Bài giảng Vật lí Lớp 10 - Bài 37: Các hiện tượng bề mặt của chất lỏng - Ngô Thị Thanh Quý

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO ĐẾN DỰ GIỜ MÔN VẬT LÝ - LỚP 10A 
Giáo viên: Ngô Thị Thanh Quý 
Trường PT DTNT Tỉnh Kon Tum 
QUAN SÁT HÌNH ẢNH 
1. Lưỡi dao lam. 
2. Nước tiếp xúc với thành ống. 
3. Mực nước bên trong ống. 
BÀI 37. CÁC HIỆN TƯỢNG BỀ MẶT CỦA CHẤT LỎNG 
I. HIỆN TƯỢNG CĂNG BỀ MẶT CỦA CHẤT LỎNG 
1. Thí nghiệm 
Phần màng xà phòng trong vòng dây chỉ có dạng hình tròn, tức là hình có diện tích lớn nhất trong số những hình có cùng chu vi với nó. 
? Cho biết hình tròn có diện tích lớn nhất trong số các hình có cùng chu vi. 
? Hãy lập luận để chứng minh bề mặt phần màng xà phòng còn đọng trên khung dây đồng đã tự co lại để giảm diện tích của nó tới mức nhỏ nhất. 
SGK/ 198 
S của khung dây đồng = S bên trong vòng dây chỉ + S màng xà phòng còn đọng lại trên khung dây phần màng xà phòng còn đọng lại trên khung dây đồng đã tự co lại đến S nhỏ nhất có thể. 
Chọc thủng phần màng xà phòng bên trong vòng dây chỉ ? Bề mặt màng xà phòng còn đọng trên khung dây có tính chất gì ? 
? Hiện tượng này chứng tỏ điều gì ? Vòng dây chỉ có hình dạng gì ? 
Các em nghiên cứu SGK/198 
(37.1) 
: hệ số căng bề mặt (N/m). Giá trị của phụ thuộc bản chất và nhiệt độ của chất lỏng. 
2. Lực căng bề mặt ( ) 
Phương với đường giới hạn của bề mặt chất lỏng và tiếp tuyến với bề mặt chất lỏng. 
Chiều làm giảm diện tích bề mặt chất lỏng. 
Độ lớn 
:Lực căng bề mặt (N) 
:Chiều dài của đường giới hạn (m) 
3 Đo hệ số căng bề mặt 
- Tổng các lực căng bề mặt của nước tác dụng lên chiếc vòng V 
- Tổng chu vi ngoài và chu vi trong của chiếc vòng V 
- Giá trị hệ số căng bề mặt của nước 
4. Ứng dụng 
SGK/ 200 
II. HIỆN TƯỢNG DÍNH ƯỚT. HIỆN TƯỢNG KHÔNG DÍNH ƯỚT 
1. Thí nghiệm 
C3. Hãy quan sát xem mặt bản nào bị dính ướt nước ? Mặt bản nào không bị dính ướt nước ? 
- Bề mặt chất lỏng ở sát thành bình chứa nó có dạng mặt khum lõm khi thành bình bị dính ướt và có dạng mặt khum lồi khi thành bình không bị dính ướt. 
 ? Bề mặt chất lỏng ở sát thành bình chứa nó có dạng như thế nào khi thành bình bị dính ướt và khi thành bình không bị dính ướt. 
2. Dạng bề mặt chất lỏng ở chỗ tiếp giáp với thành bình 
SGK/ 200 
3. Giải thích 
- Khi lực hút giữa các phân tử chất rắn với các phân tử chất lỏng mạnh hơn lực hút giữa các phân tử chất lỏng với nhau thì có hiện tượng dính ướt . 
- Ngược lại, nếu lực hút giữa các phân tử chất rắn với các phân tử chất lỏng yếu hơn lực hút giữa các phân tử chất lỏng với nhau thì có hiện tượng không dính ướt . 
 Hiện tượng dính ướt hay không dính ướt là do sự khác nhau về lực tương tác giữa các phân tử chất rắn với các phân tử chất lỏng. 
? Hiện tượng dính ướt hay không dính ướt là do nguyên nhân gì ? 
C4. Đổ nước vào một cốc thủy tinh có thành nhẵn. Bề mặt của nước ở sát thành cốc có dạng mặt phẳng hay mặt khum ? 
4. Ứng dụng 
SGK/ 201 
Các hiện tượng bề mặt của chất lỏng 
 Hiện tượng căng bề mặt 
- Lực căng bề mặt 
 Hiện tượng dính ướt, không dính ướt 
 Khi thành bình bị dính ướt: bề mặt chất lỏng có dạng mặt khum lõm. 
 Khi thành bình không bị dính ướt: bề mặt chất lỏng có dạng mặt khum lồi. 
 Hiện tượng mao dẫn 
 Hiện tượng mực chất lỏng bên trong các ống có đường kính nhỏ luôn cao hơn, hoặc hạ thấp hơn so với bề mặt chất lỏng bên ngoài ống gọi là hiện tượng mao dẫn 
TÌM HIỂU VẬT LÝ QUANH TA 
Sự căng mặt ngoài của chì nóng chảy làm cho những giọt chì có dạng hình cầu. Khi rơi vào nước nó đông đặc lại tạo thành những viên đạn chì hình cầu. 
1 
3 
2 
4 
Để làm những viên đạn chì, người ta rót “ chất lỏng” chì qua những lỗ hẹp từ một độ cao nào đó xuống một bể nước bên dưới. Những “giọt chì” sau khi rơi vào bể đều có dạng hình cầu. Hãy giải thích nguyên nhân nào làm cho các giọt chì có dạng hình cầu ? 
Dân gian có câu “ nước đổ đầu vịt” dùng cho những người không biết nghe lời dạy bảo của cha mẹ, thầy cô. Câu này có liên hệ gì với hiện tượng vật lí không ? Đó là hiện tượng nào ? 
Hiện tượng không dính ướt 
Dùng bút mực để viết lên giấy thông thường thì tốt, nhưng nếu giấy bị thấm dầu hỏa thì sẽ không viết được ? Tại sao vậy ? 
Giấy thông thường làm cho mực dính ướt. Nếu giấy bị thấm dầu, mực sẽ không làm ướt giấy nên không viết được 
Khi ngồi trên bãi biển, một em bé dùng cát để đắp thành cái “tháp” nhỏ. Có thể làm được việc ấy với cát khô không ? Tại sao ? 
Lực căng mặt ngoài của những màng nước bao xung quanh những hạt cát sẽ làm chúng dính lại với nhau. Ở cát khô không có những màng nước như vậy nên không làm được. 
CÁC HIỆN TƯỢNG BỀ MẶT CỦA CHẤT LỎNG 
BÀI TẬP VẬN DỤNG 
Một quả cầu có bán kính 0,1mm đặt lên mặt nước. Lực căng mặt ngoài lớn nhất đặt lên quả cầu có giá trị nào sau đây ? Cho biết suất căng mặt ngoài của nước là 0,07325N/m, 
A. 46.10 -5 N 
B. 23.10 -5 N 
C. 46.10 -6 N 
D. 23.10 -6 N 
Lực căng mặt ngoài tác dụng lên quả cầu 
Giải 
CHÂN THÀNH CẢM ƠN 
QUÝ THẦY CÔ GIÁO