Bài giảng Vật lí Lớp 11 - Bài 29: Thấu kính mỏng (Bản đẹp)

Kính cận 
Máy ảnh 
Kính lúp 
Kính hiển vi 
Kính thiên văn 
BÀI 29. THẤU KÍNH MỎNG 
ĐỊNH NGHĨA: 
 Thấu kính là một khối chất trong suốt ( thủy tinh , nhựa , ) giới hạn bởi hai mặt cong hoặc bởi một mặt cong và một mặt phẳng . 
I. THẤU KÍNH. PHÂN LOẠI THẤU KÍNH 
Hình bổ dọc của thấu kính lồi 
Hình bổ dọc của thấu kính lõm 
Thấu kính lồi ( rìa mỏng ) 
Thấu kính lõm ( rìa dày ) 
 Theo hình dạng 
Gồm hai loại : 
Thấu kính lồi ( rìa mỏng ). 
Thấu kính lõm ( rìa dày ). 
PHÂN LOẠI THẤU KÍNH 
Thấu kính hội tụ 
Thấu kính phân kỳ 
 Theo đường đi tia sáng 
V 
V 
Gồm hai loại :	 
Thấu kính hội tụ ( thấu kính lồi ).	 Ký hiệu : 
Thấu kính phân kỳ ( thấu kính lõm ). Ký hiệu : 
O 
O 
Quang tâm 
Quang tâm 
1. Quang tâm. Tiêu điểm. Tiêu diện 
II. KHẢO SÁT THẤU KÍNH HỘI TỤ 
III. KHẢO SÁT THẤU KÍNH PHÂN KÌ 
 Điểm O của thấu kính mà mọi tia sáng tới qua O đều truyền thẳng gọi là quang tâm của thấu kính . 
a 
Quang tâm 
O 
O 
1. Quang tâm. Tiêu điểm. Tiêu diện 
II. KHẢO SÁT THẤU KÍNH HỘI TỤ 
III. KHẢO SÁT THẤU KÍNH PHÂN KÌ 
O 
O 
Trục chính 
Trục chính 
Trục phụ 
Trục phụ 
II. KHẢO SÁT THẤU KÍNH HỘI TỤ 
III. KHẢO SÁT THẤU KÍNH PHÂN KÌ 
 Điểm O của thấu kính mà mọi tia sáng tới qua O đều truyền thẳng gọi là quang tâm của thấu kính . 
a 
Quang tâm 
O 
O 
1. Quang tâm. Tiêu điểm. Tiêu diện 
♦ Trục chính là đường đi qua quang tâm O, vuông góc với mặt thấu kính . 
♦ Trục phụ là các đường thẳng khác đi qua quang tâm O. 
II. KHẢO SÁT THẤU KÍNH HỘI TỤ 
III. KHẢO SÁT THẤU KÍNH PHÂN KÌ 
O 
II. KHẢO SÁT THẤU KÍNH HỘI TỤ 
III. KHẢO SÁT THẤU KÍNH PHÂN KÌ 
O 
F ’ 
F ’ 
Tiêu điểm ảnh chính 
Tiêu điểm ảnh chính 
O 
II. KHẢO SÁT THẤU KÍNH HỘI TỤ 
III. KHẢO SÁT THẤU KÍNH PHÂN KÌ 
O 
F ’ 1 
F ’ 1 
Tiêu điểm ảnh phụ F’ 1 
Tiêu điểm ảnh phụ F’ 1 
F’ 
F ’ 
F ’ 2 
F ’ 2 
O 
O 
F ’ 
F ’ 
F ’ n 
F ’ n 
b 
Tiêu điểm . Tiêu diện 
Tiêu điểm ảnh . Tiêu diện ảnh : 
 Chiếu chùm tia tới song song , khi đi qua thấu kính sẽ hội tụ tại một điểm . Đó là tiêu điểm ảnh của thấu kính . 
Tiêu điểm ảnh chính :	 kí hiệu F’ 
Tiêu điểm ảnh phụ :	 kí hiệu F’ n (n=1,2,) 
Tập hợp tất cả các tiêu điểm ảnh gọi là tiêu diện ảnh . 
