Bài giảng Tình Hình Bệnh Lao Trên Thế Giới Và Việt Nam

aoHệ thống cơ sở y tế xuống cấpDi dân tự do giữa các quốc gia, vùng-miềnNghèo đóiSự "lãng quên" của nhân loạiHivaidsBệnh laoTình hình bệnh laoDOTSĐại dịch HIVSự đồng hành nguy hiểm của LAO - HIV/AIDS1. Bệnh lao và sức khỏe của cộng đồng ► Những người mắc bệnh lao không điều trị:	- 50% chết trong vòng 5 năm	- 25% bị mạn tính-tàn phế	- 25% có khả năng tự khỏi.► 1 bn lao phổi AFB(+) không được điều trị mỗi năm lây cho 10-15 người .ảnh hưởng của bệnh lao đến sự phát triển bền vững của xã hội:2. Bệnh lao và đói nghèo	Đa số bệnh nhân lao là người nghèo, 75% đang ở lứa tuổi lao động, trung bình mỗi ngươi mắc bệnh lao mất 3-4 tháng không lao động, làm giảm 30% thu nhập của gia đình làm cho họ ngày càng nghèo hơn.Mục đích của Chương Trình Chống LaoGiảm lây truyền, giảm tử vong do lao bằng cách : Chẩn đoán bệnh sớm Điều trị khỏi bệnh Dự phòng xuất hiện kháng thuốc Nâng cao hiểu biết của cộng đồng về bệnh lao, tăng cường hoạt động vận động và huy động xã hội tham gia hoạt động phòng chống bệnh lao.Mục tiêu chống lao vàMục tiêu phát triển thiên niên kỷ	Đến năm 2005 : 70% phát hiện, 85% chữa khỏi Đến năm 2010 : Giảm 1/2 tỷ lệ mắc và chết 	Đến năm 2015 :	“Giảm 1/2 tỷ lệ mắc mới và bắt đầu khống chế tỷ lệ mắc mới ”chiến lược chống lao toàn cầu- Chiến lược DOTS .(Directly Observed Treatment Short course)  Gồm 5 thành tố  Cam kết chính trị của chính phủ Phát hiện nguồn lây bằng soi đờm trực tiếp  Điều trị bệnh lao có kiểm soát bằng hoá trị ngắn ngày Cung cấp thuốc đầy đủ, đảm bảo chất lượng. Hệ thống thống kê báo cáo tốt.Tình hình bệnh lao ở việt nam► Tỷ lệ dân số bị nhiễm lao	: 44%► Số bệnh nhân lao ước tính mỗi năm:	- Số mới mắc các thể	 	: 154.000 	- Trong đó bn lao phổi AFB(+) 	: 69.000► Bn lao các thể đang lưu hành 	 : 232.000► Tử vong do lao ước tính 	 : 20.000 ca /năm► Việt nam là 1 trong 22 nước có số bệnh nhân lao cao trên thế giới.	Việt nam là 1 trong 22 nước chiếm 80% số bệnh nhân lao toàn cầuMục tiêu của CTCLQG Phát hiện ít nhất 70% nguồn lây mới xuất hiện hàng năm. Điều trị khỏi bệnh ít nhất 85% bằng HTNN. Triển khai chiến lược DOTS trong phạm vi cả nước.Nếu đạt được các mục tiêu trên sẽ làm giảm mức độ lây nhiễm lao trong cộng đồng. Chiến lược của CTCLQG việt nam áp dụng phương pháp phát hiện thụ động, ưu tiên phát hiện nguồn lây bằng soi đờm trực tiếp. áp dụng công thức HTNN thống nhất trong cả nước. Lồng ghép hoạt động chống lao trong hệ thống y tế chung. Tiêm chủng vác xin BCG phòng lao cho trẻ sơ sinh và trẻ dưới 1 tuổi.Tình hình Triển khai mạng lưới chống lao trong cả nước đến năm 2004	chiến lược DOTS bảo vệ : ► 100% số tỉnh	 	 ► 100% số huyện	 	 ► 99% số xã	 	► 99,8% dân sốSơ đồ tổ chức mạng lưới chống lao quốc giabô y tếSở y tếTrạm y tế xãT.t y tế huyệnTổ chống lao Chỉ đạo kĩ thuậtQuản lí nhà nướcBV. Lao - b phổi t.ươngChương trình clqgĐơn vị lao TỉnhNgười ho khạc trên 2 tuần trong cộng đồng được Y tế thôn bản chuyển đếnQuy trình phát hiện và quản lý bệnh lao của CTCLQG Trạm Y tế xã Chuyển bệnh nhân vềđiều trị tại trạm y tế xãNgười ho khạc trên 2 tuần tự đếnTổ chống lao huyện +Khám , soi đờm phát hiện bệnh lao +Chỉ định điều trị, cấp thuốcKết qủa phát hiện bệnh lao từ 1992-20042004NamAFB(+) AFB (-)Ng phổi Cộng  MớiTái trị   