Bài giảng Vật lí Lớp 10 - Bài 3: Chuyển động thẳng biến đổi đều - Võ Hoàng Lâm

BAØI GIAÛNG 
CHUYEÅN ÑOÄNG THAÚNG BIEÁN ÑOÅI ÑEÀU 
NGƯỜI THỰC HIỆN : V õ Hoàng Lâm 
ĐƠN VỊ: TRƯỜNG THPT TÂN HỒNG 
NĂM HỌC : 2006 - 2007 
Giaùo AÙn Ñieän Töû 
Sở Giáo Dục-Đào Tạo Đồng Tháp 
Trường THPT T ân Hồng 
Chuyển động thẳng đều 
Chuyển động thẳng đều là gì? viết công thức tính quãng đường và phương trình chuyển động của chuyển động thẳng đều 
Chuyển động thẳng đều có quỹ đạo là đường thẳng,có tốc độ trung bình như nhau trên mọi quãng đường . 
 s = v.t 
 x = x 0 + v.t 
Khi đi đến đỉnh C xe tắt máy thì nó sẽ chuyển động như thế nào trên đoạn đường CD? 
Chuyển động thẳng biến đổi 
A 
B 
D 
C 
kieåm tra baøi cuõ 
Bài 3 
CHUYEÅN ÑOÄNG THAÚNG BIEÁN ÑOÅI ÑEÀU 
Tốc độ trung bình là gì ? Viết công thức tính 
Tốc độ trung bình của một chuyển động cho biết mức độ nhanh chậm của chuyển động 
 v tb = 
s 
t 
Có thể tìm đại lượng đặc trưng cho sự nhanh hay chậm của chuyển động tại một thời điểm trên quỹ đạo không? 
Em hiểu thế nào là vận tốc tức thời ? 
I- VẬN TỐC TỨC THỜI.CHUYỂN ĐỘNG THẲNG BIẾN ĐỔI ĐỀU 
1. Độ lớn của vận tốc tức thời 
Nhận xét : Chia t thành những khoảng t đủ nhỏ ,thì ứng với mỗi khoảng t nhỏ này ta có một v tb .Nếu t rất nhỏ thì v tb ứng với t nhỏ này càng diễn tả chính xác chuyển động thực của vật. Khi t đủ nhỏ thì vận tốc trung bình lúc đó chính là vận tốc tại một điểm trên quỹ đạo chuyển động của vật . 
V = 
S 
t 
v : độ lớn vận tốc tức thời của vật tại một điểm (m/s) 
 : quãng đường rất ngắn vật đi được tính từ điểm xét.(m) 
 : khoảng thời gian rất ngắn vật đi hết quãng đường (s) 
t 
s 
Áp dụng 
s 
t 
v = 
=> s = v. t = =11,1 . 0,01= 0,11(m) 
Ý nghĩa của vận tốc tức thời là gì 
Vận tốc tức thời cho ta biết tại một điểm vật chuyển động nhanh hay chậm. 
Hãy quan sát và cho biết ý nghĩa của con số trên tốc kế 
TỐC KẾ TRÊN XE MÁY 
Quan sát số chỉ trên tốc kế, hãy tính xem trongkhoảng thời gian 0,01s xe đi được quãng đường bao nhiêu? 
Dựa vào đâu để biết xe nào chuyểnđộng nhanh hơn tại cùng một thời điểm?hãy so sánh hướng chuyển động của hai xe. 
Vectơ vận tốc tức thời tại một điểm của một chuyển động thẳng được xác định như thế nào? 
2 .Vectơ vận tốc tức thời v : 
Đặc trưng cho chuyển động về sự nhanh, chậm và về phương, chiều tại một điểm. 
Gốc : tại vật chuyển động . 
Hướng : của vật chuyển động. 
Độ dài : tỉ lệ với độ lớn vận tốc tức thời 
v 
Hãy biểu diễn vectơ vận tốc tức thời của hai xe 
v 1 
v 2 
M’ ĐRĂK 
BUÔN MA THUỘT 
v A 
v B 
Hãy xác định vectơ vận tốc tức thời của mỗi xe tại cùng một thời điểm ta xét? biết mỗi đoạn trên vectơ vận tốc ứng với 10km/h. 
v A 
Gốc : tại xe A. 
Hướng : từ Buôn Ma Thuột M’ đrăk. 
Độ lớn : v A = 40km/h. 
Gốc : tại xe B. 
Hướng : từ M’ đrăk Buôn Ma Thuột. 
Độ lớn : v B = 20km/h. 
v B 
2 s 
2 s 
Hãy dự đoán loại chuyển động. 
Em c ó nhận xét gì về sự biến đổi độ lớn vận tốc tức thời của vật ? Biết mỗi đoạn trên vectơ ứng với 2m/s 
3. Chuyển động thẳng biến đổi đều. 
Chuyển động nhanh (chậm) dần đều là chuyển động thẳng có độ lớn của vận tốc tức thời tăng (giảm) đều theo thời gian. 
Hãy nhận xétvề độ lớn vận tốc tức thời của vật tại các điểm trên quỹ đạo chuyển động của vật 
Chuyển động thẳng biến đổi: quỹ đạo là đường thẳng, độ lớn vận tốc tức thời biến đổi 
v A 
v B 
v C 
II-CHUYỂN ĐỘNG THẲNG NHANH DẦN ĐỀU 
1/ Gia tốc trong chuyển động thẳng nhanh dần đều 
a/ khái niệm gia tốc 
 : gia tốc của chuyển động. 
