Bài giảng Vật lí Lớp 10 - Bài 14: Lực hướng tâm - Dương Mạnh Thường

TRƯỜNG THPT VÂN NHAM 
TỔ VẬT LÝ- CÔNG NGHỆ 
CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ 
VỀ THĂM LỚP DỰ GIỜ LỚP 10A5 
CHÀO CÁC EM HỌC SINH THÂN YÊU 
Giáo viên thực hiện : 
Dương Mạnh Thường 
CÂU HỎI BÀI CŨ 
Trả lời C1:Lực hấp dẫn , Lực đàn hồi , Lực ma sát . 
Trả lời C2: Gia tốc của một vật cùng hướng với lực tác dụng lên vật . Độ lớn của gia tốc tỉ lệ thuận với độ lớn của lực và tỉ lệ với khối lượng của vật : 
 C1/ Kể tên các loại lực mà em đã học ? 
C2/ Phát biểu và viết biểu thức định luật II Niu-tơn ? 
C3/ Khi một vật chuyển động tròn đều , gia tốc của vật gọi là gì ? Khi đó em có kết luận gì về lực tác dụng lên vật trong chuyển động tròn đều ? 
Trả lời C3: Một vật chuyển động tròn đều có gia tốc hướng tâm , khi đó lực tác dụng lên vật cùng hướng với gia tốc hướng tâm gọi là lực hướng tâm ? 
Vì sao vệ tinh nhân tạo bay được vòng quanh trái đất ? 
	 Tại sao đường ơ tơ ở những đoạn cong thường phải 	 làm nghiêng ? 	 
Tại sao ở chỗ rẽ bằng phẳng cần đặt biển chỉ dẫn tốc độ ? 
Tại sao khi thiết kế Cầu người ta thường làm vồng lên ? 
Tiết 23 Bài 14: LỰC HƯỚNG TÂM 
I. LỰC HƯỚNG TÂM : 
1/ Định nghĩa : 
 Lực (hay hợp lực của các lực ) tác dụng vào một vật chuyển động tròn đều và gây ra cho vật gia tốc hướng tâm gọi là lực hướng tâm . 
2/ Công thức : 
Khi một vật chuyển động tròn đều có gia tốc hướng tâm , theo định luật II Niu-tơn thì phải có lực tác dụng lên vật để gây ra gia tốc đó và gọi là lực hướng tâm . Lực hướng tâm là gì ? 
 ? 
Dựa vào định luật II Niu-tơn em hãy viết công thức tính lực hướng tâm dưới dạng véctơ và dạng đại số ? 
+ Dạng véctơ 
+ Dạng độ lớn : 
Tiết 23 Bài 14: LỰC HƯỚNG TÂM 
I. LỰC HƯỚNG TÂM 
1.Định nghĩa 
2.Công thức . 
3. Ví dụ . 
a. Lực hấp dẫn giữa Trái Đất và Vệ Tinh nhân tạo đóng vai trò là lực hướng tâm . 
F ht = F hd 
F hd 
Tiết 23 Bài 14: LỰC HƯỚNG TÂM 
I. LỰC HƯỚNG TÂM 
1.Định nghĩa 
2.Công thức . 
3. Ví dụ . 
b. Chuyển động của một vật được đặt trên bàn quay. Khi vật còn ở trên bàn quay thì lực ma sát nghỉ đóng vai trò là lực hướng tâm 
F ht = F msn 
F msn 
P 
N 
F msn 
Tiết 23 Bài 14: LỰC HƯỚNG TÂM 
I. LỰC HƯỚNG TÂM 
1.Định nghĩa 
2.Công thức . 
3. Ví dụ . 
c. Đường ôtô và đường sắt ở những đoạn cong thường phải làm nghiêng về phía tâm cong?? 
Vì : khi đó phản lực N của mặt đường không cân bằng với trọng lực P nữa , hợp lực của trọng lực P và phản lực N của mặt đường đóng vai trò lực hướng tâm , chính hợp lực này không làm ôtô , tàu hỏa rời khỏi đường đi . 
Vậy lực hướng tâm có phải là loại lực mới không ? 
L ực hướng tâm khơng phải là loại lực mới thêm vào các lực đã biết như Lực hấp dẫn , Lực đàn hồi , Lực ma sát , mà chỉ là một trong các lực đĩ hay hợp lực của các lực đĩ và nĩ gây ra gia tốc hướng tâm nên gọi là lực hướng tâm . 
Tiết 23 Bài 14: LỰC HƯỚNG TÂM 
I. LỰC HƯỚNG TÂM 
1.Định nghĩa 
2.Công thức . 
