Bài giảng Vật lí Khối 12 - Bài 17: Máy phát điện xoay chiều (Chuẩn kĩ năng)

TRƯ Ờ NG THCS MINH THU Ậ N 3 
TRƯ Ờ NG THCS MINH THU Ậ N 3 
PHỊNG GD HUYỆN U MINH THƯỢNG * TRƯỜNG THCS MINH THUẬN 3 * 
GD 
KIÊN GIANG 
* NIÊN KHỐ 2011-2012* 
BÀI GIẢNG TRÌNH CHIẾU 
V 
Ậ 
T 
L 
Ý 
9 
Vũ Quý Nghị giáo viên trường THCS Minh Thuận 3 
Các em hãy cố gắng học thật tốt 
BÀI GIẢNG TRÌNH CHIẾU 
S 
N 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
1. Cã 2 c¸ch t¹o ra dßng ® iƯn xoay chiỊu trong cuén d©y dÉn kÝn : 
	+ Cho cuén d©y dÉn kÝn quay trong tõ tr­êng cđa nam ch©m . 
	+ Cho nam ch©m quay tr­íc cuén d©y dÉn kÝn . 
1. Nªu c¸c c¸ch t¹o ra dßng ® iƯn xoay chiỊu ? 
2/ Trong cuộn dây dẫn kín xuất hiện dịng điện cảm ứng xoay chiều khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn : 
 A . luơn luơn tăng 	 B. luơn luơn giảm 
 C . luân phiên tăng giảm 	 D. luơn luơn khơng đổi 
Cã gì gièng vµ kh¸c nhau giữa m¸y ph¸t ® iƯn nhá nh ­ ® inam « xe ®¹p víi m¸y ph¸t ® iƯn khỉng lå ë nh µ m¸y thủ ® iƯn Hoµ B ình 
Nh µ m¸y ® iƯn Hoµ B ì nh 
Máy Phát Điện Xoay Chiều 
Vật lý 9 
I.CÊu t¹o vµ ho¹t ® éng cđa m¸y ph¸t ® iƯn xoay chiỊu : 
1-Quan s¸t : 
C1 . H·y chØ ra nh ữ ng bé phËn chÝnh cđa mçi lo¹i m¸y ph¸t ® iƯn nµy vµ nªu lªn chç gièng nhau , kh¸c nhau cđa chĩng . 
H ình 34.1 
H ình 34.2 
I.CÊu t¹o vµ ho¹t ® éng cđa m¸y ph¸t ® iƯn xoay chiỊu : 
C1. * Giống nhau : 
Hai b ộ phận chính 
Nam châm 
Cuộn dây dẩn 
* Khác nhau : 
Nam châm quay 
Cuộn dây đứng yên 
Nam ch âm đúng yên 
Cuộn dây quay 
Vành khuyên và thanh quét 
1-Quan s¸t : 
H ình 34.1 
H ình 34.2 
C2. Gi¶i thÝch v ì sao khi cho nam ch©m ( hoỈc cuén d©y ) quay ta l¹i thu ®­ ỵc dßng ® iƯn xoay chiỊu trong c¸c m¸y trªn khi nèi hai cùc cđa m¸y víi c¸c dơng cơ tiªu thơ ® iƯn . 
MP Đ 
 Khi nam châm hoặc cuộn dây quay thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên nên ta thu được dòng điện xoay chiều . 
Tr ¶ lêi : 
Stato 
R«to 
M ột trong hai bộ phận cĩ thể quay quanh một trục cố định gọi là r«to phần cịn lại đứng yên là stato 
S 
N 
I.CÊu t¹o vµ ho¹t ® éng cđa m¸y ph¸t ® iƯn xoay chiỊu 
R«to 
Stato 
Stato 
R«to 
H ình 34.1 
H ì nh 34.2 
(quay) 
( đứng yên ) 
TiÕt 38. M¸y ph¸t ® iƯn xoay chiỊu 
I.CÊu t¹o vµ ho¹t ® éng cđa m¸y ph¸t ® iƯn xoay chiỊu 
2. KÕt luËn : 
Nam châm 
Cuôn dây dẩ n 
- Máy phát điện xoay chiều có hai bộ phận chính là nam châm và cuộn dây : 
H ì nh 34.1 
H ì nh 34.2 
- Khi nam châm hoặc cuộn dây quay thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây luân phiên tăng giảm tạo ra dòng diện xoay chiều trong cuộn dây dẩn . ( Dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ ) 
- Mét trong hai bé phËn ® øng yªn gäi lµ stato , bé phËn cßn l¹i cã thĨ quay ®­ ỵc gäi lµ rơto 
V ành khuyên 
Thanh quét 
H ình 34.1 
Câu hỏi 
1. V ì sao các cuộn dây của máy phát điện được quấn quanh lõi sắt ? 
2. Hai l oại máy phát điện trên có cấu tạo khác nhau nhưng nguyên tắt hoạt động có giống nhau không ? 
Tr ¶ lêi : C¸c cuén d©y cđa m¸y ph¸t ® iƯn ®­ ỵc quÊn quanh lâi s¾t ®Ĩ tõ tr­êng m¹nh h¬n . 
