Bài giảng Vật lí Lớp 11 - Bài 31: Mắt - Bùi Thị Ánh

Quý Thầy Cô và các em học sinh thân mến ! 
Kính chaøo 
LớP 11A5 
8:20 PM 
GV: Bùi Thị Ánh 
Trường THPT Mê Linh 
Nhiệt liệt chào mừng 
CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH 
KIEÅM TRA BAØI CUÕ 
Caâu 1: Veõ söï taïo aûnh cuûa moät vaät qua thaáu kính ( khi ñaët vaät ngoaøi tieâu cöï ) 
vaø neâu ñaëc ñieåm cuûa aûnh ? 
Caâu 2: Vieát bieåu thöùc tính tieâu cöï cuûa thaáu kính theo baùn kính maët caàu 
giôùi haïn ? Vaø bieåu thöùc d theo d’ vaø f ? 
Traû lôøi : 
Aûnh thaät , ngöôïc chieàu so vôùi vaät vaø nhoû hôn vaät 
Traû lôøi : 
vaø 
TIẾT 77 
 BÀI 50: MẮT 
NOÄI DUNG BAØI HOÏC 
4. Söï löu aûnh cuûa maét 
3. Goùc troâng vaät vaø naêng suaát phaân li cuûa maét 
2. Söï ñieàu tieát . Ñieåm cöïc caän , ñieåm cöïc vieãn 
1. Caáu taïo 
thuỷ dịch 
Lòng đen 
Giác mạc 
Thể thuỷ tinh 
Dịch thuỷ tinh 
Màng lưới 
Điểm vàng 
Điểm mù 
Giác mạc : là màng cứng 
trong suốt , tác dụng bảo 
vệ 
Thuỷ dịch : khối chất 
lỏng trong suốt có 
chiết suất xấp xỉ 
của nước 
Lòng đen ( màn mống mắt ): 
Là màn chắn , ở giữa có 
 lỗ trống để điều chỉnh 
 as đi vào mắt 
Thể thuỷ tinh : khối chất 
Trong suốt , 2 mặt lồi 
Dịch thủy tinh:chất lỏng 
Lấp đầy nhãn cầu 
Màng lưới:tập trung 
Các dây thần kinh 
thị giác 
Điểm vàng : 
Nơi nhạy sáng 
Điểm mù : 
 nơi Không 
Nhạy as 
Vậy quá trình mắt nhìn thấy vật diễn ra như thế nào ? 
Con ngươi 
Con ngươi : chính là lỗ 
trốngCó đường kính thay 
đổi tựđộng tùy thuộc vào 
cường độ sáng 
Cơ vòng 
Cơ vòng:giúp thể thủy tinh 
thay đổi độ cong 
Về phương diện quang học thì ta có thể coi các bộ phận cho ánh 
sáng truyền qua của mắt tương đương như một thấu kính hội tụ 
Quan s át sự tạo ảnh qua mắt 
Mµng l­íi 
ThÓ thuû tinh 
Sự tạo ảnh giống như qua thấu kính hội tụ 
Quan sát sự tạo ảnh qua mắt chúng ta 
 thấy Mắt giống quang cụ nào 
 mà ta đã được học ? 
2. SỰ ĐIỀU TIẾT. ĐIỂM CỰC CẬN, ĐIỂM CỰC VIỄN 
a) Sự điều tiết của mắt 
2. SỰ ĐIỀU TIẾT. ĐIỂM CỰC CẬN, ĐIỂM CỰC VIỄN 
a) Sự điều tiết của mắt 
Vì vậy trong quang học mắt được biểu diễn bằng sơ đồ sau 
O 
V 
d’ 
Thể thuỷ 
tinh 
Điểm vàng 
Vị tr í của quang tâm thể thuỷ tinh không đổi , và 
 điểm vàng xác định nên độ dài đoạn OV không đổi 
OV = d’=const 
Thể thuỷ tinh có thể phồng lên hoặc dẹp xuống nên tiêu cự của thể 
thuỷ tinh có thể thay đôi => f # const 
- Thể thủy tinh có tiêu cự f # const 
____ 
2. SỰ ĐIỀU TIẾT. ĐIỂM CỰC CẬN, ĐIỂM CỰC VIỄN 
a) Sự điều tiết của mắt 
2. SỰ ĐIỀU TIẾT. ĐIỂM CỰC CẬN, ĐIỂM CỰC VIỄN 
a) Sự điều tiết của mắt 
 ? Em có nhận xét gì về vị trí quang tâm 
của TTT và điểm vàng của mắt 
- Quan sát sự tạo ảnh của vật AB ở 2 vị trí sau : 
O 
O 
B 
A 
B 
A 
F’ 
F’ 
f 1 
f 2 
f 1 < f 2 
Tiêu cự của mắt khi nhìn các vật ở xa 
thì dài hơn tiêu cự của mắt khi nhìn các 
vật ở gần 
2. SỰ ĐIỀU TIẾT. ĐIỂM CỰC CẬN, ĐIỂM CỰC VIỄN 
a) Sự điều tiết của mắt 
F’ 
Ti êu cự thay đổi thì thuyû tinh theå phaûi thay đổi 
co, daõn , ph ồng lên hay dẹp xuống 
F’ 
 quaù trình naøy goïi laø “ söï ñieàu tieát ” cuûa maét 
2. SỰ ĐIỀU TIẾT. ĐIỂM CỰC CẬN, ĐIỂM CỰC VIỄN 
a) Sự điều tiết của mắt 
- Định nghĩa : là hoạt động điều tiết của mắt làm thay đổi tiêu cự của mắt bằng cách thay đổi độ cong của thể thủy tinh để cho các vật cách mắt khác nhau nhưng vẫn tạo được ảnh hiện rõ trên màng lưới của mắt . 
