Bài giảng Vật lí Lớp 11 - Bài 22: Lực Lorenxơ - Nguyễn Quang Vĩnh

Chuyên đề tổ Vật lý 
Nguyễn Quang Vĩnh 
Trường THPT Trung Gi ã 
Sóc Sơn – Hà Nội 
BÀI CŨ 
Xỏc định chiều của lực từ dụng lờn dũng điện 
+ 
I 
I 
+ 
I 
l 
M 1 
M 2 
 
F 
BÀI CŨ 
Xỏc định chiều của lực từ dụng lờn dũng điện 
Nêu tính chất cơ bản của từ trường ? 
Từ trường gây ra lực từ tác dụng lên một nam 
châm hay một dòng đ iện đ ặt trong nó . 
Dòng đ iện là gì? 
Là dòng chuyển dời có hướng của các hạt mang đ iện . 
Vậy từ trường có tác dụng lên hạt mang đ iện không ? 
Cách xác đ ịnh nó nh ư thế nào ? 
Lực Lorentz 
Bài32: 
Hendrik_Antoon_Lorentz (1853-1928). 
Vòng dây Hem- hôn 
Bình thuỷ tinh trong có chứa khí tr ơ 
Sợi dây đ ốt 
Các ê lêctrôn chuyển đ ộng và va chạm với các phân tử khí trong bình tạo ra vòng tròn sáng 
Ê lêctrôn không chuyển đ ộng thẳng mà chuyển đ ộng tròn , chứng tỏ từ trường đã tác dụng lực lên ê lêctrôn . 
Vòng tròn sáng 
I. Lực Lorentz 
2. Đ ặc đ iểm của lực Lorentz 
a- Đ iểm đ ặt của lực Lorentz : 
 Trên điện tích chuyển động trong từ trường . 
b- Phương của lực Lorentz : 
 Vuông góc với mặt phẳng chứa véct ơ vận tốc của 
 hạt mang đ iện . 
 Lực Lorentz là lực từ tác dụng lên các điện tích chuyển động trong một từ trường . 
1. Định nghĩa lực Lorentz 
+ 
q > 0 
+ 
q < 0 
d- Độ lớn của lực Lorentz : 
Trong đ ó : q, v : đ iện tích và vận tốc của hạt. 
 B : cảm ứng từ . 
  : góc hợp bởi và . 
c- Chiều của lực Lorentz : 
xác đ ịnh theo quy tắc bàn tay trái : 
 “ Đặt bàn tay trái duỗi thẳng sao cho các đư ờng sức xuyên vào lòng bàn tay , chiều từ cổ tay đ ến các ngón tay là chiều của vận tốc nếu q > 0 và ngược chiều vận tốc nếu q < 0, lúc đó chiếu của ngón cái choãi ra vuông góc chính là chiều của lực Lorentz .” 
e 
Chú ý: 
 Nếu hạt mang đ iện chuyển đ ộng trong từ trường đ ều với th ì lúc đ ó lực Lorentz đ óng vai trò là lực hướng tâm , nên chuyển đ ộng của hạt theo quỹ đạo tròn nằm trong mặt phẳng vuông góc với và có bán kính : 
 Chu kỳ chuyển đ ộng của hạt trên quỹ đạo là: 
2. ứ ng dụng của lực Lorentz : 
Ống phóng điện tử ( máy thu hình ). 
A B 
D C 
+ 
B 
r 
e 
A 1 
A 2 
M 
Cõu 1: Chọn phương ỏn SAI. Lực Lorentz 
A. vuụng gúc với từ trường . 
B. vuụng gúc với vận tốc . 
C. khụng phụ thuộc vào hướng của từ trường . 
D. phụ thuộc vào dấu của điện tớch . 
Cõu 2: Hạt electron bay vào trong một từ trường đều theo hướng 
 của từ trường thỡ 
A. hướng chuyển động thay đổi . 
B. độ lớn của vận tốc thay đổi . 
C. động năng thay đổi . 
D. chuyển động khụng thay đổi . 
Cõu 3: Mọi ion bay theo quỹ đạo trũn bỏn kớnh R trong một mặt phẳng vuụng gúc với cỏc đường sức của một từ trường đều . Khi độ lớn vận tốc tăng gấp đụi thỡ bỏn kớnh quỹ đạo thay đổi như thế nào ? 
A. giảm 2 lần . 
B. khụng đổi . 
C. tăng 2 lần . 
D. tăng 4 lần . 
Cõu 4: Hạt electron bay trong một mặt phẳng vuụng gúc với cỏc đường sức từ của một từ trường đều , khụng đổi cú 
A. độ lớn vận tốc khụng đổi . 
B. hướng của vận tốc khụng đổi . 
C. độ lớn vận tốc tăng đều . 
D. quỹ đạo là một parabol . 
Câu5 :Trong một vùng rộng MNPQ có từ trường đ ều B=0.5T. Một ê lectron bay vào với vận tốc ban đ ầu v=10 6 m/s theo phương vuông góc với . Bỏ qua tác dụng của trọng lực và mọi lực cản . 
a- Xác đ ịnh lực từ tác dụng lên ê lectron . 
b- Xác đ ịnh hình dạng và kích thước quỹ đạo của ê lectron . Biết răng quỹ đạo này không ra khỏi vùng có từ trường . 
c- Tính chu kì quay của ê lectron . 
M N 
Q P 
+ 
B 
r