Bài giảng Vật lí Lớp 11 - Bài 28: Lăng kính - Võ Thị Thu Trang

Tröôøng THPT Thanh Tuyeàn 
Toå Lyù-Coâng Ngheä 
GV: Voõ Thò Thu Trang 
KIỂM TRA BÀI CŨ : 
Câu 1 : Thế nào là phản xạ toàn phần ? Nêu điều kiện để có phản xạ toàn phần . 
Trả lời : Phản xạ toàn phần là hiện tượng phản xạ toàn bộ tia sáng 
tới , xảy ra ở mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt 
khác nhau.Điều kiện để có phản xạ toàn phần : 
Câu 2 :H·y chän ®¸p ¸n ® óng 
 NÕu chiÕt suÊt cña m«i tr­êng chøa tia tíi lín h¬n m«i tr­êng chøa tia khóc x¹ th ×: 
 A. Gãc khóc x¹ lín h¬n gãc tíi.Tia khóc x¹ lÖch l¹i gÇn ph¸p tuyÕn h¬n . 
 B. Gãc khóc x¹ lín h¬n gãc tíi.Tia khóc x¹ lÖch ra xa ph¸p tuyÕn h¬n . 
 C.Gãc khóc x¹ b»ng gãc tíi.Tia khóc x¹ lÖch l¹i gÇn ph¸p tuyÕn h¬n . 
 D.Gãc khóc x¹ nhá h¬n gãc tíi.Tia khóc x¹ lÖch l¹i gÇn ph¸p tuyÕn h¬n . 
MAÉT – CAÙC DUÏNG CUÏ QUANG 
CHÖÔNG VII 
Ngöôøi ta söû duïng duïng cuï gì ñeå phaân tích aùnh saùng ? 
Traû lôøi : 
Ngöoøi ta duøng maùy quang phoå . 
Vaäy boä phaän chính cuûa maùy quang phoå laø gì ? 
Traû lôøi : 
Laêng kính 
Bài 28 : LĂNG KÍNH 
I. CẤU TẠO CỦA LĂNG KÍNH : 
 1. Định nghĩa : (SGK) 
2. Các phần tử của lăng kính : Cạnh , đáy , 2 mặt bên , tiết diện thẳng của lăng kính . 
Lăng kính được đặc trưng bởi : . Góc chiết quang A . Chiết suất n Ta xét lăng kính đặt trong không khí . 
A 
B 
C 
C¹nh 
ABC tiÕt diÖn th¼ng cña l¨ng kÝnh 
II. ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA TIA SÁNG QUA LĂNG KÍNH: 
1. Tác dụng tán sắc ánh sáng trắng : 
 Chuøm aùnh saùng traéng khi ñi qua laêng kính seõ bò phaân tích thaønh nhieàu 
Chuøm saùng ñôn saéc khaùc nhau . Ñoù laø söï taùn saéc aùnh saùng . 
Tán sắc ánh sáng 
Ánh sáng trắng bị tán sắc khi qua lăng kính 
i 1 
R 
i 2 
J 
r 2 
r 1 
D 
A 
B 
C 
S 
I 
n >1 
H 
2. Đường truyền của tia sáng qua lăng kính : 
K 
- Tại I: tia khúc xạ lệch gần pháp tuyến tức lệch gần về phía đáy lăng kính . 
C1 : Tại sao khi 
ánh sáng truyền 
từ không khí vào 
lăng kính , luôn 
có sự khúc xạ và 
tia khúc xạ 
lệch gần pháp 
tuyến hơn so với 
tia tới ? 
Trả lời : Vì ánh sáng đi từ môi trường chiết quang kém sang hơn 
nên i > r ( không có phản xạ toàn phần ) 
S 
I 
i 1 
R 
i 2 
J 
r 2 
r 1 
D 
A 
B 
C 
n >1 
H 
K 
Tại J: tia khúc xạ lệch xa pháp tuyến , tức cũng lệch về phía đáy lăng kính so với tia tới ( ánh sáng đi từ môi trường chiết quang hơn sang kém , có thể xảy ra phản xạ toàn phần ). 
Vậy : khi có tia ló ra khỏi lăng kính thì tia ló bao giờ 
cũng lệch về phía đáy lăng kính so với tia tới . 
Góc tạo bởi hướng của tia tới và hướng của tia ló 
gọi là góc lệch D của tia sáng khi truyền 
qua lăng kính 
i 1 
R 
i 2 
J 
r 2 
r 1 
D 
A 
B 
C 
S 
I 
n >1 
H 
K 
III. CÁC CÔNG THỨC CỦA LĂNG KÍNH : 
III. CÁC CÔNG THỨC CỦA LĂNG KÍNH : 
Trường hợp góc lớn : 
Tr­êng hîp i,A < 
BÀI TẬP VÍ DỤ : 
Tóm tắt : 
Lăng kính , tdt là tam giác đều ABC. 
Tính các góc r 1 ,r 2 ,i 2 
Giải : 
Tại I luôn có tia khúc xạ nên ta có : 
Từ : 
Tại J có tia khúc xạ . Do tính thuận nghịch về chiều truyền tia sáng nên góc khúc xạ i 2 = 45 0 . Hình vẽ như bên . 
S 
I 
i 1 
R 
i 2 
J 
r 2 
r 1 
D 
A 
B 
C 
n >1 
H 
K 
IV. CÔNG DỤNG CỦA LĂNG KÍNH : 
Lăng kính có nhiều công dụng trong khoa học và kỷ thuật . Tiêu biểu là : 
Trong đó lăng kính là bộ phận chính . Máy nầy phân tích ánh sáng từ nguồn phát ra thành các thành phần đơn sắc , nhờ đó xác định được nhiệt độ , cấu tạo của nguồn sáng . Máy quang phổ có thể gồm một hoặc hai lăng kính . 
1. Máy quang phổ lăng kính : 
2. Lăng kính phản xạ toàn phần : 
Lăng kÝnh phản xạ toàn phần là lăng kÝnh thuỷ tinh cã tiết diện thẳng là một tam gi¸c vu«ng c©n . 
Lăng kính phản xạ toàn phần được sử dụng để tạo ảnh thuận chiều trong ống nhòm , máy ảnh  
BÀI TẬP ÁP DỤNG : 
Bài 1 : Có ba trường hợp truyền tia sáng qua lăng kính như hình sau : 
Trường hợp nào , lăng kính KHÔNG làm lệch tia ló về phía đáy ? 
Trường hợp 1. 
B. Trường hợp 2 và 3. 
C. Trường hợp 1, 2 và 3. 
D. Không có trường hợp nào . 
Bài 2 : Cho tia sáng truyền tới lăng kính như hình sau : 
Tia ló truyền đi sát mặt BC. Góc lệch của tia sáng tạo bởi lăng kính là : 
A. 
B. 
C. 
D. 
 Daën doø : 
Caùc em veà nhaø hoïc kó : 
-III Coâng thöùc cuûa laêng kính 
-II Ñöôøng truyeàn cuûa tia saùng qua laêng kính 
Baøi taäp : 6, 7 trang 179 vaø BT ôû SBT 
Baøi hoïc cuûa chuùng ta ñeán ñaây keát thuùc . 
Chuùc caùc thaày coâ söùc khoeû – Hoaøn thaønh toát nhieäm vuï 
Chuùc caùc em hoïc toát