Trả lời: Hai loại máy phát điện trên tuy cấu tạo cĩ khác nhau nhưng nguyên tắc hoạt động đều dựa vào hiện tượng cảm ứng điện từ. 
Máy phát điện 
TiÕt 38 M¸y ph¸t ® iƯn xoay chiỊu 
1. Đ Ỉc tÝnh kü thuËt : 
M¸y ph¸t ® iƯn trong c«ng nghiƯp cã thĨ cho : 
- C­êng ®é dßng ® iƯn ® Õn 2000A. 
- HiƯu ® iƯn thÕ xoay chiỊu 25000V 
C ơng su ấ t 300MW 
- TÇn sè 50Hz (VN). 
- Stato : lµ cuén d©y 
- R«to : lµ nam ch©m ® iƯn 
Đ ­êng kÝnh tiÕt diƯn ngang cđa m¸y ® Õn 4 m, chiỊu dµi ® Õn 20 m. 
I.CÊu t¹o vµ ho¹t ® éng cđa m¸y ph¸t ® iƯn xoay chiỊu : 
ii. M¸y ph¸t ® iƯn xoay chiỊu trong kü thuËt : 
2. C¸ch lµm quay m¸y ph¸t ® iƯn : 
- Dïng ® éng c¬ nỉ , ® éng c¬ nhiƯt , tua bin n­íc , c¸nh qu¹t giã . 
Nh à máy nhiệt diện 
N hà máy điện gió 
Máy phát điện gia đình 
CĨ THỂ EM CHƯA BIẾT: 
Trong các máy phát điện lớn dùng trong cơng nghiệp , người ta dùng nam châm điện thay cho nam châm vĩnh cửu để tạo ra từ trường mạnh . Để đưa dịng điện một chiều vào nam châm điện , người ta dùng một bộ gĩp điện.Bộ gĩp điện gồm hai vành khuyên gắn với hai đầu cuộn dây của nam châm điện và thanh quét (hay chổi than) luơn tì sát vào vành khuyên . Dây dẫn nối hai chổi than với hai cực nguồn điện ở ngồi . Nhờ thế mà khi nam châm quay, dây dẫn nối khơng bị xoắn lại . 
C3: C ó gì giống và khác nhau giữa máy phát điện nhỏ như dinamo xe đạp và máy phát diện công nghiệp ? 
III . V ận dụng 
C3: * Gièng nhau : 
 - Đ Ịu cã nam ch©m vµ cuén d©y dÉn , khi mét trong hai bé phËn quay th ì xuÊt hiƯn dßng ® iƯn xoay chiỊu . 
 * Kh¸c nhau : 
- Đ inam « xe ®¹p cã kÝch th­íc nhá h¬n , c«ng suÊt ph¸t ® iƯn nhá , hiƯu ® iƯn thÕ , c­êng ®é dßng ® iƯn ë ® Çu ra nhá h¬n . 
 - Đ inam « dïng nam ch©m vÜnh cưu – M¸y ph¸t ® iƯn xoay chiỊu trong c«ng nghiƯp dïng nam ch©m ® iƯn . 
Trả lời : Phải làm cho nam châm hoặc cuộn dây quay liên tục . Cĩ thể dùng tay quay hoặc động cơ . . . . . 
Muốn máy phát điện xoay chiều phát điện liên tục thì phải làm thế nào ? 
Qua bµi häc h«m nay c¸c em cÇn ghi nhí ® iỊu g ì ? 
 M¸y ph¸t ® iƯn xoay chiỊu 
Ho¹t ® éng 
CÊu t¹o 
ø ng dơng 
Nam ch©m 
Cuén d©y dÉn 
Ho¹t ® éng 
dùa trªn 
hiƯn t­ỵng 
 c¶m øng 
® iƯn tõ . 
Nh µ m¸y thủ ® iƯn 
NMT Đ 
Nhà máy nhiệt điện 
NMN Đ 
( Nh à máy điện gió ) 
Câu hỏi trắc nghiệm: 
B ài tập 
Câu7.Hình vẽ sau là mô hình của máy phát điện xoay chiều . Mu ốn cho máy phát điện liên tục thì phải làm thế nào . 
A. Quay cho khung d ây quay liên tục theo một chiều nhất định 
B. Quay khung d ây một vòng . 
 C. Quay kh ung dây nửa vòng sau đó quay ngược lại nữa vòng . 
D. Quay khung d ây một vòng sau đó quay ngược lại một vòng . 
Câu hỏ i tự luận 
Câu 8 :Khi hoạt động,máy phát điện 
chuyển hĩa năng lượng từ dạng nào 
sang dạng nào? 
