Bài giảng Vật lí Lớp 11 - Bài 23: Từ thông. Cảm ứng điện từ (Tiếp theo) - Trần Thảo Nguyên

CHAØO MÖØNG QUYÙ THAÀY COÂ VAØ CAÙC EM ÑEÁN DÖÏ GIÔØ THAO GIAÛNG 
GV :TRAÀN THAÛO NGUYEÂN 
 BAØI 23 : 
TÖØ THOÂNG - CAÛM ÖÙNG ÑIEÄN TÖØ ( Tiếp ) 
B 
B 
B 
A 
B 
B 
C 
D 
C âu 1: Dòng điện cảm ứng trong khung xuất hiện trong trường hợp nào ? 
Kieåm Tra Baøi Cuû 
C©u 2: Mét diÖn tÝch S = 100cm 2 ® Æt vu«ng gãc víi vect ¬ c¶m øng tõ B cña mét tõ tr­êng ® Òu (B = 0,8T). Tõ th«ng qua diÖn tÝch S lµ: 
B. Ф = 0,008 ( Wb ). 
A. Ф = 80 ( Wb ). 
D. Ф = 0,8 ( Wb ). 
C. Ф = 0 ( Wb ) . 
??? Bằng quy tắc nào ta xác định được chiều của đường cảm ứng từ gây bởi dòng điện trong dây dẫn uốn thành vòng tròn ? 
!! Mặt Nam của dòng điện tròn là mặt khi nhìn vào ta thấy chiều dòng điện theo chiều kim đồng hồ ! 
!! Các đường sức từ có chiều đi vào mặt Nam, đi ra mặt Bắc của dòng điện tròn ! 
0 
- 
+ 
S 
N 
0 
- 
+ 
S 
N 
Vậy chiều dòng điện cảm ứng xuất hiện có theo quy luật nào không ? 
BAØI 23 :  
TÖØ THOÂNG - CAÛM ÖÙNG ÑIEÄN TÖØ ( Tiếp ) 
Từ thông 
II. Hiện tượng cảm ứng điện từ : 
III. Định luật Len- Xơ về chiều dòng điện cảm ứng : 
III. Định luật Len- xơ về chiều dòng điện cảm ứng :  
1. Quy luật xuất hiện chiều dòng điện cảm ứng : 
Cho biết mối liên quan giữa độ biến thiên từ thông và chiều dòng điện cảm ứng ? 
III. Định luật Len- xơ về chiều dòng điện cảm ứng :  
1. Quy luật xuất hiện chiều dòng điện cảm ứng : 
- Khi từ thông qua ( C ) tăng : dòng điện cảm ứng có chiều ngược với chiều dương trên ( C ). 
- Khi từ thông qua (C) giảm : dòng điện cảm ứng có chiều trùng với chiều dương trên ( C ). 
2 . Dòng điện cảm ứng sinh ra từ trường cảm ứng,chiều từ trường cảm ứng và chiều dòng điện liên quan chặt chẽ với nhau . 
Chiều của từ trường cảm ứng và từ trường ban đầu của nam châm có mối liên quan thế nào ? 
Từ trường cảm ứng ngược chiều với từ trường ban đầu khi từ thông qua mạch kín tăng và cùng chiều với từ trường ban đầu khi từ thông qua mạch kín giảm . 
1. Quy luật xuất hiện chiều dòng điện cảm ứng : 
2. Dòng điện cảm ứng sinh ra từ trường cảm ứng,chiều từ trường cảm ứng và chiều dòng điện liên quan chặt chẽ với nhau . 
3. Từ trường cảm ứng ngược chiều với từ trường ban đầu khi từ thông qua mạch kín tăng và cùng chiều với từ trường ban đầu khi từ thông qua mạch kín giảm . 
?? Từ 3 đặc điểm xét trên , em có cachs nào để xác định chiều của dòng điện cảm ứng xuất hiện trong mạch kín ? 
Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong mạch kín có chiều sao cho từ trường cảm ứng có tác dụng chống lại sự biến thiên của từ thông ban đầu qua mạch kín . 
4. Định luật Len- xơ : Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong mạch kín có chiều sao cho từ trường cảm ứng có tác dụng chống lại sự biến thiên của từ thông ban đầu qua mạch kín . 
?? Cho nam châm SN rơi thẳng đứng chui qua mạch kín ( C ) cố định.Hãy xác định chiều dòng điện cảm ứng xuất hiện trong ( C ). 
S 
N 
!! Khi nam châm SN dịch chuyển lại gần ( C ), để chống lại sự tăng của từ thông , đối diện với cực Bắc của nam châm là mặt Bắc , mặt này gây ra lực từ đẩy cực Bắc của nam châm.Do đó dòng điện cảm ứng có chiều như hình vẽ : 
S 
N 
5. Phát biểu dạng khác của định luật Len- Xơ 
Khi từ thông qua (C ) biến thiên do kết quả của một chuyển động nào đó thì từ trường cảm ứng có tác dụng chống lại chuyển động nói trên . 
Trường hợp khối kim loại chuyển động trong từ trường hoặc đặt trong từ trường biến thiên thì xuất hiện dòng cảm ứng không ? 
Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong trường hợp này gọi là dòng điện Fu cô ! 
