Bài giảng Vật lí Lớp 11 - Bài 10: Ghép các nguồn điện thành bộ

Kính chaøo 
BGH và các thầy cô đến tham dự 
TIEÁT THAO GIAÛNG  
B ài 37 
TH Ầ Y : HOÂ TRÖÔNG GIANG 
TỪ TRƯỜNG CỦA DÒNG ĐIỆN CHẠY TRONG CÁC DÂY DẪN 
HÌNH DẠNG KHÁC NHAU 
V ẬT LÝ 11 
Phát biểu các định nghĩa : 
từ trường đều ; 
 Từ trường đều là từ trường có các đường sức điện là đường thẳng song song , cùng chiều và cách đều nhau . 
b) Lực điện từ ; 
 Lực điện từ là lực từ tác dụng lên đoạn dây dẫn có dòng điện . 
2. Phát biểu quy tắc nắm bàn tay phải và quy tắc mặt cực . 
 - Quy tắc bàn tay phải : Để bàn tay phải sao cho ngón cái nằm dọc theo dây dẫn và chỉ theo chiều dòng điện ; khi đó các ngón kia khum lại cho ta chiều của các đường sức từ . 
 - Quy tắc mặt cực : Mặt Nam của dòng điện tròn là mặt khi nhìn vào ta thấy dòng điện chạy cùng chiều kim đồng hồ , còn mặt Bắc thì ngược lại . 
KIEÅM TRA BAØI CUÕ 
Xung quanh một dây dẫn có dòng điện tồn tại một từ trường . Tại một điểm trong không gian đó , véctơ từ cảm xác định từ trường phụ thuộc vào những yếu tố nào ? 
_ Tỉ lệ với cường độ dòng điện I gây ra từ trường ; 
_ Phụ thuộc vào dạng hình học của dây dẫn ; 
_ Phụ thuộc vào vị trí của điểm M; 
_ Phụ thuộc vào môi trường xung quanh . 
Gæa thiết môi trường xung quanh là chân không ; một cách gần đúng những kết quả thu được cũng áp dụng cho môi trường xung quanh là không khí . 
I. DÒNG ĐIỆN CHẠY TRONG DÂY DẪN : 
Véctơ từ cảm B tại một điểm M gây bởi dòng điện có dòng điện I chạy trong dây dẫn rất dài PQ có : 
Phương  mp ( M, PQ ) 
Chiều xác định bởi quy tắc nắm bàn tay phải “ Để bàn tay phải sao cho ngón cái nằm dọc theo dây dẫn và chỉ theo chiều dòng điện ; khi đó các ngón kia khum lại cho ta chiều của các đường sức từ “. 
- Độ lớn : 
Trong hệ SI : k = 2.10 -7 
Vậy 
O 
M 
P 
Q 
I 
. 
I 
r 
Xác định chiều dòng điện trên hình vẽ 
. 
O 
. 
Dòng điện 
I 
I . DÒNG ĐIỆN CHẠY TRONG DÂY DẪN THẲNG DÀI 
II. DÒNG ĐIỆN CHẠY TRONG DÂY DẪN UỐN THÀNH VÒNG TRÒN ( KHUNG DÂY DẪN HÌNH TRÒN ) 
Vectơ từ cảm tại tâm O có : 
 _ Phương  mp chứa dòng điện . 
 _ Chiều xác định theo qui tắc mặt cực : Chiều đi vào mặt Nam, đi ra mặt Bắc của dòng điện đó . 
 _ Độ lớn : 
Nếu khung dây tròn có N vòng dây xít nhau : 
I 
I 
O 
I 
I 
I 
N 
S 
. 
A 
B 
 I . DÒNG ĐIỆN CHẠY TRONG DÂY DẪN THẲNG DÀI. II. DÒNG ĐIỆN CHẠY TRONG DÂY DẪN UỐN THÀNH VÒNG TRÒN ( KHUNG DÂY DẪN HÌNHTRÒN ). 
III. ỐNG DÂY DẪN HÌNH TRỤ 
Véctơ từ cảm B tại một điểm M trong lòng ống dây khi có dòng điện I chạy qua có : 
Phương song song với trục ống dây . 
 Chiều xác định theo quy tắc nắm bàn tay phải : ‘’ Dùng bàn tay phải nắm lấy Ống dây sao cho các ngón trỏ , ngón giữa  hướng theo chiều dòng điện ; khi đó ngón cái choải ra cho ta chiều của đường sức từ “. 
Độ lớn : 
: số vòng dây quấn trên một đơn vị dài của lõi 
I 
M 
N 
S 
IV. NGUYÊN LÍ CHỒNG CHẤT TỪ TRƯỜNG 
Để xác định từ cảm do nhiều dòng điện sinh ra , ta áp dụng nguyên lí chồng chất từ trường sau đây : “ Véctơ từ cảm tại một điểm do nhiều dòng điện sinh ra bằng tổng hợp các véctơ từ cảm do từng dòng điện sinh ra tại điểm ấy ”. 
. 
I. DÒNG ĐIỆN CHẠY TRONG DÂY DẪN THẲNG DÀI 
II. DÒNG ĐIỆN CHẠY TRONG DÂY DẪN UỐN THÀNH VÒNG TRÒN ( KHUNG DÂY DẪN HÌNH TRÒN ). 
III. ỐNG DÂY DẪN HÌNH TRỤ 
. 
Bài tập ví dụ : 
Cho hai dòng điện I 1 = I 2 = 6A chạy trong hai dây dẫn dài , song song cách nhau 30cm theo cùng một chiều . Xác định từ cảm tổng hợp tại điểm M nằm trong mặt phẳng chứa hai dẫn , cách hai dây lần lượt là MO 1 = r 1 =0,1m; MO 2 = r 2 = 0,2m 
I 1 
I 2 
O 1 
O 2 
M 
Bài giải : 
. 
B cùng hướng v Ớ i B 1 
O 1 
O 2 
M 
I 1 
I 2 
C3. Tìm một điểm trên đoạn O 1 O 2 trong đó từ cảm tổng hợp bằng không . 
N là trung điểm của O 1 O 2 
Gọi N là điểm có từ cảm tổng hợp bằng không 
  
Ứng dụng 
I. CỦNG CỐ: 
Từ cảm của dòng điện thẳng dài : 
Từ cảm tại tâm của khung dây : 
Từ cảm trong lòng ống dây điện hình trụ : 
Nguyên lí chồng chất : Vectơ từ cảm tại một điểm do nhiều dòng điện sinh ra bằng tổng hợp các vectơ từ cảm do từng dòng điện sinh ra tại điểm ấy . 
TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN : ( B ài 4,5 / trang 276 ) 
 4. Độ lớn từ cảm tại tâm một dòng điện tròn : 
 A. tỉ lệ với cường độ dòng điện . 
 B. tỉ lệ với chiều dài đường tròn ; 
 C. tỉ lệ với diện tích hình tròn ; 
 D.tỉ lệ nghịch với diện tích hình tròn . 
 Phát biểu nào đúng ? 
5 . Từ cảm trong lòng ống dây điện hình trụ dài : 
luôn bằng không ; 
tỉ lệ với chiều dài ống dây ; 
là đồng đều ; 
tỉ lệ với tiết diện ống dây . 
Phát biểu nào đúng ? 
1. Bài tập ở nhà : 7,8,9 trang 276. 
Ôn lại bài 36 để chuẩn bị bài sau . 
 Xin caùm ôn BGH vaø caùc thaày coâ ñeán tham döï .