Bài giảng Sinh học Lớp 12 - Bài 40: Quần xã sinh vật và một số đặc trưng cơ bản của quần xã - Huỳnh văn lực

CHƯƠNG II: QUẦN XÃ SINH VẬT BÀI 40: QUẦN XÃ VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ 
Gv : Huỳnh văn lực  Trường THPT Đông Thái 
BÀI 40: QX VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QX 
 KHÁI NiỆM QUẦN XÃ 
MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QX 
 QUAN HỆ GiỮA CÁC LOÀI TRONG QX 
I. KHÁI NiỆM QUẦN XÃ 
Hãy lấy một số ví vụ về các quần xã trong tự nhiên mà em biết? 
Tìm điểm chung của các quần xã sau? 
Qx vườn quốc gia xuân thủy 
Qx sinh vật đất 
Qx rừng tràm u minh 
Qx đồi tràm phú thọ 
Có nhiều quần thể khác loài 
Các loài cùng chung sống trong 1 khoảng không gian và thời gian 
Các loài có mối quan hệ khăng kít với nhau 
Quần xã ở Vườn Quốc gia Xuân thủy 
I . Khái niệm về quần xã 
Tập hợp các quần thể khác loài sống trong nơi không gian xác định , quan hệ với nhau và với môi trường để tồn tại và phát triển ổn định theo thời gian 
 Quần xã sinh vật trên núi đa vôi đất ngập nước Vân long( Ninh bình) 
Đầm Vân Long, khu bảo tồn thiên nhiên ngập nước lớn nhất vùng sinh thái đồng bằng Bắc bộ, nằm giữa thung lũng bốn bề là những dãy núi đá vôi tạo hình ngoạn mục và trong lòng còn tiềm ẩn nhiều hang động chưa được khám phá. 
Vân Long cũng là nơi hàng nghìn động, thực vật, thuỷ sinh lưu trú, sinh trưởng bên vách núi, trên bờ hoặc dưới nước 
Vườn Quốc gia Bạch Mã 
Thực vật ở VQG BM bao gồm 2 thành phần chính: Rừng kín thường xanh mưa mùa nhiệt đới ở độ cao dưới 900m và rừng kín thường xanh mưa mùa á nhiệt đới ở độ cao trên 900m. Rừng ở độ cao trên 900m là rừng giàu và ít bị ảnh hưởng bởi con người. Thực vật ở Bạch Mã bao gồm 2.147 loài chiếm khoảng 1/5 tổng số loài thực vật ở Việt Nam. Trong số này có 86 loài được liệt kê vào sách đỏ Việt Nam có nguy cơ bị tuyệt chủng. Có trên 500 loài có tiềm năng thương mại và được sử dụng làm cây thuốc. 
Vườn Quốc Gia Cát Tiên cát tiên 
Cát Tiên là khu rừng nguyên sinh lớn nhất Việt Nam được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới bởi nơi đây quy tụ một hệ động thực vật vô cùng đa dạng và phong phú. 
II Các đặc trưng cơ bản của quần xã 
Thành phần loài và số lượng loài thể hiện điều gì? 
Em có nhận xét gì về thành phần loài và số lượng loài ở 2 hình dưới? 
Xem hình và cho biết loài nào là loài ưu thế loài nào là loài đặc trưng 
Có phải tất cả các qx luôn có loài ưu thế và loài đặc trưng ko? 
II Các đặc trưng cơ bản của quần xã 
Đặc trưng về thành phần 
loài trong quần xã 
a, Số lượng loài và số lượng cá 
thể mỗi loài 
b, Loài ưu thế và loài đặc trưng 
- Loài ưu thế : đóng vai trò quan 
trọng do số lượng nhiều, sinh khối lớn, hoạt động mạnh. 
- Loài đặc trưng : chỉ có ở một quần xã hoặc loài có số lượng nhiều, có vai trò quan trọng hơn hẳn so với các loài khác 
2. Đặc trưng về phân bố trong không gian  - Phân bố cá thể theo chiều thẳng đứng- Phân bố cá thể theo chiều ngang 
Chß n©u 
Các mối quan hệ 
các loài trong quần xã 
Xem sgk và cho biết trong qx có những mối quan hệ nào? 
