Bài giảng Vật lí Lớp 11 - Bài 29: Thấu kính mỏng - Trường THPT Nguyễn Tri Phương

TRÖÔØNG THCS & THPT 
NGUYEÃN TRI PHÖÔNG 
TOÅ : VAÄT LYÙ – C.NGHEÄ 
KÍNH CHAØO QUÍ THAÀY COÂ ÑEÁN DÖÏ GIÔØ THAÊM LÔÙP 
Trường THCS &THPT Nguyễn Tri Phương 
VẬT LÝ 11 CƠ BẢN 
 Bài 29 
THẤU KÍNH MỎNG 
Tiết 2: 
F 
F’ 
O 
O 
F’ 
F 
x 
y 
x 
y 
KIEÅM TRA BAØI CUÕ 
1. Haõy chæ ra: Truïc chính, truïc phuï, quang taâm, tieâu ñieåm chính aûnh, tieâu ñieåm chính vaät? 
KIEÅM TRA BAØI CUÕ 
2. Ñeå thieát laäp ñöôïc caùc coâng thöùc veà thaáu kính thì chuùng ta caàn coù nhöõng ñaïi löôïng naøo? Bieåu thöùc cuûa chuùng? 
Ñeå thieát laäp ñöôïc caùc coâng thöùc veà thaáu kính thì chuùng ta caàn coù 2 ñaïi löôïng : tieâu cöï (f), ñoä tuï (D) 
Tieâu cöï (f): 
Ñoä tuï (D): 
f = OF’ 
IV. SỰ TẠO ẢNH BỞI THẤU KÍNH 
1) Khái niệm ảnh và vật trong quang học 
* Ảnh: 
+ Là điểm đồng quy của chùm tia ló hay đường kéo dài của chúng. 
+ Ảnh điểm là: - Thật nếu chùm tia ló hội tụ. 
 - Ảo nếu chùm tia ló phân kỳ. 
* Vật: 
+ Là điểm đồng quy của chùm tia tới hay đường kéo dài của chúng. 
+ Vật điểm là: 
 - Thật nếu chùm tia tới phân kỳ. 
 - Ảo nếu chùm tia tới hội tụ. 
 2) Cách dựng ảnh tạo bởi thấu kính: 
IV. SỰ TẠO ẢNH BỞI THẤU KÍNH 
*. Tia tôùi ñi qua quang taâm O thì . 
*. Tia tôùi song song vôùi truïc chính, tia loù (hoaëc ñöôøng keùo daøi) ñi qua . 
*. Tia tôùi (hoaëc ñöôøng keùo daøi) qua tieâu ñieåm vaät chính F, tia loù . vôùi truïc chính. 
ñi thaúng 
tieâu ñieåm aûnh chính F’. 
song song 
Haõy quan saùt thí nghieäm ñeå hoaøn chænh caùc khaúng ñònh sau ñaây? 
Ñeå döïng aûnh cuûa vaät qua thaáu kính phaûi söû duïng 2 trong 3 tia sau: 
*. Vận dụng: 
 Hãy vẽ ảnh của vật AB khi qua thấu kính trong 2 trường hợp sau? 
F’ 
F 
O 
A 
B 
F 
F’ 
O 
A 
B 
F 
F’ 
F 
F’ 
B 
A 
A 
A’ 
B 
B’ 
A’ 
B’ 
F’ 
F 
O 
F 
F’ 
O 
I 
I’ 
Thấu kính hội tụ: 
(OI =OI’=2OF=2f) 
ảnh 
Tính chất 
( thật, ảo) 
Chiều 
(so với vật) 
Độ lớn 
(so với vật) 
Vật nằm trong khoảng OF 
Vật nằm trong khoảng FI 
Vật nằm treân I 
Vật nằm ngoài I 
Thấu kính phân kì 
ảnh ảo 
ảnh thật 
ảnh ảo 
ảnh thật 
ảnh thật 
Cùng chiều 
Cùng chiều 
Ngược chiều 
Ngược chiều 
Ngược chiều 
Lớn hơn vật 
 Lớn hơn vật 
Bằng vật 
Nhỏ hơn vật 
Nhỏ hơn vật 
3. Caùc tröôøng hôïp taïo aûnh qua thaáu kính: 
3. Các trường hợp ảnh tạo bởi thấu kính: 
IV. SỰ TẠO ẢNH BỞI THẤU KÍNH 
a.Thấu kính hội tụ: 
*/ Khi vật nằm trong khoảng OF thì thấu kính cho: 
ảnh ảo , 
