Bài giảng Vật lí Lớp 10 - Bài 11: Lực hấp dẫn. Định luật vạn vật hấp dẫn (Bản hay)

KIEÅM TRA BAØI CUÕ 
Câu 1 : 
 Nêu các đặc điểm của lực và phản lực ? 
Câu 2 : 
 Hãy tự cho một ví dụ để minh họa định luật III niu - tơn? 
C H Ỉ R Ỏ LỰC VÀ PHẢN LỰC TRONG CÁC TR ƯỜNG HỢP SAU ? 
/////////////////////// 
 	 Có 3 loại lực trong cơ học 
	1. Lực hấp dẫn 
	2. Lực đàn hồi 
	3. Lực ma sát 
	Bài này ta chỉ xét loại 1. 
?! LỰC NÀO LÀM CHO CÁCTRÁI TÁO CHÍN ĐỀU RƠI XUỐNG ĐẤT. 
Tại sao trái táo không rơi lên trời ? 
MÆt Trêi 
MÆt Trăng 
Tr¸i ĐÊt 
 ChuyÓn ®éng cña MÆt Tr¨ng quanh Tr¸i §Êt vµ cña Tr¸i §Êt quanh MÆt Trêi 
Chuyển động của Mặt Trăng quanh Trái Đất 
	 Quỷ đạo của Mặt Trăng quanh Trái Đất gần như hình gì? 
Hình gần tròn 
Có gia tốc, gia tốc hướng tâm 
Chứng tỏ nó có gia tốc không? 
Gia tốc gì đã học? 
Lực nào giữ cho Mặt Trăng quay quanh Trái Đất mà không văng ra xa Trái Đất? 
Lực hút giữa Trái Đất và Mặt Trăng 
Sau đây là ví dụ tương tự lực căng 
dây giử cho vật chuyển động tròn... 
Nếu dây bị đứt thì hòn đá sẽ văng khỏi quỹ đạo tròn theo phương tiếp tuyến của đường tròn. 
Như vậy chính lực hút của Trái Đất tác dụng lên Mặt Trăng đóng vai trò của lực căng dây giúp Mặt trăng chuyển động tròn quanh Trái Đất. 
Lực căng dây 
 
LỰC HẤP DẪN 
Định luật vạn vật hấp dẫn 
Bài 11 
GV. Nguyễn Đình Minh 
& 
Lớp: 10 B5 
22 / 10 / 2009 
( Buổi chiều – Tiết 5 ) 
Năm học: 2009 - 2010 
Hình ảnh mô tả chuyển động 
 của một số Hành tinh thuộc Hệ Mặt Trời 
I. Lực hấp dẫn 
 Lực hấp dẫn là lực hút lẫn nhau giữa mọi vật trong vũ trụ. 
Nhận xét về tác dụng của lực hấp dẫn? 
	- không tiếp xúc và từ xa (a) 
	- tiếp xúc (b) 
	 Chọn (a) hay (b)? 
Đáp án: (a) 
II.Định luật vạn vật hấp dẫn 
 1. Phát biểu 
	 Lực hấp dẫn giữa hai chất điểm bất kì tỉ lệ thuận với tích hai khối lượng của chúng và tỉ lệ nghịch với bình phương khoảng cách giữa chúng. 
F hd 
F hd 
r 
m 1 
m 2 
F hd 
r 
m 1 
m 2 
 F hd : Lực hấp dẫn (N) 
 m 1 , m 2 : Khối lượng của hai vật (kg) 
 r : Khoảng cách giữa hai chất điểm (m) 
 G : Hằng số hấp dẫn. 
 G  6,67.10 -11 Nm 2 /kg 2 
F hd = G 
m 1 m 2 
r 2 
2. Hệ thức 
F hd 
3. Điều kiện áp dụng định luật VVHD 
F hd 
r 
m 1 
m 2 
F hd 
 Khoảng cách giữa hai vật rất lớn so với kích thước của chúng. 
 Các vật đồng chất và có dạng hình cầu. ( r phải tính từ hai tâm ) 
r 
Ta coi như Mặt Trời, Trái Đất, Mặt Trăng...là các vật đồng chất và có dạng hình cầu. 
