Bài giảng Sinh học nâng cao Lớp 10 - Chuyên đề 2 - Nguyễn Thị Bình

tr ­ êng THPT S« ng C« ng 
Tæ : Hãa – Sinh - thÓ dôc 
Bµi Gi¶ng m«n Sinh häc líp 10 
Chủ đề 2 
B¸m s¸t ch ­¬ ng tr × nh n© ng cao - Sinh häc 10 
Gi ¸o viªn : NguyÔn Thị B× nh 
	 	 Giảng dạy lớp : 10A10 
Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo 
ThÕ giíi sèng : 
TB nh ©n s¬. 
TB nh ©n thùc . 
Nh ©n hoÆc vïng nh ©n. 
TÕ bµo chÊt . 
Mµ ng sinh chÊt . 
Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo 
I. TÕ bµo nh ©n s¬ (T ế bào vi khuẩn ): 
Plasmit 
Th µ nh tÕ bµo 
Roi 
Mµ ng sinh chÊt 
L« ng nhung 
Vïng nh ©n 
Rib«x«m 
H¹t dù tr ữ 
Bµo t­¬ ng 
Vá nh ầy 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  I. Cấu tạo tế bào nhân sơ (Tế bào vi khuẩn ): 
1. Vùng nhân : 
Không có màng bọc . 
1 phân tử AND dạng vòng : 
Vật chất di truyền . 
2. Tế bào chất : 
Bào tương : 
Ribôxôm trần : 
Plasmit (AND dạng vòng nhỏ ). 
Chứa chất hữu cơ , vô cơ . 
Nơi tổng hợp Prôtêin . 
3. Màng sinh chất . 
4. Ngoài ra : 
Thành tế bào : Peptiđoglican 
Vỏ nhày : 
Lông , roi : 
Bảo vệ , bám , dinh dưỡng . 
Bám , di chuyển . 
Hình dạng , bảo vệ . 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  I. Cấu tạo tế bào nhân sơ (Tế bào vi khuẩn ): 
Thành tế bào vi khuẩn 
Thành TBVK Gram dương -Gram âm 
  Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  I. Cấu tạo tế bào nhân sơ : 
Chuỗi trực khuẩn 
Liên cầu khuẩn 
Song trực khuẩn 
Song cầu khuẩn 
Một số vi khuẩn thường gặp 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo I. Cấu tạo tế bào nhân sơ : 
Một số vi khuẩn thường gặp 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 1. Nhân tế bào : 
 Màng nhân 
Lỗ màng nhân 
 Chầt nhân 
Màng ngoài 
Màng trong 
Cấu trúc nhân và màng nhân . 
 Nhân con 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
Nhiễm sắc thể (AND+ Prôtêin loại histôn . ) 
 Nhân . 
Màng kép : có lỗ màng 
Trao đổi chất 
Nhân con: Prôtêin + rARN 
Tổng hợp Ribôxôm . 
Lưu giữ , bảo quản và truyền đạt thông tin di truyền . 
1. Nhân tế bào : 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
Hệ thống nội màng . 
Các bào quan có màng bọc . 
2. Tế bào chất : 
Tế bào thực vật 
Tế bào động vật 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
2. Tế bào chất : 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
Lưới nội chất (Hệ thống xoang và ống thông nhau ): 
LNC Hạt ( Hạt = Ribôxôm ): TH Prôtêin . 
Tạo Perôxixôm . 
LNC Trơn 
2. Tế bào chất : 
Peroxixôm : Chuyển hoá Lipit , khử độc . 
LNC trơn ( Chứa nhiều loại Enzim ): Chuyển hoá đường , tổng hợp Lipit , khử độc . 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
2. Tế bào chất : 
b. Ribôxôm 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
b. Ribôxôm ( rARN + Prôtêin ) 
 ( Không có màng bọc ). 
Tiểu phần lớn . 
Tiểu phần bé . 
2. Tế bào chất : 
Ribôxôm là nơi tổng hợp Prôtêin . 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
2. Tế bào chất : 
c. Bộ máy gongi : 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
c. Bộ máy Gôngi : 
(Hệ thống túi màng dẹp xếp chồng nhau , tách biệt ) 
Thu gom , bao gói , biến đổi , phân phối sản phẩm . 
Liz «x«m ( Cã mét líp mµ ng bäc . Chøa Enzim thuû ph©n): 
 Tiªu ho¸ néi bµo, ti ªu huû tÕ bµo gi µ, tÕ bµo bÞ tæn th ­¬ ng  
2. Tế bào chất : 
Tạo túi mang và Lizôxôm . 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
2. Tế bào chất : 
Dòng di chuyển của vật chất . 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
2. Tế bào chất : 
d. Ti thể 
Màng ngoài 
Màng trong 
ADN 
Khoảng giữa 2 màng 
Ribôxôm 
Enzim hô hấp 
Mào 
Chất nền 
	 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
d. Ti thể : 
Màng kép : 
Chất nền : Chứa ADN vòng , ARN + Ribôxôm . 
Màng ngoài . 
Màng trong ( xếp cuộn ) 
Chứa Enzim hô hấp . 
Chøc n¨ ng : Lµ n¬i diÔn ra qu ¸ tr × nh h« hÊp tÕ bµo . Cung cấp năng lượng d­ íi dạng ATP. 
2. Tế bào chất : 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
2. Tế bào chất : 
e. Lục lạp : 
Màng ngoài 
Màng trong 
Chất nền ( Stroma ) 
Grana 
 Tilacôit 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
2. Tế bào chất : 
e. Lục lạp : 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
e. Lục lạp (TBTV): 
Màng kép . 
Chất nền ( Stroma ): 
Các Grana : 
Pha tối của quang hợp . 
Pha sáng của quang hợp . 
Mỗi Grana : Một chồng các Tilacôit ( Màng các Tilacôit chứa các đơn vị quang hợp ). 
 C¸c Grana th « ng nhau 
Chức năng : Quang hợp . 
2. Tế bào chất : 
(AND+ Ribôxôm ) 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
f. Trung thể (TBĐV): 
Chức năng : 
- Hình thành thoi phân bào . 
2. Tế bào chất : 
Cấu trúc : 
Nhiều bộ ba vi ống xếp thành vòng . 
- Nơi lắp ráp , tổ chức của các vi ống . 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
Chức năng : 
Roi tế bào . 
g. Khung xương tế bào : 
Vi ống 
Vi sợi 
Sợi trung gian ( Prôtêin ) bền . 
2. Tế bào chất : 
Khung xương tế bào 
 Duy trì hình dạng , neo giữ các bào quan . 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
2. Tế bào chất : 
h. Không bào : 
Trùng đế giày 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
h. Không bào : 
2. Tế bào chất : 
Màng đơn . 
Dịch không bào . 
Chất hữu cơ + các iôn khoáng . 
TBTV: 
- Hút nước . 
- Dự trữ dinh dưỡng . 
- Chứa chất thải . 
- Chứa sắc tố . 
ĐVNS: 
Co bóp . 
Tiêu hoá 
Chức năng : 
Tuỳ loài sinh vật , tuỳ loại tế bào . 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
3. Màng sinh chất : 
Các sợi của chất nền ngoại bào 
GlicôPrôtêin 
CácbonHiđrat 
Phốt pho Lipit 
Prôtêin xuyên màng 
Côlestêrôn 
Prôtêin bám màng 
Khung xương 
tế bào 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
3. Màng sinh chất : 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
Cấu trúc khảm - động 
Lớp Phốtpho Lipít kép . 
Prôtêin : 
Xuyên màng . 
Bám màng . 
Ngoài ra : 
Côlestêrôn . 
GlicôPrôtêin ( Cácbohiđrat + Prôtêin ). 
LipôPrôtêin ( Lipit + Prôtêin ). 
Chức năng : 
3. Màng sinh chất : 
 Trao đổi chất , nhận và truyền thông tin, nhận biết tế bào quen , lạ . 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
4. Các cấu trúc bên ngoài màng sinh chất : 
a. Thành tế bào : 
Tế bào thực vật : Xenlulôzơ . 
Tế bào nấm : Kitin . 
Chức năng : 
Quy định hình dạng . 
Bảo vệ . 
b. Chất nền ngoại bào : 
- Chủ yếu các loại sợi GlicôPôtêin + các chất hữu cơ , vô cơ . 
- Liên kết các tế bào → M ô ; thu nhận thông tin. 
 Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  II. Cấu tạo tế bào nhân thực : 
4. Các cấu trúc bên ngoài màng sinh chất : 
Cấu trúc ngoài màng 
Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  B ài tập 
Roi 
Trung thể 
Lizôxôm 
Bộ máy Gôngi 
Màng sinh chất 
Vi ống 
Vi sợi 
Khung xương tế bào 
LNC hạt 
Ribôxôm 
LNC trơn 
Perôxixôm 
Ti thể 
Nhân 
Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  B ài tập 
Cấu trúc tế bào thựcvật 
Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  B ài tập 
So sánh tế bào động vật với tế bào thực vật . 
Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  B ài tập 
So sánh tế bào động vật với tế bào thực vật . 
1. Giống nhau : 
- Nhân với nhân con và NST. 
- Tế bào chất với các bào quan : Ti thể , thể Gôngi , lưới nội chất , Ribôxôm  
- Màng sinh chất . 
2. Khác nhau : 
TB Thực vật 
TB Động vật 
- Có thành Xenlulozơ . 
- Có lục lạp . 
- ChØ cã trung thể ở TBTV bậc thấp . 
- Có không bào trung tâm kích thước lớn . 
- Không có thành Xenlulozơ . 
- Không có . 
- Có trung thể ( trừ TB thần kinh ). 
- Không bào với kích thước nhỏ ë TB cßn non; ë §V nguy ªn sinh . 
Bài tập 1: 
Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  B ài tập 
Bài tập 2: 
Sự khác nhau giữa TB nhân sơ và TB nhân thực : 
Tế bào nhân sơ 
Tế bào nhân thực . 
- Kích thước nhỏ . 
- Không có màng nhân và nhân con. 
- Không có khung xương tế bào . 
- Không có bào quan có màng bọc . 
- Kích thước lớn . 
- Có màng nhân và nhân con. 
- Có khung xương tế bào . 
- Có các bào quan có màng bọc . 
- Không có hệ thống nội màng . 
- Có hệ thống nội màng . 
- AND dạng vòng không có Prôtêin loại histon . 
- Thành TB là Peptiđôglican ở VK. 
- Thành TB là Xenlulôzơ ở TV và Kitin ở nấm . 
- AND dạng thẳng có Prôtêin loại histon . 
Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  B ài tập 
Bài tập 3: Những dấu hiệu nào sau đây cho ta biết một tế bào nào đó là thuộc nhóm nhân sơ hay nhân thực : 
a) Có hay không có thành tế bào cứng rắn . 
b) Có hay không có ®­ îc ngăn vách bởi màng ở bên trong tế bào . 
c) Có hay không có Ribôxôm . 
d) Có hay không có thực hiện trao đổi chất tế bào . 
e) Có hay không có chứa AND. 
* 
Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  B ài tập 
Bài tập 4: Các Lizôxôm ban đầu được tao ra ở nơi nào trong tế bào : 
a) Tế bào chất . 
b) Thể Gôngi . 
c) Nhân . 
d) Trung tâm tế bào . 
* 
Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  B ài tập 
Bài tập 5: Ribôxôm chứa tập hợp các chất nào sau đây : 
a) ARN và Prôtêin . 
b) ARN, Prôtêin và Lipit .. 
c) Prôtêin và Lipt . 
* 
Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  B ài tập 
Bài tập 7: Các Prôtêin được vận chuyển từ nơi tổng hợp tới màng tế bào bằng cách nào sau ®©y: 
a. Bằng sự chuyển động của tế bào chất 
b. Bằng một số Prôtêin tín hiệu trong tế bào chất . 
c. Bằng các yếu tố của khung xương tế bào . 
d. Bằng các túi mang . 
* 
Kh ¸I qu ¸t vÒ cÊu tróc cña tÕ bµo  B ài tập 
Bài tập 6: Prôtêin tổng hợp ở lưới nội chất hạt được vận chuyển đến nơi nào của tế bào : 
a) Lizôxôm . 
b) Dịch tế bào . 
c) Ti thể . 
d) Lạp thể . 
e) Thể Gôngi 
*