Bài giảng Vật lí Lớp 11 - Bài 19: Từ trường (Chuẩn kiến thức)

CHƯƠNG IV: 
TỪ TRƯỜNG 
Bài : TỪ TRƯỜNG 
1. Tương tác từ 
a. Cực của nam châm 
b.Các thí nghiệm về tương tác từ 
c. Kết luận 
2. Từ trường 
a . Khái niệm từ trường . 
b. Điện tích chuyển động và từ trường 
c. Tính chất cơ bản của từ trường 
d. Cảm ứng từ 
3. Đường sức từ 
a. Định nghĩa 
b.Các tính chất của đường sức 
c.Từ phổ 
4. Từ trường đều 
GV:NGUYỄN QUANG SÁNG 
 Nam châm hình chữ U 
 Kim nam châm 
 Nam châm thẳng 
S: cực Nam 
N: cực Bắc 
Vật liệu : Chất ( hợp chất ): sắt , niken , coban , mangan  
I. Tương tác từ  Cực của nam châm  
Hai thanh nam châm 
Các cực cùng tên 
Các cực khác tên 
Đẩy nhau 
Hút nhau 
N 
S 
II.Các thí nghiệm về tương tác từ 
Bắc 
Nam 
N 
S 
Bắc 
Nam 
S 
N 
S 
N 
a. Thí nghiệm 1 
b) Thí nghiệm 2: 
N 
S 
Nhận xét : nam châm cĩ thể tác dụng lực lên dịng điện 
F 
I 
O 
Thí nghiệm Ơ- xtét tác dụng của dòng điện lên nam châm 
S 
N 
Nam 
Bắc 
Dòng điện cũng có khả năng tác dụng lên nam châm 
Có mối liên quan với nhau 
Nam châm ( từ ) 
Dòng điện ( điện ) 
I 
I 1 I 2 
 B C 
A D 
 I 1 I 2 
I 
 B C 
A D 
A D 
 B C 
Tương tác giữa hai dòng điện 
I 1 
I 2 
I 1 
I 2 
Tương tác giữa dòng 
	 điện với dòng điện 
 Tương tác từ 
 Lực tương tác gọi là lực từ 
Tương tác giữa nam 
châm với nam châm 
Tương tác giữa nam 
châm với dòng điện 
c. Kết luận 
Ta đã biết một vật gây ra lực hấp dẫn lên các vật khác thì xung quanh vật có trường hấp dẫn ,một điện tích tác dụng lực điện lên các điện tích khác thì xung quanh điện tích có điện trường. 
Vậy xung quanh thanh nam châm hay xung quanh dòng điện có môi trường truyền tương tác không mà chúng tương tác được với nhau ? 
III. Từ trường 
a . Khái niệm từ trường . 
Xung quanh thanh nam châm hay xung quanh dòng điện có từ trường 
b. Định nghĩa 
	 : Từ trường là một dạng vật chất tồn tại trong không gian mà biểu hiện cụ thể là sự xuất hiện của lực từ tác dụng lên một dòng điện hay một nam châm đặt trong đó . 
c. Tính chất cơ bản của từ trường 
Tác dụng lực từ lên một nam châm hay một 
Dòng điện đặt trong nó 
d. Cảm ứng từ 
Đặc trưng cho từ trường về mặt tác dụng lực 
là đại lượng vectơ cảm ứng từ 
Phương của nam châm thử nằm cân bằng tại 
một điểm trong từ trường là phương của vectơ 
cảm ứng từ của từ trường tại điểm đó.Ta quy ước lấy chiều từ cực Nam sang cực Bắc của nam châm thử là chiều của 
Đặc trưng cho điện trường về mặt tác dụng lực là đại lượng nào ? 
N 
S 
Bắc 
Nam 
S 
N 
 Đường sức từ là những đường vẽ ở trong không gian có từ trường , sao cho tiếp tuyến tại mỗi điểm có hướng trùng với hướng của từ trường tại điểm đó . 
IV. Đường sức từ 
1. Định nghĩa 
S 
N 
2. Các ví dụ về đường sức từ 
* Ví dụ 1:Từ trường của dòng điện thẳng rất dài 
* Quy tắc nắm tay phải : SGK 
* Ví dụ 2:Từ trường của dòng điện tròn 
 Các đường sức từ của dòng điện tròn có chiều đi vào mặt Nam và đi ra từ mặt Bắc của dòng điện tròn ấy . 
Mặt Nam 
Mặt Bắc 
3.Các tính chất của đường sức 
* Tại bất kỳ điểm nào trong từ trường ta c ũ ng có thể v ẽ một và chỉ một đường sức từ đi qua điểm đó. 
* Các đường sức là những đường cong kín đ ường sức đi ra từ cực Bắc và đi vào ở cực Nam của nam châm th ử . 
* Các đường sức từ không cắt nhau 
* Nơi nào có cảm ứng từ lớn thì các đường sức từ tại đó vẽ mau hơn(dày hơn),nơi nào có cảm ứng từ nhỏ hơn thì các đường sức từ ở đó vẽ thưa hơn 
c.Từ phổ 
Hình ảnh tạo bởi các mạt sắt ở trong từ trường gọi là từ phổ của từ trường đang xét . 
N 
S 
N 
S 
Từ phổ cho ta biết dạng và sự phâân bố của các đường cảm ứng từ của từ trừơng. 
Từ phổ cho ta biết thông tin gì liên quan đến từ trường đang xét ? 
 Là từ trường có cảm ứng từ tại mọi điểm đều bằng nhau 
4. Từ trường đều 
 Từ trường ở giữa hai cực của nam châm chữ U là từ trường đều 
S 
N 
Thế nào là điện trường đều ? 
5. Từ trường trái đất 
Câu hỏi : 
d) Từ phổ cũng cho ta biết gần đúng về hình ảnh đường sức điện trường. 
a) Đường cảm ứng từ của nam châm có chiều vào cực Bắc ra cực Nam của nam châm 
b) Qua 1 điểm trong từ trường ta chỉ vẽ duy nhất 1 đường cảm ứng từ 
c) Vì các đường cảm ứng từ không bao giờ cắt nhau nên chúng luôn luôn song song 
1/ Chọn câu đúng: 
2.Hình nào sau đây là hình đúng : 
S 
N 
S 
N 
a) 
b) 
c) 
d) 
S 
N 
S 
N