2. SỰ ĐIỀU TIẾT. ĐIỂM CỰC CẬN, ĐIỂM CỰC VIỄN 
a) Sự điều tiết của mắt 
Vật kính 
Phim 
Thể thủy tinh 
M àng lưới 
	  Thể thủy tinh đóng vai trò như vật kính 
 	  Màng lưới giống như phim của máy ảnh . 
Mắt : Vị trí thấu kính ( thủy tinh thể ) không đổi , tiêu cự thay đổi 
Máy ảnh : Vị trí thấu kính thay đổi , tiêu cự không thay đổi 
?C1: Sự điều tiết của mắt cho ảnh rõ trên màn lưới và sự điều chỉnh máy ảnh để cho ảnh của vật rõ nét trên phim có gì khác nhau ? 
- Định nghĩa : là hoạt động điều tiết của mắt làm thay đổi tiêu cự của mắt bằng cách thay đổi độ cong của thể thủy tinh để cho các vật cách mắt khác nhau nhưng vẫn tạo được ảnh hiện rõ trên màng lưới của mắt . 
- Trạng thái mắt điều tiết tốt đa là trạng thái mà tiêu cự mắt là nhỏ nhất 
- Trạng thái mắt không điều tiết là trạng thái mà tiêu cự của mắt là lớn nhất 
Vậy khi nào mắt ở trạng thái không điều tiết 
và khi nào mắt ở trạng Thái điều tiết tối đa ? 
2. SỰ ĐIỀU TIẾT. ĐIỂM CỰC CẬN, ĐIỂM CỰC VIỄN 
a) Sự điều tiết của mắt 
+) Ñieåm cöïc vieãn C V : laø ñieåm xa nhaát treân truïc chính cuûa maét maø vaät ñaët taïi ñoù thì aûnh cuûa vaät naèm treân maøng löôùi khi maét khoâng ñieàu tieát . 
Khi nhìn vaät ôû ñieåm cöïc viễn : 
 Maét khoâng coù taät , C V ôû voâ cöïc 
khi naøy theå thuûy tinh deït nhaát , 
tieâu cöï f daøi nhaát , 
ñoä tuï D cuûa thaáu kính 
maét nhoû nhaát 
tieâu ñieåm F’ naèm 
ñuùng treân maøng löôùi 
 f max = OV. 
2. SỰ ĐIỀU TIẾT. ĐIỂM CỰC CẬN, ĐIỂM CỰC VIỄN 
b) Điểm cực viễn . Điểm cực cận . Khoảng nhìn rõ của mắt . 
2. SỰ ĐIỀU TIẾT. ĐIỂM CỰC CẬN, ĐIỂM CỰC VIỄN 
b) Điểm cực viễn . Điểm cực cận . Khoảng nhìn rõ của mắt . 
F’ 
A 
B 
A’ 
B’ 
o 
 Khoảng cực viễn là : khoảng cách từ điểm cực viễn tới mắt (C V ) 
+) Ñieåm cöïc caän C C : laø ñieåm gaàn nhaát treân truïc chính cuûa maét maø vaät ñaët taïi ñoù thì aûnh cuûa vaät naèm treân maøng löôùi khi maét ñieàu tieát toái ña 
Khi nhìn vaät ôû ñieåm cöïc caän : 
 Theå thuûy tinh caêng phoàng toái ña . 
Tieâu cöï f nhoû nhaát . 
Ñoä tuï D cuûa thaáu kính maét lôùn nhaát , maét raát choùng moûi . 
Maét thöôøng ,Cc caùch maét kho ả ng 25cm. 
2. SỰ ĐIỀU TIẾT. ĐIỂM CỰC CẬN, ĐIỂM CỰC VIỄN 
b) Điểm cực viễn . Điểm cực cận . Khoảng nhìn rõ của mắt . 
F’ 
A 
B 
A’ 
B’ 
o 
 Khoảng cực cận là : khoảng cách từ điểm cực cận tới mắt ( OC c ) 
F’ 
A 
B 
A’ 
B’ 
C v 
C c 
o 
2. SỰ ĐIỀU TIẾT. ĐIỂM CỰC CẬN, ĐIỂM CỰC VIỄN 
b) Điểm cực viễn . Điểm cực cận . Khoảng nhìn rõ của mắt . 