Trả lời: 
-Khi hoạt động,máy phát điện chuyển hĩa năng lượng từ cơ năng sang điện năng. 
H­íng dÉn vỊ nh µ: 
1. Häc cÊu t¹o vµ ho¹t ® éng cđa m¸y ph¸t ® iƯn xoay chiỊu . 
2. Häc vµ lµm bµi tËp:Bµi 34.1 34.4 / SBT 
3. ¤n l¹i c¸c t¸c dơng cđa dßng ® iƯn . 
4. Xem tr­íc bµi c¸c t¸c dơng cđa dßng ® iƯn xoay chiỊu . 
Hình ảnh minh họa về “ Máy phát điện xoay chiều ” 
Xin chân thành cảm ơn quý thầy, cơ 
và các em học sinh 
Sơ đồ nhà máy thủy điện 
Trong m¸y ph¸t ® iƯn cã cuén d©y quay, vµnh khuyªn vµ thanh quÐt cßn cã t¸c dơng g ì ? 
Bé gãp ® iƯn gåm 2 vµnh khuyªn g¾n víi 2 ® Çu cuén d©y vµ 2 thanh quÐt lu«n t ì s¸t vµo 2 vµnh khuyªn . Nhê thÕ mµ khi cuén d©y quay, d©y dÉn kh«ng bÞ xo¾n l¹i. 
TRỊ CHƠI Ơ CHỮ 
1. Cấu tạo gồm ống dây dẫn trong cĩ lõi sắt non . (11 chữ cái ) 
2. Nguyên nhân gây ra hao phí trên đường dây tải điện . (8 chữ cái ) 
 3. Quy tắc xác định chiều của đường sức từ trong lịng ống dây cĩ dịng điện chạy qua. (10 chữ cái ) 
4. Là những đường cong đi ra từ cực Bắc , đi vào từ cực Nam của nam châm . (10 chữ cái ) 
 5. Khơng gian tồn tại xung quanh nam châm hoặc dịng điện cĩ khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm . (8 chữ cái ) 
 6. Một trong hai bộ phận chính của động cơ điện . (11 chữ cái ) 
 7. Dụng cụ cĩ cấu tạo gồm hai bộ phận chính là rơto và stato . (10 chữ cái ) 
 8. Tên gọi chung của những kim loại cĩ khả năng nhiễm từ khi đặt trong từ trường . (9 chữ cái ) 
9. Đoạn dây AB cĩ dịng điện chạy qua khi đặt trong từ trường sẽ chịu tác dụng của . (9 chữ cái ) 
 10. Quy tắc xác định chiều của lực điện từ 	 tác dụng lên dây dẫn . (10chữ cái ) 
11. Điều kiện để các đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín làm xuất hiện dịng điện . (9 chữ cái ) 
 12. Hình ảnh các đường mạt sắt xung quanh nam châm . (5 chữ cái ) 
 Hiện tượng dịng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín khi chuyển động tương đối với nam châm vĩnh cửu . (12 chữ cái ) 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
T 
Ừ 
T 
R 
Ư 
Ờ 
N 
G 
Đ 
Ư 
Ờ 
N 
G 
S 
Ứ 
C 
T 
Ừ 
Đ 
Ộ 
N 
G 
C 
Ơ 
Đ 
I 
Ệ 
N 
L 
Ự 
C 
Đ 
I 
Ệ 
N 
T 
Ừ 
V 
Ậ 
T 
L 
I 
Ệ 
U 
T 
Ừ 
T 
O 
Ả 
N 
H 
I 
Ệ 
T 
K 
H 
U 
N 
G 
D 
 
Y 
D 
Ẫ 
N 
N 
A 
M 
C 
H 
 
M 
Đ 
I 
Ệ 
N 
N 
Ắ 
M 
T 
A 
Y 
P 
H 
Ả 
I 
B 
À 
N 
T 
A 
Y 
T 
R 
Á 
I 
T 
Ừ 
P 
H 
Ổ 
B 
I 
Ế 
N 
T 
H 
I 
Ê 
N 
C 
Ả 
M 
Ứ 
N 
G 
Đ 
I 
Ệ 
N 
T 
Ừ 
Ơ 
CHỮ 
ĐIỆN 
TỪ 
HỌC 
Các em hãy cố gắng học tốt 
TRƯỜNG THCS MINH THUẬN 3 
TRƯỜNG THCS MINH THUẬN 3 
Hãy yêu thích việc mình làm 
bạn sẽ cảm thấy thú vị hơn 
và việc mình làm sẽ có hiệu quả hơn . 
Chúc các em học giỏi! 
NHỚ HỌC VÀ LÀM BÀI ĐẦY ĐỦ 
Bài học của chúng ta đến đây là kết thúc