Bài giảng Vật lí Lớp 10 - Bài 37: Các hiện tượng bề mặt của chất lỏng - Trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm

Bài : HIỆN TƯỢNG CĂNG BỀ MẶT CỦA CHẤT LỎNG 
Trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm 
Quan sát thí nghiệm sau : 
Lực nào đã nâng lưỡi lam nổi trên mặt nước ? 
Học sinh 
Thí nghiệm loại bỏ giả thiết lực đó là lực đẩy Acsimét . 
Kết luận : 
Lực đó là lực xuất hiện ở bề mặt chất lỏng , gọi là lực căng bề mặt . 
Lực căng bề mặt có phương , chiều , độ lớn như thế nào ? 
Học sinh 
Thí nghiệm kiểm chứng : 
Thí nghiệm 1: Kiểm chứng về phương , chiều của lực căng bề mặt . 
Kết luận : 
Lực căng bề mặt có : 
- Phương : tiếp tuyến với mặt thoáng chất lỏng . 
- Chiều : có chiều sao cho lực có tác dụng thu nhỏ diện tích mặt ngoài của chất lỏng . 
Thí nghiệm 2: Độ lớn của lực 
Dùng một lực kế nhạy kéo khung dây trong nước xà phòng theo phương thẳng đứng đến vị trí màn căng cực đại , xác định số chỉ của lực kế . 
Thay đổi khung dây , làm các bước tương tự như trên . 
Ta thấy : 
Lực căng bề mặt tỉ lệ với chiều dài khung dây 
 ( đường giới hạn mặt 
 thoáng ) 
 gọi là hệ số căng bề mặt , phụ thuộc vào bản chất và nhiệt độ của chất lỏng . 
L 
KẾT LUẬN CHUNG 
 Lực căng bề mặt tác dụng lên một đoạn đường nhỏ bất kì có chiều dài l trên bề mặt chất lỏng có : 
Phương : Tiếp tuyến với bề mặt chất lỏng và vuông góc với đoạn đường đó . 
Chiều : có chiều sao cho lực có tác dụng thu nhỏ diện tích mặt thoáng . 
Độ lớn : 
Ứng dụng : 
Giải thích các hiện tượng : 
Nhện , kiến đi trên mặt nước . 
Bọt xà phòng có dạng hình cầu hơi dẹt . 
Nước không chảy qua được các lỗ nhỏ trên tấm vải bạt .