III - Quan hệ giữa các loài trong quần xã 
1. Các mối quan hệ sinh thái 
a, Mối quan hệ hỗ trợ 
b, Quan hệ đối kháng 
2. Hiện tượng khống chế sinh học 
Cộng sinh 
Hợp tác 
Hội sinh 
Cạnh tranh 
Ký sinh 
Ức chế - Cảm nhiễm 
SV này ăn SV khác 
Bảng 40 sách giáo khoa (trang 183) 
ĐỊA Y 
Địa y là một dạng sinh vật đặc biệt được hình thành do sự chung sống giữa một loại tảo và nấm . Các sợi nấm hút nước và muối khoáng cung cấp cho tảo. Tảo nhờ có chất diệp lục , sử dụng chúng để chế tạo chất hữu cơ nuôi sống cả hai bên. Trong cuộc sống chung này tảo và nấm đều có vai trò nhất định, không bên nào lệ thuộc hoàn toàn vào bên nào . 
 Cá khoang và hải qùy 
Sự cộng sinh được ví như “đôi bạn vàng” giữa các loài Hải Quỳ và Cá Khoang Cổ (Amphiprion spp.). Hải Quỳ với xúc tu có chứa các túi thích ti bào rất độc có thể làm tê liệt kẻ thù của nó, tuy nhiên chỉ một loài sinh vật biển duy nhất có khả năng chống lại độc tố của Hải Quỳ đó là Cá Khoang Cổ, chúng sống trong các xúc tu của Hải Quỳ. Bù lại cho người bạn đã che chở mình, Cá Khoang Cổ thường mang về cho bạn mình những thức ăn ngon. 
Cộng sinh ( Chim & Chuột ) 
Có thể thấy hiện tượng cộng sinh này trên thảo nguyên hoang mạc Tân Cương, Thanh Hải (Trung Quốc). Ví dụ chuột hoang ở cùng tuyết cước hay bách linh 
Quan hệ ức chế cảm nhiễm 
Nước biển bỗng đỏ rực, sau chuyển sang xanh thẫm, rồi đen ngòm như nước cống. Cua, cá chết la liệt, san hô chết bạc trắng; rong biển, cỏ biển cũng chết. Hầu hết sinh vật biển bị tiêu diệt. Những ngày sau đó mùi hôi thối bốc lên Đó là cảnh tượng do "thủy triều đỏ" gây ra ở biển Bình Thuận cách đây mấy năm 
Thủy triều đỏ 
Thảm họa "thủy triều đỏ" ở Bình Thuận trung tuần tháng 7/2002 tạo thành vùng thủy triều đỏ rộng khoảng hơn 40km2, làm khoảng 90% sinh vật trong vùng triều, kể cả cá, tôm trong các lồng, bè bị tiêu diệt; môi trường bị ô nhiễm nặng, mấy tháng sau mới hồi phục. "Thủy triều đỏ" cũng đã khiến 82 người phải nhập viện do tắm biển, với các triệu chứng ngứa, phồng rộp vùng da nhạy cảm; nguyên nhân là một loài tảo xanh lam "nở hoa", tiết độc tố vào nước biển. Cần lưu ý, sự "nở hoa" của tảo xanh lam (vi khuẩn lam) còn xảy ra ở nhiều hồ chứa nước ngọt, đe dọa sức khỏe những người sử dụng nguồn nước này. 
Chim sẻ đất Geospiza 
cuộc cạnh tranh giữa loài chim sẻ đất trung bình ( Geospiza fortis ) và loài chim sẻ đất lớn ( Geospiza magnirostris ). 
 Loài sẻ đất lớn (trên) đã cạnh tranh với loài sẻ đất trung bình để ăn các hạt lớn, khiến cho loài trung bình có xu hướng tiến hoá ra những cái mỏ nhỏ hơn (dưới). 
Bắt mồi 
Chim bat ca 
Ran bắt mồi