 Khoảng nhìn rõ của mắt là khoảng từ điểm cực cận tới điểm cực viễn (C C C V ) 
* Goùc troâng ñoïan AB laø goùc taïo bôûi hai tia saùng xuaát phaùt töø hai ñieåm A vaø B tôùi maét 
Naêng suaát phaân li : laø goùc troâng nhoû nhaát khi nhìn ñoïan AB maø maét coøn coù theå phaân bieät ñöôïc hai ñieåm A,B. 
 Maét thöôøng 1’= 3.10 -4 rad . 
3. Góc trông vật . Năng suất phân li của mắt 
Năng suất phân li có thể thay đổi theo từng người 
4. Sự lưu ảnh của mắt 
 Sau khi ánh sáng kích thích trên màng lưới tắt , ảnh hưởng của nó vẫn còn khoảng 0,1 giây . Trong khoảng thời gian đó , ta có cảm giác vẫn còn nhìn thấy vật . Đó là sự lưu ảnh của mắt . 
 Hiện tượng này đuợc ứng dụng trong điện ảnh . Khi chiếu phim , cứ sau 0,033 hay 0,04 giây người ta lại chiếu 1 cảnh . Do hiện tượng lưu ảnh của mắt nên người xem có cảm giác là quá trình diễn ra liên tục . Mắt xem được 24 hình/giây . 
Củng cố 
Bài 50: Mắt 
Cấu tạo : 
1.Giác mạc 
2.Thủy dịch 
3.Màng mống mắt ( lòng đen ) 
4.Con ngươi 
5.Thể thủy tinh 
6.Cơ vòng 
7.Dịch thủy tinh 
8.Màng lưới 
Điểm cực cận (C c ): là điểm gần nhất trên trục chính mà mắt có thể nhìn rõ được vật 
 Khoảng cực cận : Đ = OC c 
Khoảng nhìn rõ của mắt : C c C v 
Sự lưu ảnh của mắt : Sau khi ánh sáng kích thích trên màng lưới tắt , ảnh hưởng của nó vẫn còn khoảng 0,1 giây . Trong khoảng thời gian đó , ta có cảm giác vẫn còn nhìn thấy vật . Đó là sự lưu ảnh của mắt 
Điểm cực viễn ( C v ): là điểm xa nhất trên trục chính mà mắt có thể nhìn rõ được vật 
 Khoảng cực viễn : OC V 
Năng suất phân li của mắt : 
Là góc trông nhỏ nhất khi nhìn vật AB mà mắt có thể phân biệt được rõ hai điểm A,B 
 Các bộ phận cho as truyền qua tương đương như một TKHT 
Góc trông vật AB: là góc được tạo bởi hai tia sáng từ A,B tới quang tâm của 
TTT 
ĐK nhìn rõ vật : 
Vật đặt trong khoảng nhìn rõ 
 Có góc trông 
Vận dụng 
Câu 1. Bộ phận của mắt giống như thấu kính là : 
A. Thủy dịch 
B. Dịch thủy tinh 
C. Thể thủy tinh 
D. Giác mạc 
C 
Câu 2. Con ngươi của mắt có tác dụng : 
A. điều chỉnh cường độ sáng vào mắt 
B. để bảo vệ các bộ phận phía trong mắt . 
C. tạo ra ảnh của vật cần quan sát . 
D. để thu nhận tín hiệu ánh sáng và truyền tới não . 
A 
Vận dụng 
CÂU 3: Phát biểu nào sau đây là đúng ? 
Do có sự điều tiết , nên mắt có thể nhìn rõ được tất cả các vật nằm trước mắt . 
B. Khi quan sát các vật dịch chuyển ra xa mắt thì thuỷ tinh thể của mắt cong dần lên . 
C. Khi quan sát các vật dịch chuyển ra xa mắt thì thuỷ tinh thể của mắt xẹp dần xuống . 
D. Khi quan sát các vật dịch chuyển lại gần mắt thì thuỷ tinh thể của mắt xẹp dần xuống . 
Vận dụng 
Vận dụng 
Vận dụng 
Câu 4. Ảnh của vật trên võng mạc của mắt có tính chất gì ? 
A. Ảnh thật, cùng chiều với vật. 	 
B. Ảnh ảo, cùng chiều với vật. 	 
C. Ảnh thật, ngược chiều với vật.	 
D. Ảnh ảo, ngược chiều với vật . 
Vận dụng 
Câu 5. Khi mắt nhìn rõ một vật đặt ở điểm cực cận thì 
A.tiêu cự của thủy tinh thể là lớn nhất 
B.độ tụ của thủy tinh thể là lớn nhất 
C. mắt không điều tiết vì vật ở rất gần mắt 
D. khoảng cách từ thủy tinh thể đến võng mạc là nhỏ nhất 
Vận dụng 
Câu 6. Giới hạn nhìn rõ của mắt là: 
Khoảng từ điểm cực cận đến điểm cực viễn của mắt.	 
B. Những vị trí đặt vật mà mắt có thể quan sát rõ. 
C. Từ vô cực đến cách mắt khoảng 25 cm. 
D. Từ điểm cực cận đến mắt.