 :độ biến thiên vận tốc. 
 :khoảng thời gian vận tốc biến thiên 
a 
v = v – v 0 
t = t – t 0 
= 
Gọi v o là vận tốc ở thời điểm t o , v là vận tốc ở thời điểm t Tìm độ biến thiên vận tốc trong khoảng thời gian (t-t o ). 
Tìm mối quan hệ giữa độ biến thiên vận tốc và khoảng thời gian vận tốc biến thiên 
Gia tốc của chuyển động là gì?viết biểu thức tính nó 
Cho biết đơn vị gia tốc? 
(m/s) 
(s) 
(m/s 2 ) 
Ý nghĩa của gia tốc là gì? 
Gia tốc cho biết vận tốc biến thiên nhanh hay chậm theo thời gian. 
Gia tốc luôn luôn không đổi. 
Nhận xét giá trị gia tốc trong chuyển động nhanh dần đều 
 a = 
= 
v 
t 
(3.1a ) 
t – t 0 
v – v 0 
Từ biểu thức khái niệm gia tốc viết biểu thức vectơ gia tốc? 
v 
b/ Vectơ gia tốc 
So sánh v và v 0 rồi biểu diễn các vectơ v và v 0 của vật chuyển động thẳng nhanh dần đều . 
v 0 
v 
 -v 0 
a 
Dùng phương pháp vectơ hãy biểu diễn vectơ v 
So sánh phương ,chiều của vectơ v với vectơ v và v 0 
Hãy nêu các đặc điểm của vectơ gia tốc của vật chuyển động thẳngnhanh dần đều ? 
a 
Gốc :tại vật chuyển động . 
Hướng :trùng với các vectơ vận tốc. 
Độ dài : tỉ lệ với độ lớn gia tốc . 
a = 
t – t 0 
 v – v 0 
(3.1b) 
So sánh phương ,chiều của vectơ a với vectơ v . Từ đó nhận xét phương,chiều của vectơ a với phương, chiều của các vectơ vận tốc. 
2/ Vận tốc của chuyển động thẳng nhanh dần đều 
a) Công thức tính vận tốc 
Từ công thức (3.1a) nếu lấy gốc thời gian ở thời điểm t 0 hãy lập công thức tính vận tốc. 
Ví dụ 1: Một ôtô đang chạy thẳng đều với vận tốc 36km/h bỗng tăng ga chuyển động nhanh dần đều với gia tốc 1m/s 2 .Hãy tính vận tốc của xe sau khi tăng tốc được 5 giây . 
Áp dụng công thức v = v 0 + a.t = 10 + 1.5 = 15 (m/s) 
Giải 
v = v 0 + a.t 
(3.2) 
b/ Đồ thị vận tốc - thời gian 
Cho biết dạng đồ thị vận tốc -thời gian trong chuyển động thẳng nhanh dần đều? 
Hãy vẽ đồ thị vận tốc -thời gian của ôtô trong ví dụ 1 
Nêu cách vẽ dạng đồ thị này 
 Đồ thị vận tốc -thời gian trong chuyển động thẳng nhanh dần đều có dạng một đoạn thẳng 
+ dùng hệ trục xot 
+ xác định các điểm cần thiết cho mỗi đồ thị. 
1 
10 
5 
15 
t (s) 
v (m/s) 
0 
v = 2 + 0,6 t 
Hãy viết công thức tính vận tốc ứng với đồ thị ở hình vẽ 
t (s) 
0 
v (m/s) 
2 
4 
6 
8 
2 
4 
6 
8 
10 
Hãy hoàn thành phiếu học tập 
PHIẾU HỌC TẬP 
Hãy khoanh tròn vào đáp án chọn 
Câu 1 : Trong các trường hợp sau đây vận tốc trong trường hợp nào là vận tốc tức thời 
A. vận tốc viên đạn khi ra khỏi nòng súng 
B. vận tốc của một vật rơi khi chạm đất 
C. vận tốc của xe máy xác định bằng số chỉ tốc kế tại một thời điểm nào đó. 
D. vận tốc cả ba trường hợp trên đều là vận tốc tức thời 
Câu 2 : trong công thức tính vận tốc của chuyển động thẳng nhanh dần đều v = v 0 + a.t thì : 
A. v luôn luôn dương 
B. a luôn luôn dương 
C. a luôn cùng dấu với v 
D. a luôn ngược dấu với v 
CUÛNG COÁ 
Câu 3 : điều nào sau đây phù hợp với đặc điểm của chuyển động thẳng biến đổi đều 
A. vận tốc biến thiên theo thời gian theo quy luật hàm số bậc hai 
B. Gia tốc thay đổi theo thời gian 
C. vận tốc biến thiên được những lượng bằng nhau trong những khoảng thời gian bằng nhau bất kỳ. 
D. Gia t ốc là hàm số bậc nhất theo thời gian 
Câu 4 : một đoàn tàu bắt đầu rời ga chuyển động thẳng nhanh dần đều sau 1 phút tàu đạt vận tốc 36km/h gia tốc chuyển động của tàu là: A. 1/6m/s 2 ; B. 10m/s 2 ; C. 6m/s 2 ; D. 36m/s 2