Vì G  6,67.10 -11 Nm2/kg2 rất nhỏ nên nếu khối lượng nhỏ thì F hd rất nhỏ. Do đó ta không cảm nhận được lực hấp dẫn. 
Tại sao chúng ta không cảm nhận thấy được lực hút giữa các vật thể thông thường? 
Hãy giải thích hiện tượng thủy triều? 
P 
m 
M 
g 
Đến đây, ta nghĩ xem: Thực chất Trọng lực là gì? 
Gọi: * m, M lần lượt là 
 Khối lượng của vật 
 và Trái đất. 
	* R: Bán kính của Trái đất. 
	* h: Độ cao của vật so với 
 mặt đất. 
Chứng minh rằng 
Nhận xét công thức? 
III. Trọng lực là trường hợp riêng của lực hấp dẫn 
m 
M 
R 
h 
P = m.g 
Xét vật ở gần mặt đất ( h << R): 
 Như vậy gia tốc rơi tự do giảm khi độ cao của vật so với mặt đất tăng; g gần như nhau khi vật ở gần mặt đất. 
Củng cố bài 
1. H·y chän c©u ®óng: 
A. Lín h¬n träng l­îng cña hßn ®¸. 
 Lùc hÊp dÉn do mét hßn ®¸ ë trªn mÆt ®Êt t¸c dông vµo Tr¸i §Êt th× cã ®é lín 
B. Nhá h¬n träng l­îng cña hßn ®¸. 
C. B»ng träng l­îng cña hßn ®¸. 
D. B»ng 0. 
Củng cố bài 
2. Khi khối lượng của hai vật và khoảng cách giữa chúng đều tăng lên gấp đôi thì lực hấp dẫn giữa chúng có độ lớn: 
Tăng gấp đôi B. Giảm đi một nửa 
C. tăng gấp 4 D. giữ nghuyên như cũ 
Củng cố bài 
3. Câu nào sau đây là đúng khi nói về lực hấp dẫn do Trái Đất tác dụng lên Mặt Trăng và do Mặt Trăng tác dụng lên Trái Đất ? 
A. Hai lực này cùng phương, cùng chiều. 
B. Hai lực này cùng phương, ngược chiều. 
C. Hai lực này cùng chiều, cùng độ lớn. 
D. Phương của hai lực luôn thay đổi và không trùng nhau. 
Củng cố bài 
 4. Tính lực hấp dẫn giữa hai tàu thủy: mỗi tàu có khối lượng 100 000 tấn khi chúng ở cách nhau 50 m . Lực đó có làm cho chúng tiến lại gần nhau không? 
Củng cố bài 
5. Một vật khối lượng 1 kg, ở trên mặt đất có trọng lượng 10 N. Khi chuyển động tới một điểm cách tâm Trái Đất 2R (R là bán kính Trái Đất) thì nó có trọng lượng bằng bao nhiêu niutơn ? 
 A. 1 N.	 B. 2,5 N. 
 C. 5 N.	 D. 10 N. 
Củng cố bài 
6. Muốn lực hút giữa hai vật giảm đi một nửa thì khoảng cách giữa hai vật tăng lên bao nhiêu lần? 
	A. 4 lần	B. 2 lần 
	C. lần	D. 1 lần 
Tóm tắt: LỰC HẤP DẪN 
 ĐỊNH LUẬT VẠN VẬT HẤP DẪN 
I. LỰC HẤP DẪN 
 Lùc hÊp dÉn lµ lùc hót lÉn nhau gi÷a mäi vËt trong vò trô. 
II. ĐỊNH LUẬT VẠN VẬT HẤP DẪN 
1. §Þnh luËt: (SGK) 
2. HÖ thøc : 
III. TRỌNG LỰC LÀ TRƯỜNG HỢP RIÊNG CỦA LỰC HẤP DẪN 
Nếu h << R thì: 
Bài tập về nhà: 
Bài 5, 6, 7 (SGK - tr 70) 
Đọc trước bài “Lực đàn hồi của lò xo – 
Định luật Huc”