Bài giảng Vật lí Lớp 11 - Bài 16: Dòng điện trong chân không (Chuẩn kiến thức)

DOØNG ÑIEÄN TRONG CHAÂN KHOÂNG 
Thí nghieäm : 
Không đốt K. 
Dùng nguồn điện 
có điện áp vài ngàn vôn. 
Điện trường ion hóa phân tử khí tạo ra hạt tải điện,các electron 
do phân tử khí tạo ra tiếp tục ion hóa phân tử khí khác. 
Các ion đập catôt, làm bắn ra các e - có động năng lớn bay 
về anôt mà không bị cản (không ion hóa). Chúng đập vào 
kim loại, làm huỳnh quanh kim loại :e - bay tự do: Tia catôt 
Điện trường chưa tạo ra hạt tải điện. 
Điện trường không tạo được hạt tải điện do quá ít phân tử khí 
Vì sao khi áp suất khí 
bằng áp suất không khí, 
không xảy ra phóng điện? 
Khi áp suất khí 40mmHg 
xảy ra phóng điện tự lực, 
chứng tỏ trong chân 
không đã xuất hiện gì? 
Vì sao khi áp suất khí 
nhỏ hơn 10 -3 mmHg để 
tạo chân không tốt hơn 
thì phóng điện tự lực 
không xảy ra? 
Các ion bắt đầu đập vào catôt làm electron bật ra, các electron 
này có động năng lớn, gặp phaân tử khí thì ion hóa tạo cột sáng. 
p = p KK : 
p = 40mmHg : 
p 10 -3 mmHg : 
p << 10 -3 mmHg : không xảy ra phóng điện. 
p = 10 -1 mmHg: 
p khoảng 10 -3 mmHg, 
không còn cột sáng a nôt, 
quá trình ion hóa có xảy 
ra không? 
Neáu khoâng ñoát K, coù theå laøm doøng ñieän qua Chaân khoâng ñöôïc hay khoâng??? 
Chưa xảy ra phóng điện 
Xảy ra phóng điện tự lực, hình tia dích dắt 
Xảy ra phóng điện tự lực,tạo cột sáng anôt 
Xảy ra phóng điện tự lực, kim loại bị 
huỳnh quang 
Tia ca tôt là gì? 
II.TIA CATÔT (tia âm cực) 
Tia phát ra từ catôt, có thể làm huỳnh quang 1 số chất. 
DOØNG ÑIEÄN TRONG CHAÂN KHOÂNG 
Tia catôt 
Tính chất : 
Thí nghieäm : 
Ống có tấm kim loại, hứng vết rọi của tia catôt 
Dùng các ống có 
áp suất 10 -3 mmHg, 
và tạo tia catốt 
trong ống 
a/ Tia ca tôt vuông góc bề mặt ca tôt. Bị chặn bởi vật cản 
và tích điện âm cho vật đó. 
Ống có cánh quạt nhôm, chắn đường đi của tia catôt 
b/ Tia ca tôt mang năng lượng lớn (làm đen phim ảnh, 
huỳnh quang tinh thể, làm một số kim loại phát ra tia X, 
làm nóng vật, tác dụng lực) 
Ống có tấm kim loại, hứng vết rọi của tia catôt và 
nam châm U đặt vuông góc tia catôt, đổi chiều nam châm 
c/ Trong từ trường tia ca tôt bị lệch theo hướng vuông góc 
phương truyền và phương từ trường. 
 Trong điện trường tia ca tôt lệch ngược chiều điện trường. 
Hãy nhận xét về hướng 
Lệch của tia ca tôt 
trong từ trường? 
DOØNG ÑIEÄN TRONG CHAÂN KHOÂNG 
Tia catôt 
Bản chất : 
Tia ca tôt, thực chất 
là gì? 
Ứng dụng : 
Catoât 
Anoât 
Daây ñoát 
Cöïc ñieàu khieån 
Caëp baûn thaúng ñöùng 
Caëp baûn naèm ngang 
Dùng làm súng electron 
Hạn chế: Tiêu thụ nhiều năng lượng cho dây đốt. 
