Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 10: Đặc trưng vật lí của âm (Bản đẹp)

GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ VẬT LÝ 12 
ĐẶC TRƯNG VẬT LÍ CỦA ÂM 
ÂM. NGUỒN ÂM 
NHỮNG ĐẶC TRƯNG VẬT LÍ CỦA ÂM 
10 
I. ÂM. NGUỒN ÂM 
1. Âm là gì ? 
Cho một số ví dụ về vật phát ra âm ? 
Đàn , sáo , radio, vô tuyến , điện thoại , xe chạy , 
I. ÂM. NGUỒN ÂM 
Âm là gì ? 
Âm là những sóng truyền trong các môi trường mà 
khi đến tai ta sẽ gây ra cảm giác âm . Sóng này gọi 
là sóng âm . 
1. Âm là gì ? 
Sóng âm là gì ? 
Sóng âm là những sóng cơ truyền trong 
các môi trương khí , lỏng , rắn . 
I. ÂM. NGUỒN ÂM 
1. Âm là gì ? 
Tần số của sóng âm cũng là tần số âm 
2. Nguồn âm 
Đàn , sáo , âm thoa , 
Trả lời C1 
Thế nào là nguồn âm ? 
Một vật dao động phát ra âm là một nguồn âm 
Tần số dao động của nguồn cũng là tần số của 
Âm . 
l 
3. Âm nghe được , hạ âm , siêu âm 
3. Âm nghe được , hạ âm , siêu âm 
Âm nghe được có tần số trong khoảng nào ? 
16Hz <= f <= 20.000Hz 
+ Âm có f < 16Hz thì tai người khong nghe được 
và gọi là hạ âm . 
+ Âm có f > 20.000Hz thì tai người cũng không 
nghe được và gọi là siêu âm . 
4. Sự truyền âm 
a) Môi trường truyền âm 
Âm có truyền được chân không ? 
Những chất cách âm ? 
4. Sự truyền âm 
a) Môi trường truyền âm 
b) Tốc độ truyền âm 
Xem bảng 10.1 SGK 
Nhận xét 
Trả lời C3: Thảo luận 3’ 
Ta trông thấy tia chớp và khá lâu sau mới nghe 
thấy tiếng sấm 
Một người đánh những tiếng trống rời rạc , đứng 
cách ta chừng 100m, đánh rồi thì một lát sau 
mới nghe tiếng “ Tùng ” 
Máy đánh răng bằng sóng âm EW1045 
http:// forum.megabuy.com.vn/showthread.php?t =7979 
1. Định vị bằng sóng siêu âm ở dơi   
 Loài dơi tránh chướng ngại vật và bắt côn trùng bằng cách phát ra sóng siêu 
âm rồi dựa vào những sóng âm dội lại để tránh chướng ngại vật và bắt mồi. 
 Loài cá heo cũng sử dụng phương pháp này, được gọi là "echolocation" để 
định hướng trong môi trường nước đục. 
Ứng dụng trong siêu âm 
Máy đuổi chuột bằng sóng âm 
II. NHỮNG ĐẶC TRƯNG VẬT LÍ CỦA ÂM 
So sánh âm do một nhạc cụ hoặc một ca sĩ phát 
 ra với âm của một tiếng sấm hoặc tiếng ồn 
	 THẢO LUẬN 3’ 
Âm do ca sĩ hoặc nhạc cụ phát ra thì nghe dễ 
chịu hơn ( f xác định ) âm do tiếng sấm hoặc 
 tiếng ồn phát ra ( f không xác định ). 
Nhạc âm là âm có f xác định 
1. Tần số âm 
Tần số âm là đại lượng đặc trưng vật lí quan 
trọng của âm . 
2. Cường độ âm và mức cường độ âm 
a) Cường độ âm 
 HS nhắc lại năng lượng sóng là gì ? 
Học sinh đọc lớn khái niệm cường độ âm . 
Cường độ I 
I = I 0 ( làm chuẩn ): Mức 0 
I = 10I 0 
 Mức 1 
I = 100I 0 
Mức 2 
I = 1000I 0 
Mức 3 
I/I 0 
1 
10 
100 
1000 
lgI /I o 
0 
1 
2 
3 
b) Mức cường độ âm 
Đại lượng L = lg I/I 0 gọi là mức cường độ 
âm của âm I 
Đơn vị : Ben ( B) 
Thực tế : 1dB = 1/10B 
L(dB ) = 10lg I/I 0 
3. Âm cơ bản và họa âm 
Nhạc cụ 
	 Phát ra âm có f 0 gọi là âm cơ bản hay 
họa âm . 
	 Đồng thời : 2f 0 , 3f 0 , 4f 0 , có cường độ 
khác nhau gọi là họa âm thứ 2, 3,4,.. 
	 Tập hợp các họa âm tạo thành phổ của 
nhạc âm nói trên 
Âm thoa 
Sáo 
Kèn săcxô 
Tổng hợp đồ thị dao động của tất cả các họa 
âm trong một nhạc âm ta được đồ thị dao 
động của nhạc âm đó . 
Đặc trưng vật lí thứ ba của âm là đồ thị dao 
động của âm đó . 
1. Sóng âm là những sóng cơ truyền trong các 
môi trường ................................ 
khí , lỏng , rắn . 
2. Nguồn âm là các vật . 
dao động 
3. Chọn câu đúng 
Siêu âm là 
A. có tần số lớn 
B. có cường độ rất lớn 
C. có tần số trên 20000Hz 
D. truyền trong mọi môi trường nhanh hơn âm 
C. có tần số trên 20000Hz0 
4. Chọn câu đúng 
Cường độ âm được đo bằng 
A. oát trên mét vuông 
B. oát 
C. niutơn trên mét vuông 
D. niutơn trên mét 
A. oát trên mét vuông 
5. Về phương diện vật lí âm được đặc trưng 
bằng các đại lượng nào ? 
A. Tần số 
B. cường độ ( hoặc mức cường độ ) 
C. đồ thị dao động của âm 
D. cả A, B, C 
D. cả A, B, C