Bài giảng Vật lí Lớp 10 - Bài 15: Bài toán về chuyển động ném ngang (Bản hay)

1 
CHÀO MỪNG CÁC BẠN! 
TRỊNH XUYẾN 
1 
2 
Chuyển động ném là một chuyển động rất thường gặp trong cuộc sống 
Hình ảnh pháo hoa cho ta ví dụ 
về chuyển động của vật bị ném 
3 
5 
4 
Máy bay thả hàng cứu trợ. 
Người lái máy bay phải thả hàng cứu trợ từ vị trí nào để hàng rơi trúng mục tiêu ? 
5 
Bài 15 
BÀI TOÁN VỀ 
CHUYỂN ĐỘNG NÉM NGANG 
 KHẢO SÁT CHUYỂN ĐỘNG NÉM NGANG. 
II. XÁC ĐỊNH CHUYỂN ĐỘNG CỦA VẬT. 
III. THÍ NGHIỆM KIỂM CHỨNG . 
I. KHẢO SÁT CHUYỂN ĐỘNG 
NÉM NGANG 
1.Chọn hệ tọa độ. 
6 
I. KHẢO SÁT CHUYỂN ĐỘNG NÉM NGANG 
1.Chọn hệ tọa độ. 
Hãy quan sát chuyển động của một vật được ném theo phương ngang 
 Chọn hệ tọa độ như thế nào? 
11 
7 
Cho các hệ tọa độ sau: 
O 
x 
O 
O 
x 
x 
h 
h 
h 
y 
Mặt đất 
y 
y 
Chọn hệ tọa độ nào thích hợp nhất đối với chuyển động ném ngang? 
12 
8 
I. KHẢO SÁT CHUYỂN ĐỘNG NÉM NGANG 
1.Chọn hệ tọa độ. 
 Chọn hệ tọa độ Oxy có 
 - Ox nằm ngang 
 trùng với 
 - Oy hướng xuống 
 trùng với 
 Gốc tọa độ tại điểm ném. 
 Để nghiên cứu một chuyển động phức tạp ta phải đưa về các chuyển động đơn giản đã biết bằng cách thay thế chuyển động của vật bằng chuyển động của hình chiếu trên các trục tọa độ. Đó là phép phân tích chuyển động 
2. Phân tích chuyển 
động ném ngang 
9 
I. KHẢO SÁT CHUYỂN ĐỘNG NÉM NGANG 
1.Chọn hệ tọa độ. 
2. Phân tích chuyển động ném ngang 
 Phân tích chuyển động của M thành hai chuyển động thành phần Mx, My. 
 Khi M chuyển động thì Mx,My cũng chuyển động theo . 
Khi M chuyển động thì các chuyển động thành phần có chuyển động không? 
10 
Đối với mỗi chuyển động thành phần hãy: 
-Xác định lực tác dụng theo phương chuyển động 
 để suy ra gia tốc 
Tìm vận tốc ban đầu. 
Viết phương trình chuyển động 
Thảo luận theo nhóm 
11 
 Thời gian suy nghĩ, thảo luận là 3 phút! 
- Xác định lực tác dụng theo phương chuyển động 
 để suy ra gia tốc 
- Tìm vận tốc ban đầu. 
- Viết phương trình chuyển động 
16 
12 
Kết quả: 
Chuyển động thành phần theo Ox: Chuyển động thẳng đều 
Chuyển động thành phần theo Oy: Chuyển động rơi tự do. 
13 
 I. KHẢO SÁT CHUYỂN ĐỘNG NÉM NGANG 
Đây là các chuyển động thành phần. Còn chuyển động thực của vật thì thế nào? 
1.Chọn hệ tọa độ. 
2. Phân tích chuyển động ném ngang 
3. Xác định các chuyển động thành phần 
T heo Ox: chuyển động thẳng đều: 
Theo Oy: Rơi tự do. 
18 
14 
II. XÁC ĐỊNH CHUYỂN ĐỘNG CỦA VẬT 
x 
y 
Mặt đất 
O 
1. Dạng của quỹ đạo 
Quĩ đạo có hình dạng như thế nào? 
Qũi đạo được mô tả bằng phương trình toán học như thế nào? 
19 
15 
 Từ 
 Suy ra 
 Thế vào 
 Ta được 
 là đường parabol 
16 
II. XÁC ĐỊNH CHUYỂN ĐỘNG CỦA VẬT 
Dạng của quỹ đạo 
 Là một nửa parabol 
2. Thời gian chuyển động: 
Nhận xét gì về thời gian chuyển động của vật với thời gian chuyển động của các chuyển động thành phần? 
Thời gian chuyển động của vật = thời gian rơi tự do trên Oy = thời gian chuyển động thẳng đều trên trục Ox 
Thời gian chuyển động của vật và các chuyển động thành phần được xác định như thế nào? 
Tính theo thời gian chuyển động của M y 
21 
17 
II. XÁC ĐỊNH CHUYỂN ĐỘNG CỦA VẬT 
Dạng của quỹ đạo 
 Là một nửa parabol 
2. Thời gian chuyển động: 
 Thay y = h ta được: 
Tầm ném xa được xác định như thế nào? 
 3. Tầm ném xa: 
Quan sát hình sau và cho biết tầm xa xác định như thế nào? 
22 
18 
x 
y 
Mặt đất 
O 
Tầm xa L 
Tầm xa L = x max 
= v 0 t 
23 
19 
II. XÁC ĐỊNH CHUYỂN ĐỘNG CỦA VẬT 
Dạng của quỹ đạo 
 Là một nửa parabol 
2. Thời gian chuyển động: 
 Thay y = h ta được: 
3. Tầm ném xa: 
 Tầm ném xa phụ thuộc 
yếu tố nào? 
Vận tốc ban đầu và độ cao 
24 
20 
Bài toán 
Một vật được ném ngang ở độ cao h=125m với vận tốc đầu v 0 = 20 m/s, g = 10 m/ s 2 . 
Tính thời gian chuyển động và tầm bay xa của vật. 
Lập phương trình quỹ đạo 
Giải 
Thời gian chuyển động: 
  t = 5s 
Tầm bay xa: L = v 0 t = 100 m 
Phương trinh quỹ đạo: 
21 
III. THÍ NGHIỆM KIỂM CHỨNG 
Rút ra được điều gì từ thí nghiệm? 
Thời gian chuyển động 
 ném ngang bằng thời gian 
rơi tự do ở cùng độ cao 
22 
I. KHẢO SÁT CHUYỂN ĐỘNG NÉM NGANG 
1.Chọn hệ tọa độ. 
 Chọn hệ tọa độ Oxy có Ox nằm ngang, Oy thẳng đứng, hướng xuống. Gốc tọa độ tại điểm ném. 
2. Phân tích chuyển động ném ngang 
 Phân tích chuyển động của M thành hai chuyển động thành phần Mx,My 
 Khi M chuyển động thì Mx,My cũng chuyển động theo 
II. XÁC ĐỊNH CHUYỂN ĐỘNG CỦA VẬT 
 3 . Xác định các chuyển động thành phần 
 T heo Ox: chuyển động thẳng đều: Theo Oy: Rơi tự do. 
Dạng của quỹ đạo 
Là một nửa parabol 
2. Thời gian chuyển động: 
3. Tầm ném xa: 
23 
Trả lời vấn đề ở đầu tiết 
Người lái máy bay phải thả hàng cứu trợ từ vị trí nào để hàng rơi trúng mục tiêu? 
24 
Hòn bi A có khối lượng lớn gấp đôi bi B. cùng một lúc tại mái nhà, bi A được thả rơi còn bi B được ném theo phương ngang. Bỏ qua sức cản của không khí 
Bi A chạm đất trước. 
Bi A chạm đất sau. 
Bi A Có lúc chạm đất trước, có lúc chạm đất sau 
Cả hai bi chạm đất cùng một lúc. 
25 
d =9m 
h = 0,8m 
 
