Bài giảng Sinh học Lớp 12 - Bài 29: Quá trình hình thành loài - Nguyễn Cao Khải

SGK ) 
2. Giải thích 
- Phương thức này thường xảy ra ở thực vật và động vật ít di động xa 
Quần thể 
 ban đầu 
Nòi sinh 
 thái 
Loài mới 
 CLTN và 
các NTTH khác 
 Cách ly sinh thái 
 Cách ly sinh sản 
3- HÌNH THÀNH LOÀI NHỜ LAI XA VÀ ĐA BỘI HOÁ . Lai xa kèm theo đa bội hóa góp phần hình thành loài mới vì do sự sai khác về NST đã dẫn đến sự cách li sinh sản. Lai xa và đa bội hoá nhanh chóng tạo nên loài mới ở thực vật nhưng ít xảy ra ở động vật. 
LAI XA VÀ ĐA BỘI HOÁ . 
TRONG TỰ NHIÊN VÀ NHÂN TẠO 
LAI XA VÀ ĐA BỘI HOÁ . 
NHÂN TẠO 
Ví duï:Trong nhaân taïo - 	+ Lai xa : 
P: loaøi cuû caûi (2n = 18R) x loaøi caûi baép (2n = 18B ) 
GP:	n = 9R	 	n= 9B 
F1:	 2n = 18 = 9R + 9B ( baát thuï ) 
+ Ña boäi hoaù : 4n = 18R + 18B 
 ( theå song nhò boäi höõu thuï ) 
 TN của Caspasenko 
TRÌNH BÀY CƠ CHẾ TẠO LOÀI LÚA MÌ T. aestivum ? 
 CÁC LOÀI LÚA MÌ 
CAØ CHUA TỰ ÑA BOÄI 
 CÀ GỐC : 2n 
TỰ ĐA BỘI  4n 
 2n x 4n  3n 
 3n BẤT THỤ LOÀI MỚI 
LAI XA VÀ ĐA BỘI HOÁ . 
TRONG TỰ NHIÊN 
Trong töï nhieân : 
Coû SPARTINA coù 4n = 120 laø daïng lai töï nhieân cuûa 
P: coû Anh(2n =70 ) x Myõ ( 2n = 50 ) 
G P: n=35 n= 25 
 F1 :2n = 60 NST . 
song nhò boäi  4n = 120 NST 
Sơ đồ lai xa+Đa bội hóa 
Nhiều thực vật khác loài giao phấn tạo nên con lai khác loài hầu hết đều bất thụ. Trường hợp con lai khác loài này đột biến nhân đôi toàn bộ số lượng NST (đa bội hóa) làm xuất hiện loài mới. Loài mới lúc này chứa 2 bộ NST lưỡng bội của cả 2 loài bố mẹ ( thể song nhị bội ) có khả năng sinh sản hữu tính và trở nên cách li sinh sản với hai loài bố mẹ vì khi giao phối trở lại chúng sẽ tạo ra các con lai bất thụ (3n). 
Ví dụ : 
 Loài bông châu Âu 2n = 26 NST lớn. 
Loài bông hoang dại ở Mĩ 2n = 26 NST nhỏ. 
 Hãy giải thích cơ chế hình thành loài bông trồng ở Mĩ 2n = 52 trong đó có 26 NST lớn và 26 NST nhỏ. 
 Lai xa và đa bội hóa 
P: loaøi bông (2n = 26 L) x loaøi bông (2n = 26 N ) 
GP:	n = 13 L	 n= 13 N 
F1:	 2n = 26 = 13L+ 13N ( baát thuï ) 
+ Ña boäi hoaù : 4n = 52=26L + 26N 
 ( theå song nhò boäi höõu thuï ) 
Tóm tắt toàn bài 
Quần thể 
 ban đầu 
Quần thể 
có vốn 
gen mới 
Loài mới 
 Đột biến lớn 
Chọn lọc tự nhiên 
 Cách ly sinh sản 
Quần thể 
 ban đầu 
Nòi địa 
lý 
Loài mới 
 CLTN và 
các NTTH khác 
 Cách ly địa lý 
 Cách ly sinh sản 
Quần thể 
 ban đầu 
Nòi sinh 
 thái 
Loài mới 
 CLTN và 
các NTTH khác 
 Cách ly sinh thái 
 Cách ly sinh sản 
* KẾT LUẬN 
Các con đường 
hình thành loài 
Khác khu 
Cùng khu 
Hình thành loài 
bằng đột biến 
 lớn 
Con đường 
sinh thái 
Con đường 
địa lý 
- Diễn ra trong thời gian dài 
Chọn lọc tự nhiên tích luỹ các đột biến nhỏ 
- Diễn ra trong thời gian ngắn 
Chọn lọc tự nhiên tích luỹ các đột biến lớn 
Trắc nghiệm  Củng cố 
Yếu tố 
Vai trò 
1.Điều kiện địa lý 
2.Các cơ chế cách ly 
3.Chọn lọc tự nhiên 
4. Đột biến 
a. Làm cho các quần thể trong loài bị cách ly nhau 
b. Quy định hướng chọn lọc 
c. Tích lũy các biến dị di truyền theo các hướng khác nhau , là nguyên nhân trực tiếp gây những biến đổi tương ứng trên cơ thể sinh vật 
d. Ngăn ngừa sự giao phối tự do giữa các cá thể trong các quần thể của loài , nên nó tăng cường sự phân hóa vốn gen giữa các quần thể trong loài gốc . 