IV. Doøng ñieän Fu- coâ 
 1. Thí nghieäm 1 : 
 a) tieán haønh : Cho moät baùnh xe kim loaïi coù daïng moät ñóa troøn quay xung quanh truïc O cuûa noù tröôùc moät nam chaâm ñieân . 
b) Nhaän xeùt : 
 - Khi chöa cho doøng ñieän chaïy vaøo nam chaâm , baùnh xe quay bình thöôøng 
 - Khi cho doøng ñieän chaïy vaøo nam chaâm , baùnh xe quay chaäm vaø bò haõm döøng laïi . 
Hãy quan sát tiếp thí nghiệm 2 !!! 
 hãy mô tả quá trình thực hiện thí nghiệm và hiện tượng ?? 
 2. Thí nghieäm 2 : 
 a)Tieán haønh : Cho moät ñóa kim loaïi dao ñoäng trong moät töø tröôøng cuûa nam chaâm ñieän theo höôùng caét caùc ñöôøng caûm öùng töø . 
 - Khi coù doøng ñieän vao nam chaâm ñieän , ñóa noùng leân vaø döøng laïi nhanh . 
b)Nhaän xeùt 
- Khi chöa coù doøng ñieän vaøo nam chaâm , ñóa dao ñoäng bình thöôøng 
3. Giaûi thích thí nghieäm : 
 Khi vaät dao ñoäng nhö treân , theo hieän töôïng caûm öùng ñieän töø , trong thể tích vaät xuaát hieän doøng ñieän caûm öùng , doøng ñieän naøy gaây taùc duïng nhieät treân vật , keát quaû laø vaät noùng leân . 
Vì sao vaät noùng leân ?? 
 Theo ñònh luaät Len xơ , doøng ñieän caûm öùng sinh ra töø tröôøng choáng laïi nguyeân nhaân sinh ra noù , keát quaû laø vật dao ñoäng taét daàn töông ñoái nhanh . 
Vì sao vaät dao ñoäng taét daàn töông ñoái nhanh ?? 
4. Ñinh nghóa doøng ñieän Fu- coâ 
 Laø doøng ñieän ñöôïc sinh ra trong khoái vaät daãn khi vaät daãn chuyeån ñoäng trong töø tröôøng hay ñaët trong töø tröôøng bieán thieân theo thôøi gian . 
IV. Dòng điện Fu - Cô 
 V. Tính chất và công dụng của dòng điện Fu- Cô : 
Căn cứ trên tác dụng của dòng Fu- cô trên khối vật dẫn , người ta khai thác những chỗ có ích và khắc phục những tác hại của chúng !! 
V. Tính chất và công dụng của dòng điện Fu- Cô : 
1.Khai thác dòng Fu- Cô có ích : 
- Do tác dụng của dòng Fu- Cô , mọi khối kim loại chuyển động trong từ trường đều chịu tác dụng của lực hãm điện từ , Ứng dụng trong bộ phanh điện từ của ô tô hạng nặng . 
- Do hiệu ứng tỏa nhiệt khi khối kim loại chuyển động trong từ trường , Ứng dụng trong các lò cảm ứng để nung nóng kim loại . 
Ñóa kim loaïi cuûa maùy ñeám ñieän ( coâng tô ) quay trong töø tröôøng cuûa nam chaâm vónh cöûu . Nhôø vaäy , xuaát hieän doøng ñieän Foucault sinh ra momen caûn choáng laïi momen quay, keát quaû laø ñóa quay ñeàu , hoaëc taét nhanh , neân ño ñöôïc ñieän naêng ñaõ duøng moät caùch chính xaùc .	 
Khi doøng ñieän ngaét , moâment caûn cuûa doøng ñieän Phu-coâ laøm cho ñóa ngöøng quay nhanh choùng . 
 1 . Khai thác dòng Fu- Cô có ích : 
 2. Khắc phục dòng điện Fu- Cô : 
- Döôùi taùc duïng cuûa doøng ñieän Fu-co, loõi kim loaïi cuûa caùc cuoän daây caáu taïo caùc thieát bò ñieän nhö maùy phaùt ñieän , ñoäng cô ñieän xoay chieàu , maùy bieán theá . bò noùng leân trong quaù trình hoaït ñoäng neân hao phí ñieän naêng . 
- Ñeå khaéc phuïc hieän töôïng treân , thöôøng caùc loõi kim loaïi ñöôïc gheùp goàm nhöõng laù moûng caùch ñieän vôùi nhau , doøng ñieän Fu co ñöôïc phaân nhoû chaïy trong töøng laù neân taùc duïng nhieät ñöôïc giaûm thieåu . 
Củng cố : Trong những phát biểu sau,phát biểu nào đúng,phát biểu nào sai ? 
1. Từ thông là một đại lượng luôn dương vì nó tỉ lệ với số đường sức đi qua diện tích 
 có từ thông . 
2. Từ thông là đại lượng vô hướng . 
 3. Hiện tượng cảm ứng điện từ xuất hiện trong 
 mạch kín khi mạch kín chuyển động . 
4. Hiện tượng cảm ứng điện từ xuất hiện trong 
 mạch kín khi từ thông qua mạch kín biến thiên theo thời gian . 
1(sai) ; 2 ( đúng ); 3(sai); 4(đúng) 
Đ 
S 
Đ 
Đ 
Đ 
S 
S 
S 
CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM !!!