3. Ví dụ . 
II. CHUYỂN ĐỘNG LI TÂM 
F msn 
1. Trở lại ví dụ một vật trên bàn quay. Nếu tăng dần thì có hiện tượng gì xảy ra ? 
Khi đó độ lớn của lực ma sát nghỉ cực đại nhỏ hơn lực hướng tâm cần thiết , tức là lực ma sát không còn đóng vai trò là lực hướng tâm nữa và vật trượt trên bàn ra xa tâm rồi văng ra khỏi bàn theo phương tiếp tuyến với quỹ đạo => Đó là chuyển động li tâm của vật 
=> 
Máy vắt li tâm:Bố trí trong máy giặt dùngtrong công đoạn vắt nước . 
I. LỰC HƯỚNG TÂM 
1.Định nghĩa 
2.Công thức . 
3. Ví dụ . 
2. Ứng dụng của chuyển động li tâm . 
Tiết 23 Bài 14: LỰC HƯỚNG TÂM 
II. CHUYỂN ĐỘNG LI TÂM 
Em hãy lấy một vài ứng dụng của chuyển động li tâm trong thực tế 
I. LỰC HƯỚNG TÂM 
1.Định nghĩa 
2.Công thức . 
3. Ví dụ . 
3. Chuyển động li tâm cũng phải tránh : Đến chỗ rẽ bằng phẳng mà ôtô chạy nhanh quá thì lực ma sát nghỉ cực đại không đủ lớn để đóng vai trò là lực hướng tâm giữ ôtô chuyển động tròn , ôtô sẽ bị trượt li tâm và dễ gây tai nạn 
Tiết 23 Bài 14: LỰC HƯỚNG TÂM 
II. CHUYỂN ĐỘNG LI TÂM 
F msn(max ) < m ω 2 r 
O 
Một số hình ảnh tai nạn giao thông 
Nguyên nhân của những tai nạn trên là gì ? 
Khi đi qua những chỗ cua gấp em thường làm gì ? Để hạn chế tai nạn giao thông tại những nơi cua gấp người ta thường làm gì ? 
Trên đường về nhà em gặp một tai nạn giao thông(giả sử chỉ có mình em),mà người bị tai nạn cần sự giúp đỡ . Khi đó em sẽ làm gì ? 
Củng cố 
I. LỰC HƯỚNG TÂM : 
1/ Định nghĩa : 
 Lực (hay hợp lực của các lực ) tác dụng vào một vật chuyển động tròn đều và gây ra cho vật gia tốc hướng tâm gọi là lực hướng tâm . 
2/ Công thức : 
 độ lớn : 
D) 
A) 
Chỉ có thể là Lực hấp dẫn . 
Chỉ có thể là lực ma sát 
Em sai råi 
Em sai råi 
C) 
Là một lực mới . 
Em sai råi 
Là một trong các lực đã học hoặc hợp lực của các lực đã học ( các lực đã học : Lực hấp dẫn , lực đàn hồi , lực ma sát ). 
B) 
Lực hướng tâm là lực nào trong các lực sau ? 
Đúng rồi 
0 
30 
15 
25 
20 
35 
40 
45 
50 
55 
5 
10 
 CÂU 1 
CỦNG CỐ VẬN DỤNG KIẾN THỨC 
Chỉ ra công thức Sai trong các công thức về lực hướng tâm . 
 CÂU 2 
CỦNG CỐ VẬN DỤNG KIẾN THỨC 
A) 
B) 
C) 
D) 
Để trả lời được câu hỏi Tại sao khi thiết kế Cầu người ta thường làm vồng lên 
Các em hãy làm bài tập số 5 sgk/83/ 
Vì áp lực lên cầu và phản lực vuông góc của cầu có độ lớn bằng N 
Hợp lực của trọng lực P và phản lực N gây ra lực hướng tâm làm cho ôtô chuyển động dễ dàng trên cầu . 
Độ lớn của lực hướng tâm : 
Nhìn vào biểu thức ta thấy N<P Tức là khi ôtô đi qua cầu thì cầu chịu một lực nhỏ hơn P . 
DẶN DÒ 
Học bài , trả lời và làm các bài tập trong SGK/82-83/ 
Giờ sau chữa các bài tập về các lực : Hấp dẫn , đàn hồi , ma sát , hướng tâm . 
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN 
CÁC THẦY, CÔ GIÁO 
VÀ CÁC EM HỌC SINH 
ĐÃ THEO DÕI BÀI HỌC