Cùng chiều , 
Lớn hơn vật 
*/Khi vật nằm ngoài khoảng OF thì thấu kính cho: 
ảnh thật , 
Ngược chiều , 
Lớn hơn vật 
Bằng vật 
Nhỏ hơn vật 
Trong FI 
Tại I 
Ngoài I 
*/ Vật nằm tại mọi vị trí qua thấu kính luôn cho: 
b. Thấu kính phân kì: 
ảnh ảo , 
Cùng chiều , 
Nhỏ hơn vật 
 Trong ñoù 
 f : Tieâu cöï cuûa thaáu kính (m). 
 d : Khoaûng caùch töø vaät ñeán thaáu kính (m). 
 d’ : Khoaûng caùch töø aûnh ñeán thaáu kính (m) . 
F’ 
F 
O 
A 
B 
A’ 
B’ 
d 
d’ 
V. CÁC CÔNG THỨC VỀ THẤU KÍNH 
 1) Công thức xác định vị trí ảnh 
 Vôùi qui öôùc daáu: 
 d > 0 vôùi vaät thaät, d < 0 vôùi vaät aûo 
 d’ > 0 vôùi aûnh thaät, d’ < 0 vôùi aûnh aûo. 
 f > 0 vôùi thaáu kính hoäi tuï. 
 f < 0 vôùi thaáu kính phaân kì. 
V. CÁC CÔNG THỨC VỀ THẤU KÍNH 
 1) Công thức xác định vị trí ảnh 
hay 
F’ 
F 
O 
A 
B 
A’ 
B’ 
V. CÁC CÔNG THỨC VỀ THẤU KÍNH 
 2) Công thức xác định số phóng đại ảnh 
 k > 0 : AÛnh vaø vaät cuøng chieàu 
 k < 0 : AÛnh vaø vaät ngöôïc chieàu 
  k  > 1 : AÛnh lôùn hôn vaät 
  k  < 1 : AÛnh nho û hôn vaät 
vôùi 
Khắc phục các tật của mắt (cận, viễn, lão). 
Kính lúp. 
Máy ảnh, máy ghi hình. 
Kính hiển vi. 
Kính thiên văn, ống nhòm. 
Đèn chiếu. 
Máy quang phổ. 
VI. CÔNG DỤNG CỦA THẤU KÍNH 
 Mọi tia sáng qua quang tâm của thấu kính đều truyền thẳng. 
Tóm tắt kiến thức 
 Tia tới song song với trục của thấu kính sẽ cho tia ló truyền qua 
(hay có đường kéo dài của tia ló qua) tiêu điểm ảnh trên trục đó. 
 Tia tới (hay đường kéo dài của nó) qua tiêu điểm vật trên trục 
sẽ cho tia ló song song với trục đó. 
 Hai tiêu điểm vật và ảnh nằm đối xứng nhau qua quang tâm. 
 Mỗi thấu kính có hai tiêu diện ảnh và vật là hai mặt phẳng vuông 
 góc với trục chính và đi qua các tiêu điểm chính. 
 Tiêu cự: f = OF’; độ tụ: D = . (TKHT: f > 0; D > 0. TKPK: f < 0; D < 0) 
1 
f 
 Công thức về thấu kính: + = ; k = - 
f 
1 
1 
1 
d’ 
d 
d 
d’ 
CỦNG CỐ: 
Câu 1 : Vật thật qua thấu kính phân kỳ sẽ cho : 
a) Ảnh ảo, cùng chiều vật và lớn hơn vật. 
b) Ảnh thật, ngược chiều vật và nhỏ hơn vật. 
c) Ảnh ảo, cùng chiều vật và nhỏ hơn vật. 
d) Ba câu trên đều sai. 
 
CỦNG CỐ: 
Câu 2 : Tia tới ( hoặc đường kéo dài ) qua ......., tia ló ra khỏi thấu kính sẽ đi song song với trục chính. 
a) Quang tâm O 
b) Tiêu điểm vật chính F. 
c) Tiêu điểm ảnh chính F’. 
d) Một điểm bất kỳ nằm trên trục chính. 
 
Kính chào quí thầy cô và các em học sinh. 
BÀI HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC.