Bài Giảng Tâm Lý - Chương II: Cơ Sở Tự Nhiên Và Cơ Sở Xã Hội Của Tâm Lí Người

Chương II. Cơ sở tự nhiên và cơ sở xã hội của tâm lí ngườiI. Cơ sở tự nhiên của tâm lí người.Não và tâm lí.Phản xạ có điều kiện và tâm lí.Hệ thống tín hiệu thứ hai và tâm lí.Quy luật hoạt động thần kinh cấp cao và tâm lí.Mục tiêu bài dạy Sau khi học xong phần này sinh viên cần đạt được các mục tiêu sau: Về kiến thức: - Chỉ ra mối quan hệ giữa não và tâm lý. - Trình bày mối quan hệ giữa phản xạ có điều kiện và tâm lý. - Trình bày mối quan hệ giữa hệ thống tín hiệu thứ hai và tâm lý. - Phân tích mối quan hệ giữa các quy luật hoạt động thần kinh cấp cao và tâm lý. Về kỹ năng:- So sánh các quan điểm về não và tâm lý.- Lấy được ví dụ cho thấy sự khác nhau giữa não và tâm lí- Lấy ví dụ về hệ thống tín hiệu một và hệ thống tín hiệu hai Thái độ: Thấy được cơ sở tự nhiên của tâm lí người có tầm quan trọng và liên hệ chặt chẽ với tâm lí người.Trọng tâm1.Não và tâm lý.3. Hệ thống tín hiệu thứ hai và tâm lí.4.Các quy luật hoạt động thần kinh cấp cao và tâm lý.Cơ sở tự nhiên của tâm lí người Não và tâm lí. Một số quan điểm về mối qua hệ giữa não và tâm lí:Quan điểm tâm lí-vật lí song songxSinh Lí ( Bộ Não)yTâm Lí Quan điểm đồng nhất tâm lí với sinh lí Tư tưởng do não tiết ra như gan tiết ra mật. Tư tưởng (Tâm Lí)Dòng chảyQuan điểm duy vật Coi tâm lí và sinh lí có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, tâm lí có cơ sở vật chất là hoạt động của bộ não nhưng tâm lí không song song hay đồng nhất với sinh lí. Não người chụp tự trên xuốngNão chuộtKết luận Tâm lí là kết quả của hệ thống chức năng những hoạt động phạn xạ cảu não. Khi nảy sinh trên não, cùng với quá trình sinh lí não, hiện tượng tâm lí thực hiện chức năng định hướng, điều chỉnh, điều khiển, hành vi của con người.2. Phản xạ có điều kiện và tâm lý Khái niệm Phản xạ có điều kiện là phản xạ tự tạo trong đời sống của từng cá thể để đáp ứng với môi trường luôn luôn thay đổi, là cơ sở của hoạt động tâm lý.II. SỰ HÌNH THÀNH PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN 1. Hình thành phản xạ có điều kiện- Thí nghiệm của Paplôp :Trình bày thí nghiệm thành lập phản xạ có điều kiện tiết nước bọt đối với ánh đèn ?Cơ chế thành lập phản xạ có điều kiện tiết nước bọt đối với ánh đèn Đặc điểm Là phản xạ tự tạo trong đời sống củatừng cá thể. Cơ sở giải phẫu sinh lý: vỏ não và hoạtđộng bình thường của vỏ não. Quá trình diễn biến: là quá trình thànhlập đường liên hệ tạm thời Phản xạ có điều kiện thành lập với kíchthích bất kì. Phản xạ có điều kiện báo hiệu gián tiếpkích thích không điều kiện sẽ tác động vàocơ thể. Mối quan hệ giữa phản xạ có điều kiện và tâm lý Tất cả các hiện tượng tâm lý đều có cơsở là phản xạ có điều kiện. Hoạt động phản xạ có điều kiện giúp cơthể thích ứng với môi trường xung quanh.3. Hai hệ thống tín hiệu và tâm lý Hệ thống tín hiệu thứ nhất và tâm lí Ở động vật chỉ có hệ thống tín hiệu thứ nhất Nó là cơ sở sinh lý của hoạt động cảm tính, trực quan, tư duy cụ thể và các xúc cảm cơ thể ở động vật và con người Hệ thống tín hiệu thứ nhất bao gồm các mỗi liên hệ tạm thời có điều kiện Các kích thích trong các mỗi liên hệ này là các kích thích tác động trực tiếp lên cơ quan thụ cảm thị giác, thính giác, xúc giác và các cơ quan thụ cảm khác và gây nên cảm giác, tri giác, biểu tượng về các vật thể và các hiện tượng tương ứng.Ý nghĩa của hệ thống tín hiệu thứ nhất Hệ thống tín hiệu thứ nhất có ý nghĩa rất lớn trong các hình thức hoạt động khác nhau của con người: trong lao động, học tập, thể thao; nó tạo điều kiện cần thiết của sự tượng tưởng sáng tạo của họa sĩ, nhạc sĩ  Nó là cơ sở của phương pháp trực quan trong giảng dạy Cần tạo nên ở học sinh những biểu tưởng đúng đắn về các vật thể và các hiện tượng cần nghiên cứu Hệ thống tín hiệu thứ hai và tâm lí Hệ thống tín hiệu thứ hai chỉ có ở con người, đó là các tín hiệu ngôn ngữ, chữ viết (tín hiệu của các tín hiệu) Hệ thống tín hiệu thứ hai là cơ sở sinh lí của tư duy ngôn ngữ, ý thức, tình cảm và các chức năng tâm lí cấp cao của con người. Nội dung, ý nghĩa của lời nói có liên quan với hình ảnh thị giác, âm thanh hay vận động ngôn ngữ của nó và sự xuất xứ của nó hoàn toàn mang tính chất xã hội.` Mỗi quan hệ giữa hai hệ thống tín hiệu Hệ thống tín hiệu thứ hai liên hệ không ngừng với hệ thống tín hiệu thứ nhất và xác định lẫn nhau với hệ thống đó, hệ thống tín hiệu thứ hai giữ vai trò chủ đạo trong mỗi liên hệ, đồng thời làm cho hệ thống tín hiệu thứ nhất phải phụ thuộc vào mình.Mỗi quan hệ giữa hai hệ thống tín hiệuCác quy luật hoạt động thần kinh cấp cao và tâm lýQuy luật Hoạt độnh theo hệ thốngQuy luật lan tỏa và tập trung.Quy luật cảm ứng Qualại Quy luật phụ thuộc vàocường độ kích thích Tóm lại: các quy luật cơ bản nói trên của hoạt động thần kinh cấp cao có quan hệ với nhau, cùng chi phối sự hình thành, diễn biến và biểu hiện hoạt động tâm lý con người .Kết luận sư phạm Giáo viên cần thấy được mỗi quan hệ giữa não và tâm lí để có nội dung, phương pháp giáo dục phù hợp nhằm phát triển tâm lí đa dạng cho học sinh. Tâm lí chịu sự chi phối bởi các quy luật hoạt động thần kinh cấp cao nên trong quá trình giáo dục cần phải đặc biệt quan tâm đến các quy luật đó.Cảm ơn cô và các bạn!