e. Cung cấp nguyên liệu cho quá trình hình thành loài 
Hãy hoàn thành bảng sau bằng cách ghép đôi 
1. a,b 
2d 
3c 
4e 
Củng cố  - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 1 : Câu nào dưới đây nói về vai trò của cách li địa lí trong quá trình hình thành loài là đúng nhất ? 
A. Không có sự cách li địa lí thì không thể hình thành loài mới. 
B. Cách li địa lí dẫn đến hình thành loài mới qua nhiều giai đoạn trung gian chuyển tiếp. 
C. Cách li địa lí luôn luôn dẫn đến cách li sinh sản. 
D. Môi trường địa lí khác nhau là nguyên nhân chính dẫn đến phân hoá thành phần kiểu gen của các quần thể cách li. 
Củng cố  - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 1 : Câu nào dưới đây nói về vai trò của cách li địa lí trong quá trình hình thành loài là đúng nhất ? 
A. Không có sự cách li địa lí thì không thể hình thành loài mới. 
B. Cách li địa lí dẫn đến hình thành loài mới qua nhiều giai đoạn trung gian chuyển tiếp. 
C. Cách li địa lí luôn luôn dẫn đến cách li sinh sản. 
D. Môi trường địa lí khác nhau là nguyên nhân chính dẫn đến phân hoá thành phần kiểu gen của các quần thể cách li. 
Câu 2 : Hình thành loài mới bằng cách li sinh thái là phương thức thường gặp ở 
A. động vật ít di chuyển	 
B. thực vật tự phối	 
C. động vật giao phối	 
D. động vật tự phối 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 2 : Hình thành loài mới bằng cách li sinh thái là phương thức thường gặp ở 
A. động vật ít di chuyển	 	 
B. thực vật tự phối	 
C. động vật giao phối	 
D. động vật tự phối 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 3 : Hình thành loài nhờ lai xa và đa bội là phương thức thường được thấy ở 
A. Thực vật 
B. Động vật 
C. Động vật di chuyển 
D. Động vật và thực vật 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 3 : Hình thành loài nhờ lai xa và đa bội là phương thức thường được thấy ở 
A. Thực vật 
B. Động vật 
C. Động vật di chuyển 
D. Động vật và thực vật 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 4 : Thể song nhị bội là cơ thể có tế bào chứa 
A. bộ NST lưỡng bội 2n 	 
B. hai bộ NST lưỡng bội của 2 loài bố mẹ khác nhau 
C. bộ NST tứ bội 4n 	 
D. hai bộ NST đơn bội của 2 loài bố mẹ khác nhau 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 4 : Thể song nhị bội là cơ thể có tế bào chứa 
A. bộ NST lưỡng bội 2n 	 
B. hai bộ NST lưỡng bội của 2 loài bố mẹ khác nhau 
C. bộ NST tứ bội 4n 	 
D. hai bộ NST đơn bội của 2 loài bố mẹ khác nhau 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 5 : Quá trình hình thành loài mới có thể diễn ra tương đối nhanh khi 
A. chọn lọc tự nhiên diễn ra theo nhiều hướng	 
B. có lai xa và đa bội hóa 
C. có cách li địa lí và sinh thái diễn ra song song. 	 
D. loài mở rộng khu phân bố 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 5 : Quá trình hình thành loài mới có thể diễn ra tương đối nhanh khi 
A. chọn lọc tự nhiên diễn ra theo nhiều hướng	 
B. có lai xa và đa bội hóa 
C. có cách li địa lí và sinh thái diễn ra song song. 	 
D. loài mở rộng khu phân bố 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 6 : Cơ sở di truyền học của sự hình thành loài mới nhờ lai xa và đa bội hóa là 
A. Tế bào của cơ thể lai khác loài chứa hai bộ NST của hai loài bố mẹ 
B. Khó khăn cho sự tiếp hợp giữa các cặp NST làm trở ngại quá trình phát sinh giao tử 
C. Sự đa bội hóa giúp tế bào sinh dục ở cơ thể lai xa giảm phân bình thường và cơ thể lai xa có khả năng sinh sản hữu tính. 