19923865942217569614556594199336534381868125830529941994356133764694654405176319953755036168379619455739199648911493612761810374711199750016496614629832777938199854889514217205102328746819995380554001772911945888792000531696455179931313790754200154236608217109140329145920025673561521844114584959122003554476072166721446392654586477456173291630599737 Thành tựu hoạt động của CTCL Việt nam Từ năm 1997 CTCL Việt nam đã đạt được 2 mục tiêu của Tổ chức Y tế Thế giới đặt ra cho những nước có gánh nặng bệnh lao cao là:+ Phát hiện được từ 76%- 82% số bệnh nhân lao là nguồn lây mới xuất hiện hàng năm ( Mục tiêu của TCYTTG là 70%) + Điều trị khỏi trên 90% số bn được phát hiện ( Mục tiêu của TCYTTG là 85% )tình hình CTCL tỉnh hoà bình1.Mạng lưới.	- Tuyến tỉnh: Khao lao nằm trong Trung tâm phòng chống bệnh xã hội.	-Tuyến huyện: 11/11 huyện/thị xã có tổ chống lao thuộc Trung tâm y tế huyện.	- Tuyến xã: 214/214 xã/phường có cán bộ phụ trách công tác chống lao	- Thôn/bản: 100% cán bộ y tế thôn/bản trong toàn tỉnh được tập huấn và tham gia công tác chống lao ( gửi người nghi lao )2. Tình hình phát hiện bệnh nhân(2001-2005)TTNămLao phổi AFB(+)Lao phổi AFB(-)Lao ngphCộng012001290136111537022002286118764800320032611021014640420043115982463052005343731075233.Phát hiện bệnh nhân/ 100.000dân	- Tỷ lệ bệnh nhân lao theo ước tính của CTCLQG: 85 BN lao phổi AFB(+)/ 100.000dân.	- Tỷ lệ phát hiện tại tỉnh Hoà Bình đạt khoảng 35/ 100.000dân, đạt 41% theo ước tính ( Mục tiêu của WHO là 70% )4.Trọng tâm CTCL tỉnh HB trong thời gian tới:	- Duy trì tốt mạng lưới chống lao từ tỉnh đến thôn/bản	- Tăng cường công tác đào tạo cán bộ làm công tác chống lao tuyến cơ sở	- Tuyên truyền cho người dân hiểu về bệnh lao và cách phòng chống đặc biệt là vùng sâu/xa	- Đưa nội dung tuyên truyền về bệnh lao vào trường học.	- Đảm bảo cung ứng đầy đủ thuốc điều trị miễn phí cho BN lao.học sinh hiểu biết về bệnh lao để phòng chống bệnh lao -giải pháp bền vững cho tương lai !A. Nội dung truyền thông giáo dục sức khỏe về bệnh lao cho hs tiểu học1. Nguyên nhân gây bệnh lao.2. Nguồn truyền bệnh.3. Đường truyền bệnh.4. Những dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh lao phổi.5. Nơi khám phát hiện bệnh lao.6. Bệnh lao chữa được7. Phòng bệnh laoB. Nội dung truyền thông giáo dục sức khỏe về bệnh lao cho hs trung học cơ sở1. Nguyên nhân gây bệnh lao.2. Nguồn truyền bệnh.3. Đường truyền bệnh.4. Nhiễm lao và mắc bệnh lao5. Những dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh lao phổi.6. Nơi khám phát hiện bệnh lao.7. Chữa bệnh lao đúng và nguy hại khi chữa không đúng. 8. Phòng bệnh laoC. Nội dung truyền thông giáo dục sức khỏe về bệnh lao cho hs trung học phổ thông1. Nguyên nhân gây bệnh lao.2. Nguồn truyền bệnh.3. Đường truyền bệnh.4. Nhiễm lao và mắc bệnh lao5. Những dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh lao phổi.6. Nơi khám phát hiện bệnh lao.7. Chữa bệnh lao đúng và nguy hại khi chữa không đúng. 8. Bệnh lao và nhiễm HIV9. Phòng bệnh lao1. Nguyên nhân gây bệnh laoDo vi khuẩn lao ( Mycobacterium Tuberculosis). Robert Kock tìm ra năm 1882.Vi khuẩn lao có thể gây bệnh ở phổi và bất kỳ cơ quan nào khác ngoài phổi	. Lao phổi hay gặp nhất ( 80 – 85% các trường hợp)	. Lao ngoài phổi chiếm 20 - 25% ( Lao màng phổi, lao màng não, lao màng bụng, lao hạch, lao xương khớp).Bệnh lao lây truyền từ người bệnh sang người lành.Bệnh lao không di truyền.2. Nguồn truyền bệnh	Người mắc bệnh lao phổi ho khạc ra đờm có chứa vi khuẩn lao. 	