S 
Đ 
S 
S 
A 
Nên vì 
x max = 12m > d 
B 
Không nên vì 
x max = 8m < d 
C 
Nên vì 
x max =12,6m>d 
D 
Không nên vì 
x max = 8,8m < d 
V 0max = 22m/s 
Bỏ qua lực cản môi trường 
g = 10m/s 2 
Vận động viên có nên thực hiện 
pha mạo hiểm này không? 
31 
26 
Đáp án 
Tầm xa tối đa mà người đóng phim có thể thực hiện được: 
x max = V 0max .t max (1) 
Theo công thức tính thời gian rơi: 
(2) 
Thế (2) vào (1), và từ các số liệu đã cho của bài toán (h=0,8m, V 0max = 22m/s, g = 10m/s 2 ) ta tính được: 
x max = 8,8 m 
Vậy, người đóng phim không nên thực hiện cảnh quay này vì x max = 8,8m < d = 9m . 
32 
27 
d =9m 
h = 0,8m 
 
S 
Đ 
S 
S 
A 
Nên vì 
x max = 12m > d 
B 
Không nên vì 
x max = 8m < d 
C 
Nên vì 
x max =12,6m>d 
D 
Không nên vì 
x max = 8,8m < d 
V 0max = 22m/s 
Bỏ qua lực cản môi trường 
g = 10m/s 2 
33 
28