 Kích thước chưa nhỏ gọn. 
Dòng electron phát ra từ ca tốt và bay tự do. 
: ống phóng điện tử, đèn hình 
súng electron 
- Dùng nhiều đèn hình mà không tiết kiệm điện, sẽ góp phần tốn nhiều năng lượng cho tiêu dùng, sản xuất. Nhiều Nhà máy nhiệt điện mọc lên, môi trường bị ô nhiễm thêm.- Tiết kiệm năng lượng là góp phần bảo vệ môi trường sống. 
Moâi Tröôøng 
Haït taûi ñieän 
Baûn chaát doøng ñieän 
Kim loaïi 
Chaát ñieän 
 phaân 
Chaát khí 
Chaân khoâng 
Electron tự do 
Doøng chuyeån dôøi coù höôùng cuûa caùc 
electron tự do döôùi taùc duïng cuûa 
ñieän tröôøng. 
Ion döông 
Ion aâm 
Doøng ion döông vaø ion aâm 
chuyeån ñoäng coù höôùng theo hai chieàu 
ngöôïc nhau. 
Electron töï do 
Ion döông 
Ion aâm 
Doøng chuyeån dôøi coù höôùng cuûa ion 
döông theo chieàu ñieän tröôøng vaø 
ion aâm, electron ngöôïc chieàu ñieän tröôøng 
( haït taûi ñieän do ion hoùa chaát khí sinh ra ) 
Electron 
Doøng chuyeån dôøi coù höôùng cuûa electron. 
( tia ca toât laø doøng electron phaùt ra töø 
ca toât vaø bay töï do ) 
Tóm tắt dòng điện trong các môi trường 
Khi coù ñieän tröôøng ngoaøi, ñeå chaân khoâng daãn ñieän thì ta phaûi 
 A. bôm haït taûi ñieän vaøo chaân khoâng. 
D. maéc voân keá vaø ampe keá vaøo maïch. 
 B. ñöa haït taûi ñieän vaøo baèng caùch laøm cho catoât trong chaân khoâng phaùt xaï nhieät electron. 
 C. ñieàu chænh bieán trôû trong maïch. 
Câu hỏi 1: 
Baûn chaát cuûa tia ca toât laø gì? 
Câu hỏi 2: 
Dòng electron phát ra từ ca tốt và bay tự do. 
 Điều nào sau đây là sai khi nói về tính chất tia catôt? 
 A / Tia ca tôt vuông góc bề mặt ca tôt. Bị chặn bởi vật cản và tích điện âm cho vật đó. 
 B/ Tia ca tôt mang năng lượng lớn (làm đen phim ảnh, huỳnh quang tinh thể, làm nóng vật, tác dụng lực) 
 C/ Trong từ trường tia ca tôt bị lệch theo hướng vuông góc phương truyền và phương từ trường. 
Trong điện trường tia ca tôt lệch ngược chiều điện trường. 
 D / Tia catôt được dùng làm súng electron trong ống phóng điện tử, trong đèn hình. Tia catôt có tính chỉnh lưu. 
Câu hỏi 3: 
* Baøi taäp veà nhaø: SGK . 
* Soạn baøi: Doøng ñieän trong chaát baùn daãn 
 I. Chaát baùn daãn vaø tính chaát: 
 1/ Chaát baùn daãn laø gì? 
 2/ Caùc tính chaát cuûa baùn daãn? 
 II. Haït taûi ñieän trong chaát baùn daãn. Baùn daãn loaïi n 
vaø baùn daãn loaïi p. 
 3/ Haït taûi ñieän trong chaát baùn daãn laø gì? 
 4/ Baûn chaát doøng ñieän trong chaát baùn dẫn? 
 XIN TRAÂN TROÏNG CAÛM ÔN 
 QUYÙ THAÀY COÂ 
 ÑAÕ ÑEÁN VÔÙI LÔÙP HOÏC. 
CHUÙC CAÙC EM HOÏC TOÁT.