Một người mắc bệnh lao phổi nếu không được điều trị, mỗi năm có thể làm lây bệnh cho ít nhất từ 10 – 15 người khác.3. Đường lây truyền bệnh laoVi khuẩn lao lây truyền chủ yếu theo đường không khí.Vi khuẩn lao xâm nhập vào cơ thể chủ yếu qua đường hô hấp.4. Nhiễm lao và mắc bệnh lao* Nhiễm lao	+ Khi hít phải vi khuẩn lao lần đầu chỉ bị nhiễm lao. Đa số người nhiễm lao vẫn khỏe mạnh suốt cuộc đời, chỉ có 5 – 10% số người nhiễm lao có thể trở thành mắc bệnh lao do sức đề kháng của cơ thể suy giảm. 	+ Những yếu tố làm suy giảm sức đề kháng:	- Nhiễm HIV/AIDS	- Suy dinh dưỡng	- Trẻ em dưới 5 tuổi	- Mắc các bệnh mạn tính: Tiểu đường.* Mắc bệnh lao: Sức đề kháng của cơ thể suy giảm tạo điều kiện cho vi khuẩn lao phát triển và gây bệnh.Bệnh lao có triệu chứng tuỳ theo cơ quan bị bệnh.5. Những dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh lao phổi* Dấu hiệu toàn thân:Sốt nhẹ về chiềuMệt mỏi, gầy sút cân, chán ănĐổ mồ hôi trộm* Dấu hiệu của cơ quan bị bệnh ( Phổi ):Ho khạc đờm kéo dài trên 2 tuần, có thể kèm theo:	. Đau tức ngực	. Khó thở	. Ho ra máu6. Nơi khám phát hiện bệnh lao* Mạng lưới chống lao trong cả nước được lồng ghép trong mạng lưới y tế chung từ tuyến Trung ương – tuyến tỉnh – tuyến huyện – tuyến xã.* Người có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh lao được Trạm Y tế xã giới thiệu đến Trung tâm y tế huyện để khám phát nhiện bệnh lao.* Soi đờm bằng kính hiển vi là phương pháp phát hiện bệnh lao chính xác và nhanh nhất.7. Chữa bệnh lao đúng nguyên tắcKhi phát hiện mắc bệnh lao cần phải chữa ngay để cứu sống người bệnh và dập tắt nguồn lây bệnh.Bệnh lao chữa được, thuốc chống lao được miễn phí.Để chữa khỏi bệnh lao cần tuân thủ 4 nguyên tắc sau:Phối hợp thuốc chống laoDùng đủ liều thuốc mỗi ngày, uống cùng 1 lần. Dùng thuốc đều hàng ngày xa bữa ăn.Dùng thuốc đủ thời gian 8 tháng.Bệnh nhân cần ăn uống đủ các chất, không uống rượu, không hút thuốc lá, thuốc lào.* Sau khi dùng thuốc 1-2 tháng, bệnh nhân lao sẽ không còn khả năng lây bệnh cho người khác nữa, nhưng vẫn phải dùng đủ thời gian.8. Chữa bệnh lao không đúng nguyên tắc và hậu quả nguy hiểm.Chữa không đúng cách là:	- Không phối hợp thuốc	- Dùng thuốc không đủ liều hoặc chia thuốc uống làm nhiều lần trong ngày.	- Dùng thuốc không đều hàng ngày.	- Dùng thuốc không đủ 8 tháng, bỏ dở điều trị.Nguy hiểm là:	- Làm cho vi khuẩn lao kháng thuốc	- Bệnh không khỏi và tiếp tục làm lây vi khuẩn lao kháng thuốc cho cộng đồng, hoặc tử vong.9. Bệnh lao và HIVHIV là loại vi-rút gây suy giảm hệ thống miễn dịch ở người, do đó khi nhiễm HIV sức đề kháng của cơ thể suy giảm mạnh tạo điều kiện cho vi khuẩn lao ở người mới bị nhiễm lao có cơ hội phát triển mạnh gây bệnh lao. Người đồng nhiễm Lao và HIV có nguy cơ phát triển thành bệnh lao cao hơn 50 lần so với người nhiễm lao mà không có HIV.Đại dịch HIV đã làm tăng 30% số bệnh nhân lao trên toàn cầu mỗi năm.10. Phòng bệnh laoCác cách phòng bệnh lao:Phát hiện sớm và chữa cho khỏi bệnh để cắt đứt nguồn lây.Tiêm phòng vắc-xin BCG cho trẻ em sơ sinh hoặc khi trẻ em còn dưới 1 tuổi theo Chương trình tiêm chủng mở rộng.Giữ gìn sức khỏe: Không để suy dinh dưỡng, không để bị nhiễm HIV.Giữ vệ sinh môi trường, nhà ở phải thông thoáng, đủ ánh sáng.Bệnh nhân lao không khạc nhổ bừa bãi , thường xuyên phơi nắng đồ dùng cá nhân.Khỏi bệnhBệnh nhân laoNhiễm laoNguồn lâyAFB(+)ChếtNgười khoẻ mạnhBCGĐiều kiện thuận lợi ?Chu kì bệnh laoPhát hiện được và điều trị khỏiTiếp xúc nguồn lâyXin trân trọng cảm ơn !