Bài giảng Tiếng việt 7 tiết 115: Liệt kê

C¸c thÇy c« gi¸o vÒ dù giờNhiÖt liÖt chµo mõngm«n tiÕng viÖt 7Ng­êi d¹y: Doãn Thị MaiGi¸o viªn Tr­êng THCS Phùng Xá KiÓm tra bµi còEm h·y kÓ tªn c¸c biÖn ph¸p tu tõ ®· häc trong ch­¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 6 vµ kú I líp 7 ? - Các biện pháp tu từ đã học : so sánh, nhân hoá, ẩn dụ, hoán dụ, chơi chữ, điệp ngữ . . . LIỆT KÊI. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? Tiết 1151. VD: SGK - 104 Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ]. (Phạm Duy Tốn)Khay kh¶mNg¨n b¹c TrÇu vµngCau ®ËuRÔ tÝa Ngo¸y taiVí thuốcQu¶n bót T¨m b«ngB¸t yÕn hÊp ®­êng phÌnTr¸p ®åi måi ch÷ nhËtèng thuèc b¹c §ång hå vµngDao chu«i ngµèng v«i ch¹mDanh tõCôm danh tõTõCôm tõ LIỆT KÊI. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? Tiết 1151. VD: SGK - 104 Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ]. (Phạm Duy Tốn)- Các bộ phận in đậm có mô hình cú pháp tương tự nhau, nêu ra hàng loạt sự việc nối tiếp .- Miêu tả sự vật xa xỉ , đắt tiền được bày biện xung quanh quan lớn . - Đặc tả thói hưởng lạc , ích kỷ và vô trách nhiệm của quan phủ .* Cấu tạo: *Ýnghĩa:*Tác dụng:	LiÖt kª lµ s¾p xÕp nèi tiÕp hµng lo¹t tõ hay côm tõ cïng lo¹i ®Ó diÔn t¶ ®­îc ®Çy ®ñ h¬n, s©u s¾c h¬n nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña thùc tÕ, hay cña t­ t­ëng, t×nh c¶m.ghi nhí LIỆT KÊI. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? Tiết 1151. VD: SGK - 1042. Ghi nhớ1 : SGK - 105 Bài tập nhanh “Bởi vì không lúc nào là lúc không có máy bay sục tìm , hễ chúng nhìn thấy một dấu hiệu nào chứng tỏ có người đang sống , dù là một cái thìa gò bằng vỏ na-pan sáng chói hoặc một tí đất rơi vãi , một luống khoai đang đào dở , chúng cũng không tiếc gì bom , ít ra cũng là vài trận pháo cối . Đất đá tơi vụn ra , càng tơi vụn hơn , càng trơ trụi hơn , càng hoang tàn hơn .” (Chu Cẩm Phong )=> Tô đậm tính chất bề bộn của hiện thực và tính chất ác liệt của chiến tranh LIỆT KÊI. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? Tiết 1151. VD: Sgk - 1042. Ghi nhớ1 : Sgk - 105II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ.1. VD1: Sgk-105a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần , lực lượng , tính mạng , của cải để giữ vững quyền tự do , độc lập .b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng , tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do , độc lập ấy .a. Liệt kê theo trình tự sự việc , yếu tố -> Không theo từng cặp .b. Có quan hệ từ “và”-> Liệt kê theo từng cặp (Thường dùng quan hệ từ đẳng lập như : và , với, hay)-> Cấu tạo LIỆT KÊI. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? Tiết 1151. VD: Sgk - 1042. Ghi nhớ1 : Sgk - 105II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ.1. * VD1: Sgk-105a. Liệt kê theo trình tự sự việc , yếu tố -> Không theo từng cặp .b. Có quan hệ từ “và”-> Liệt theo từng cặp (Thường dùng quan hệ từ đẳng lập như: và,với ,hay) Cấu tạo *VD2: Sgk-105a. Tre , nứa , trúc , mai , vầu mấy chục loại khác nhau , nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng .b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam , của tập thể nhỏ là gia đình , họ hàng , làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc , quốc gia.Vầu , tre , nứa , mai , trúc trưởng thành và hình thành Làng xóm , họ hàng , gia đình Ý nghĩa a. Có thể thay đổi các bộ phận liệt kê mà lôgíc và ý nghĩa của câu không bị ảnh hưởng b.Không thể thay đổi thứ tự vì các bộ phận liệt kê được sắp xếp theo mức độ tăng tiến => Liệt kê không tăng tiến =>Liệt kê tăng tiến LIỆT KÊI. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ? Tiết 1151. VD: Sgk - 1042. Ghi nhớ1 : Sgk - 105II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ.1. * VD1: Sgk-105a. Liệt kê theo trình tự sự việc , yếu tố -> Không theo từng cặp .b. Có quan hệ từ “và”-> Liệt theo từng cặp Cấu tạo *VD2: Sgk-105Ý nghĩa a. Có thể thay đổi các bộ phận liệt kê mà lôgíc, ý nghĩa của câu không bị ảnh hưởng b.Không thể thay đổi thứ tự vì các bộ phận liệt kê được sắp xếp theo mức độ tăng tiến => Liệt kê không tăng tiến =>Liệt kê tăng tiến2. Ghi nhớ 2: Sgk - 105 GHI NHỚ * Xét theo cấu tạo , có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp . *Xét theo ý nghĩa , có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến . Bài tập: 2-b – sgk-106 Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi , em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung Không giết được em, người con gái anh hùng! (Tố Hữu)=> Cấu tạo: Sắp xếp nối tiếp hành động tra tấn dã man của bọn giặc đối với chị Lí.-> Liệt kê không theo cặp . => Ý nghĩa: Thể hiện sự tàn bạo của quân thù và sự kiên cường của chị Lí.-> Liệt kê tăng tiến .Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nungLIỆT KÊXÉT VỀ CẤU TẠOXÉT VỀ Ý NGHĨALIỆT KÊ THEO CẶPLIỆT KÊ KHÔNG THEO CẶP LIỆTKÊ TĂNGTIẾN LIỆT KÊKHÔNGTĂNG TIẾN LUYỆN TẬP Bµi 1- Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta . Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng , Bà Triệu , Trần Hưng Đạo , Lê Lợi , Quang Trung - Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước từ các cụ già tóc bạc đến các nhóm nhi đồng trẻ thơ yêu nước .- Từ xưa đến nay, mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng , thì tinh thần ấy sôi nổi , nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ to lớn , nó lướt qua mọi sự nguy hiểm , khó khăn , nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước .=>Kiểu liệt kê không tăng tiến: Lòng tự hào về những trang sử vẻ vang qua những tấm gương anh hùng dân tộc .=>Liệt kê tăng tiến: Miêu tả sức mạnh tinh thần yêu nước của nhân ta.=>Liệt kê theo cặp: Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân Việt Nam đứng lên đánh Pháp .Bài tập 3 : Đặt câu có sử dụng phép liệt kê ?Câu a: Giữa sân trường các bạn nam đang chơi kéo co, tiếng la hét, tiếng vỗ tay, tiếng xuýt xoa trộn vào nhau thành một mớ âm thanh hỗn độn vang vọng khắp sân trường.Câu c: Phan Bội Châu là nhà cách mạng vĩ đại, một trái tim yêu nước nồng nàn, một vị thiên sứ đã xả thân cho độc lập tự do của dân tộc.Tả một số hoạt động trên sân trường em trong giờ ra chơi ?c. Nói lên những cảm xúc của em về hình tượng nhà cách mạng Phan Bội Châu .Liệt kê là gì?Là việc kể ra hàng loạt sự vật, hiện tượng.B. Là việc sắp xếp từ, cụm từ nhằm diễn tả sự phong phú của đời sống tư tưởng, tình cảm.C. Là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm. D. Là sự xen kẽ các từ hay cụm từ nhằm thể hiện ý đồ của người viết.Bài tập trắc nghiệm2. Phép liệt kê có tác dụng gì?A. Diễn tả sự phức tạp, rắc rối của sự vật, hiện tượng.B. Diễn tả sự giống nhau của các sự vật, hiện tượng.C. Diễn tả sự tương phản của các sự vật, hiện tượng.D. Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của sự vật, hiện tượng.Bài tập trắc nghiệm Trong bµi ca dao sau: “	Tin vui chiÕn th¾ng tr¨m miÒnHoµ B×nh, T©y B¾c §iÖn Biªn vui vÒ	Vui tõ §ång Th¸p An KhªVui lªn ViÖt B¾c, ®Ìo De, nói Hång.”( ViÖt B¾c – Tè H÷u) T¸c gi¶ dïng phÐp liÖt kª kh«ng theo cÆp vµ kh«ng t¨ng tiÕn, ®óng hay sai ?A) ®óng.B) sai. Trong ®o¹n v¨n sau: 	Lµng ë trong tÇm ®¹i b¸c cña ®ån giÆc. Chóng nã b¾n, ®· thµnh lÖ, mçi ngµy hai lÇn. HoÆc buæi s¸ng sím vµ xÕ chiÒu, hoÆc ®øng bãng vµ sÈm tèi, hoÆc nöa ®ªm vµ trë gµ g¸y. HÇu hÕt ®¹n ®¹i b¸c ®Òu r¬i vµo ngän ®åi xµ nu c¹nh con n­íc lín. C¶ rõng xµ nu hµng v¹n c©y kh«ng cã c©y nµo bÞ th­¬ng.( Rõng xµ nu – NguyÔn Trung Thµnh )	T¸c gi¶ dïng phÐp liÖt kª kh«ng theo cÆp vµ kh«ng t¨ng tiÕn, ®óng hay sai.A) ®óng.B) sai.KÝNH CHµO QUý THÇY C¤ GI¸O CïNG C¸C EM HäC SINH!