Bài giảng Vật lí Lớp 11 - Bài 23: Từ thông. Cảm ứng điện từ (Bản chuẩn kiến thức)

BÀI 23: 
TỪ THÔNG. 
HIỆN TƯỢNG 
 CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ 
C âu hỏi 1 : Đường sức từ là gì ? Nêu các tính chất của đường sức từ ? 
? 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Đáp án : 
Định nghĩa : Đường sức từ là những đường vẽ ở trong không gian có từ trường , sao cho tiếp tuyến tại mỗi điểm có hướng trùng với hướng của từ trường tại điểm đó 
Tính chất : - Qua mỗi điểm trong không gian chỉ vẽ được một đường sức 
 Các đường sức là những đường cong khép kín hoặc vô hạn ở hai đầu 
 Chiều của các đường sức tuân theo những quy tắc xác định ( quy tắc nắm tay phải quy tắc ra Bắc vào Nam) 
- Quy ước vẽ đường sức sao cho chỗ nào từ trường mạnh thì đường sức từ mau ( dày ) và chỗ nào từ trường yếu đường sức thưa . 
N 
S 
N 
S 
MỘT SỐ VÍ DỤ VỀ ĐƯỜNG SỨC TỪ 
TỪ TRƯỜNG 
TỪ TRƯỜNG 
DÒNG ĐIỆN 
? 
DÒNG ĐIỆN 
? 
MAICƠN - FARAĐÂY 
NHÀ MÁY THUỶ ĐIỆN 
NHÀ MÁY NHIỆT ĐIỆN 
NHÀ MÁY ĐIỆN SỬ DỤNG SỨC GIÓ 
NHÀ MÁY ĐIỆN HẠT NHÂN 
 CẢM 
ỨNG 
ĐIỆN 
TỪ 
CHƯƠNG V: CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ 
BÀI 23: TỪ THÔNG. CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ 
I. TỪ THÔNG 
1. Định nghĩa 
C âu hỏi : Từ thông qua diện tích S giới hạn bởi đường cong phẳng kín (C) được xác định như thế nào ? 
? 
 
S 
1. Định nghĩa 
Từ thông qua một diện tích S đặt trong từ trường đều : 
  = BScos  (23.1) 
S 
S 
S 
 
 
S 
1. Định nghĩa 
S 
S 
S 
 
 
S 
C âu hỏi : N h ận xét gì về số đường sức đi qua diện tích S trong các trường hợp ? 
2. ĐƠN VỊ 
BÀI 23: TỪ THÔNG. CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ 
I. TỪ THÔNG 
* Trong hệ SI đơn vị từ thông là : V ê be . Kí hiệu ( Wb ) 
Tõ tr­êng 
Dßng ® iÖn 
? 
II. HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ 
1. Thí nghiệm 
Dụng cụ : - Nam châm thẳng 
 - Cuộn dây (C) 
 - Điện kế chứng minh G 
 - Nam châm điện hoặc cuộn dây thứ hai có chung lõi với cuộn dây khảo sát 
 - Biến trở 
 - Nguồn điện 
1. Thí nghiệm 
a) Thí nghiệm 1: 
a) Thí nghiệm 1: 
a) Thí nghiệm 1: 
a) Thí nghiệm 1: 
0 
- 
+ 
S 
N 
Đưa nam châm tiến lại gần 
cuộn dây ( C) 
Câu hỏi : Hãy quan sát kim điện kế khi nam châm di chuyển và nhận xét ? 
? 
1. Thí nghiệm 
b) Thí nghiệm 2: 
0 
- 
+ 
S 
N 
Đưa nam châm dịch chuyển ra xa 
cuộn dây ( C) 
Câu hỏi : Hãy quan sát kim điện kế khi nam châm di chuyển và nhận xét ? 
? 
c) Thí nghiệm 3: 
Cuộn dây ( C) chuyển động so với nam châm đứng yên 
Câu hỏi : Hãy quan sát kim điện kế khi nam châm di chuyển và nhận xét ? 
? 
? 
Câu hỏi : Các thí nghiệm trên đều có sự xuất hiện của dòng đi ệ n . Vậy dòng điện xuất hiện là do điều kiện nào ? 
+ 
- 
d) Thí nghiệm 4: 
Thay đổi cường độ dòng điện qua nam ch â m điện 
Câu hỏi : Hãy quan sát kim đ iện kế khi cường độ dòng điện trong nam châm điện thay đổi và nhận xét ? 
? 
0 
+ 
- 
Câu hỏi : Tất cả các thí nghiệm trên đều có đặc điểm chung là gì ? 
? 
 * Nh ận xét : Tất cả các thí nghiệm trên đều có đặc điểm là từ thông qua mạch kín biến thiên 
1. Thí nghiệm 
Câu hỏi : C ó những cách nào làm thay dổi từ thông qua mạch ? 
? 
2. Kết luận 
 * Mỗi khi từ thông qua mạch kín biến thiên thì trong mạch đó xuất hiện một dòng điện gọi là dòng điện cảm ứng . Hiện tượng đó gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ 
 * Hiện tượng cảm ứng điện từ chỉ tồn tại trong khoảng thời gian từ thông qua mạch kín biến thiên 
CỦNG CỐ 
 * Mỗi khi từ thông qua mạch kín biến thiên thì trong mạch đó xuất hiện một dòng điện gọi là dòng điện cảm ứng . Hiện tượng đó gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ 
 * Từ thông qua một diện tích S đặt trong từ trường đều : 
  = BScos  Đơn vị : Vê be. Kí hiệu ( Wb ) 
MỘT SỐ ỨNG DỤNG CỦA HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ 
B 
B 
B 
A 
B 
B 
C 
D 
BÀI TẬP 
C âu 1: Dòng điện trong khung xuất hiện trong trường hợp nào ? 
C©u 2: Khung d©y dÉn ABCD ®­ îc ® Æt trong tõ tr­êng ® Òu nh ­ h×nh vÏ . Coi r»ng bªn ngoµi vïng MNPQ kh«ng cã tõ tr­êng . Khung chuyÓn ® éng däc theo hai ®­ êng xx’, yy ’. Trong khung sÏ xuÊt hiÖn dßng ® iÖn c¶m øng khi : 
C. Khung ® ang chuyÓn ® éng tõ ngoµi vµo trong vïng NMPQ. 
D. Khung ® ang chuyÓn ® éng ® Õn gÇn vïng NMPQ. 
A. Khung ® ang chuyÓn ® éng ë ngoµi vïng NMPQ. 
B. Khung ® ang chuyÓn ® éng ë trong vïng NMPQ. 
B 
Q 
P 
M 
N 
A 
C 
B 
D 
C©u 3: Mét diÖn tÝch S = 100cm 2 ® Æt vu«ng gãc víi vect ¬ c¶m øng tõ B cña mét tõ tr­êng ® Òu (B = 0,8T). Tõ th«ng qua diÖn tÝch S lµ: 
B. Ф = 0,008 ( Wb ). 
A. Ф = 80 ( Wb ). 
D. Ф = 0,8 ( Wb ). 
C. Ф = 0 ( Wb ). 
CÂU HỎI VỀ NHÀ