Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 10: Đặc trưng vật lí của âm - Nguyễn Văn Chí

ÑAËC TRÖNG VAÄT LÍ CUÛA AÂM 
Bài giảng điện tử 
VẬT LÝ LỚP 12 – CƠ BẢN 
Bài 10 
Giáo viên soạn: Nguyễn Văn Chí – Trường THPT Trần Văn Hoài 
Kiểm tra kiến thức cũ 
Taïi ñieåm phaûn xaï thì soùng phaûn xaï 
 a. Luoân ngöôïc pha vôùi soùng tôùi. 
 b. Ngöôïc pha vôùi soùng tôùi neáu vaät caûn laø coá ñònh 
 c. Ngöôïc pha vôùi soùng tôùi neáu vaät caûn laø töï do 
 d. Cuøng pha vôùi soùng tôùi neáu vaät caûn laø coá ñònh 
Câu 1 
Kiểm tra kiến thức cũ 
 Treân moät sôïi daây daøi 2 m ñang coù soùng döøng vôùi taàn soá 100 Hz, ngöôøi ta thaáy ngoaøi 2 ñaàu daây coá đònh coøn coù 3 ñieåm khaùc luoân ñöùng yeân. Vaän toác tuyeàn soùng treân daây laø : 
 a. 40 m/s 
 b. 60 m/s 
 c. 80 m/s 
 d. 100 m/s 
Câu 2 
ÑAËC TRÖNG VAÄT LÍ CUÛA AÂM 
I. Âm. Nguồn âm 
1. Âm là gì ? 
2. Nguồn âm 
3. Âm nghe được, hạ âm, siêu âm 
4. Sự truyền âm 
II. Những đặc trưng vật lí của âm 
1. Tần số âm 
2. Cường độ âm và mức cường độ âm 
3. Âm cơ bản và họa âm 
Sóng âm là những sóng cơ truyền trong các môi trường khí, lỏng, rắn. 
Tần số của sóng âm cũng là tần số âm . 
Một vật dao động phát ra âm là một nguồn âm. Tần số của âm phát ra bằng tần số dao động của nguồn âm. 
* AÂm nghe ñöôïc coù taàn soá töø 16 Hz ñeán 20.000 Hz 
* AÂm coù taàn soá nhoû hôn 16 Hz tai ngöôøi khoâng nghe ñöôïc goïi laø haï aâm . 
* AÂm coù taàn soá lôùn hôn 20.000 Hz tai ngöôøi cuõng khoâng nghe ñöôïc vaø goïi laø sieâu aâm 
a/ Moâi tröôøng truyeàn aâm 
 AÂm truyeàn ñöôïc qua caùc chaát raén, loûng, khí; khoâng truyeàn ñöôïc qua chaân khoâng vaø khoâng truyeàn ñöôïc qua chaát xoáp: len, boâng.  goïi laø chaát caùch aâm. 
b/ Toác ñoä truyeàn aâm: 
 Soùng aâm truyeàn trong mỗi moâi tröôøng vôùi moät toác ñoä hoaøn toaøn xaùc ñònh 
Tần số âm là một trong những đặc trưng vật lí quan trọng nhất của âm. 
a/ Cöôøng ñoä aâm : 
 Cöôøng ñoä aâm I taïi moät ñieåm laø ñaïi löôïng ño baèng löôïng naêng löôïng maø soùng aâm taûi qua moät ñôn vò dieän tích ñaët taïi ñieåm ñoù, vuoâng goùc vôùi phöông truyeàn soùng trong moät ñôn vò thôøi gian 
 Ñôn vò cöôøng ñoä aâm laø oaùt treân meùt vuoâng (W/m2 ) 
Đại lượng gọi là mức cường độ âm của âm I 
I 0 là cường độ âm chuẩn của âm có tần số 1000Hz: I 0 = 10 -12 W/m 2 
Ñôn vò cuûa möùc cöôøng ñoä aâm laø ben, kí hieäu laø B 
Ngöôøi ta coøn duøng ñôn vò ñeâxiben (dB) 
1 (dB) = 1/10 B hay L (dB) = 10log I/I 0 
Moät nhaïc cuï phaùt ra aâm coù taàn soá f 0 goïi laø aâm cô baûn hay hoaï aâm thöù nhaát keøm theo caùc aâm coù taàn soá 2f 0, ; 3f 0 ; 4f 0  goïi laø caùc hoaï aâm thöù hai, thöù ba, thöù tö.Taäp hôïp caùc hoaï aâm taïo thaønh phoå cuûa nhaïc aâm treân 
Toång hôïp ñoà thò dao ñoäng cuûa taát caû caùc hoïa aâm trong moät nhaïc aâm goïi laø ñoà thò dao ñoäng cuûa nhaïc aâm ñoù 
 Ñaëc tröng vaät lyù thöù ba cuûa aâm laø ñoà thò dao ñoäng cuûa aâm ñoù. 
VẬN DỤNG – CỦNG CỐ 
Câu 1 
 Cöôøng ñoä aâm ñöôcï ño baèng: 
 a. Oaùt treân meùt vuoâng . 
 b. Oaùt. 
 c. Niutôn treân meùt vuoâng . 
 d. Niutôn treân meùt. 
VẬN DỤNG – CỦNG CỐ 
Câu 2 
Người có thể nghe được âm có tần số nào dưới đây ? 
10 Hz. 
10 kHz. 
100 kHz 
Trên 200 kHz 
VẬN DỤNG – CỦNG CỐ 
Câu 3 
 Chọn câu sai: 
Âm “la” của một cái đàn ghita và một cái kèn có thể cùng: 
A. tần số. 
B. cường độ 
C. mức cường độ. 
D. đồ thị dao động. 
VẬN DỤNG – CỦNG CỐ 
Câu 4 
 Khi cường độ âm tăng 100 lần thì mức cường độ âm tăng bao nhiêu dB ? 
100 dB 
 20 dB 
 30 dB 
 40 dB 
Giải thích: 
Giao nhiệm vụ về nhà 
 + Trả lời các câu hỏi 1, 2, 3, 4, 5 trang 55 sgk 
 + Làm bài tập 9, 10 trang 55 sgk; bài 10.1  10.10 trang 16 SBT 
 + Ôn tập các kiến thức về ñaëc tröng vaät lí cuûa aâm. 
 + Đọc kĩ bài học số 11: Ñaëc tröng sinh lí cuûa aâm. 
TIẾT HỌC KẾT THÚC. 
CHÚC CÁC EM LUYỆN TẬP THẬT TỐT 
t 
x 
t 
x 
Đồ thị dao động âm của kèn sacxô 
Đồ thị dao động âm của sáo 
ÑAËC TRÖNG VAÄT LÍ CUÛA AÂM 
ÑAËC TRÖNG VAÄT LÍ CUÛA AÂM 
Cường độ I 
I 0 
10I 0 
100I 0 
1000I 0 
1 
10 
100 
1000 
0 
1 
2 
3 
ÑAËC TRÖNG VAÄT LÍ CUÛA AÂM 
Chất 
 v (m/s) 
Không khí ở 0 0 C 
331 
Không khí ở 25 0 C 
346 
Hiđrô ở 0 0 C 
1280 
Nước biển ở 15 0 C 
1500 
Sắt 
5850 
Nhôm 
6260 
ÑAËC TRÖNG VAÄT LÍ CUÛA AÂM 
f < 16 Hz : tai người không nghe được 
f > 16 Hz : tai người nghe được