D. Cơ thể lai xa duy trì và phát triển nòi giống bằng hình thức sinh sản sinh dưỡng. 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 6 : Hình thành loài mới là một quá trình lịch sử chịu sự chi phối của các nhân tố 
A. biến dị, di truyền, phân li tính trạng, chọn lọc tự nhiên 
B. biến dị, di truyền, chọn lọc tự nhiên, điều kiện ngoại cảnh 
C. đột biến, giao phối, chọn lọc tự nhiên, các cơ chế cách li 
D. biến dị, di truyền, phân li tính trạng, các cơ chế cách li 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 7 : Hình thành loài mới là một quá trình lịch sử, 
A. cải biến thành phần kiểu gen của quần thể ban đầu theo hướng thích nghi và cách li sinh sản với các quần thể thuộc loài khác. 
B. cải biến thành phần kiểu gen của quần thể ban đầu theo hướng thích nghi, tạo ra kiểu gen mới cách li sinh sản với quần thể ban đầu. 
C. cải biến thành phần kiểu gen của quần thể ban đầu theo hướng xác định, tạo ra nhiều cá thể mới có kiểu hình mới cách li địa lí với quần thể ban đầu. 
D. dưới tác dụng của môi trường hoặc do những đột biến ngẫu nhiên, tạo ra những quần thể mới cách li với quần thể gốc. 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 7 : Hình thành loài mới là một quá trình lịch sử, 
A. cải biến thành phần kiểu gen của quần thể ban đầu theo hướng thích nghi và cách li sinh sản với các quần thể thuộc loài khác. 
B. cải biến thành phần kiểu gen của quần thể ban đầu theo hướng thích nghi, tạo ra kiểu gen mới cách li sinh sản với quần thể ban đầu. 
C. cải biến thành phần kiểu gen của quần thể ban đầu theo hướng xác định, tạo ra nhiều cá thể mới có kiểu hình mới cách li địa lí với quần thể ban đầu. 
D. dưới tác dụng của môi trường hoặc do những đột biến ngẫu nhiên, tạo ra những quần thể mới cách li với quần thể gốc. 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 8 : Loài cỏ chăn nuôi Spartina với 120 nhiễm sắc thể (được xác định là kết quả lai tự nhiên giữa loài cỏ gốc châu Âu 2n = 50 với loài cỏ gốc Mỹ nhập vào Anh 2n = 70) đã được hình thành nhờ 
A. sinh thái	 
B. đa bội hóa	 
C. địa lí	 
D. lai xa và đa bội hóa 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 8 : Loài cỏ chăn nuôi Spartina với 120 nhiễm sắc thể (được xác định là kết quả lai tự nhiên giữa loài cỏ gốc châu Âu 2n = 50 với loài cỏ gốc Mỹ nhập vào Anh 2n = 70) đã được hình thành nhờ 
A. sinh thái	 
B. đa bội hóa	 
C. địa lí	 
D. lai xa và đa bội hóa 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 9 : Quần thể cây tứ bội được hình thành từ quần thể cây lưỡng bội có thể xem như loài mới vì cây tứ bội 
A. có khả năng sinh trưởng, phát triển mạnh hơn cây lưỡng bội. 
B. có khả năng sinh sản hữu tính kém hơn cây lưỡng bội. 
C. có cơ quan sinh dưỡng, cơ quan sinh sản lớn hơn cây lưỡng bội. 
D. khi giao phấn với cây lưỡng bội cho đời con bất thụ. 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Câu 9 : Quần thể cây tứ bội được hình thành từ quần thể cây lưỡng bội có thể xem như loài mới vì cây tứ bội 
A. có khả năng sinh trưởng, phát triển mạnh hơn cây lưỡng bội. 
B. có khả năng sinh sản hữu tính kém hơn cây lưỡng bội. 
C. có cơ quan sinh dưỡng, cơ quan sinh sản lớn hơn cây lưỡng bội. 
D. khi giao phấn với cây lưỡng bội cho đời con bất thụ. 
Củng cố - Hãy chọn câu có đáp án đúng nhất 
Chuùc caùc em hoïc toát ! 
QUYÙ THAÀY COÂ 
ÑAÕ ÑEÁN DÖÏ 
HEÏN GAËP LAÏI ! 
XIN CHAÂN THAØNH CAÛM ÔN