III. KHẢO SÁT THẤU KÍNH PHÂN KÌ 
II. KHẢO SÁT THẤU KÍNH HỘI TỤ 
O 
II. KHẢO SÁT THẤU KÍNH HỘI TỤ 
III. KHẢO SÁT THẤU KÍNH PHÂN KÌ 
O 
F 
F 
Tiêu điểm vật chính F 
Tiêu điểm vật chính F 
F 1 
 F 1 
Tiêu điểm vật ph ụ 
Tiêu điểm vật phụ 
b 
Tiêu điểm . Tiêu diện 
Tiêu điểm v ật . Tiêu diện v ật : 
 Điểm mà chùm tia tới xuất phát ở đó sẽ cho chùm tia ló song song . Đó là tiêu điểm v ật của thấu kính . 
Tiêu điểm vật chính :	 kí hiệu F 
Tiêu điểm vật phụ :	 kí hiệu F n (n=1,2,) 
Tập hợp tất cả các tiêu điểm vật gọi là tiêu diện vật . 
Chú ý: Tiêu điểm ảnh và tiêu điểm vật đối xứng với nhau từng đôi một qua quang tâm O. 
O 
O 
F ’ 
F ’ 
F ’ n 
F ’ n 
F 
F 
F n 
F n 
III. KHẢO SÁT THẤU KÍNH PHÂN KÌ 
II. KHẢO SÁT THẤU KÍNH HỘI TỤ 
O 
II. KHẢO SÁT THẤU KÍNH HỘI TỤ 
III. KHẢO SÁT THẤU KÍNH PHÂN KÌ 
O 
F 
F 
F ’ 
F ’ 
Chiều truyền ánh sáng 
Chiều truyền ánh sáng 
Tiêu diện vật 
Tiêu diện vật 
Tiêu diện ảnh 
Tiêu diện ảnh 
2. Tiêu cự. Độ tụ 
 Tiêu cự : là khoảng cách từ quang tâm O đến tiêu điểm chính . 
Độ tụ : 
Đơn vị là mét : m 
Đơn vị là điốp : dp 
Quy ước : 
 	♦ Thấu kính hội tụ :	f > 0; D > 0 
	 ♦ Thấu kính phân kỳ :	f < 0; D < 0. 
F 
O 
F’ 
f 
f 
Bộ phận chính của các dụng cụ quang như: kính lúp , kính hiển vi,.. là thấu kính 
CỦNG CỐ 
Câu 1: Một thấu kính (HT hoặc PK) có bao nhiêu tiêu điểm chính va ̀ bao nhiêu tiêu điểm phu ̣? Vị trí của chúng có gì đặc biệt ? 
O 
F ’ 
F ’ n 
F 
F n 
Có hai tiêu điểm chính (F va ̀ F’) va ̀ vô sô ́ tiêu điểm phu ̣. Tiêu điểm vật va ̀ tiêu điểm ảnh đối xứng với nhau qua quang tâm O. 
Câu 2: Vị trí của tiêu điểm ảnh va ̀ tiêu điểm vật của TKHT va ̀ TKPK so với nhau có gi ̀ đặc biệt ? 
O 
F ’ 
F ’ n 
F 
F n 
Tiêu điểm vật va ̀ tiêu điểm ảnh của TKPK nằm ở vị trí ngược lại so với TKHT. 
Tiêu điểm của TKHT là tiêu điểm thật , của TKPK là tiêu điểm ảo . 
Câu 3: Vẽ tia ló tương ứng trong các tia tới các trường hợp sau 
O 
F 
O 
F ’ 
F ’ 
F 
- Tia tới song song với trục chính cho tia ló ( hay đường kéo dài ) đi qua tiêu điểm ảnh F ’. 
- Tia tới qua quang tâm O thì đi thẳng . 
- Tia tới ( hoặc đường kéo dài ) qua tiêu điểm vật chính F, cho tia ló song song với trục chính . 
CỦNG CỐ 
CỦNG CỐ 
Câu 4: Điểm hội tu ̣ của chùm tia ló được tạo bởi chùm tia tới song song với trục chính va ̀ chùm tia tới song song với trục phu ̣ có vị trí va ̀ tên gọi như thê ́ nào ? 
O 
O 
F’ 
F’ 
F’ 1 
F’ 1 
` 
Tiêu điểm ảnh ch ính 
Tiêu điểm ch ính 
Tiêu điểm ảnh ph ụ 
Tiêu điểm ph ụ