Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 15: Công suất điện tiêu thụ của mạch điện xoay chiều hệ số công suất - Trường THPT Chu Văn An

Tiết 25. Bài 15 VẬT LÍ Lớp 12NC 
PHẢN XẠ SÓNG. SÓNG DỪNG 
GIÁO VIÊN THỰC HIỆN 
TRẦN VIẾT THẮNG 
TRƯỜNG THPT CHU VĂN AN THÁI NGUYÊN 
PHẢN XẠ SÓNG.SÓNG DỪNG 
1. SÖÏ PHAÛN XAÏ SOÙNG 
2. SOÙNG DÖØNG 
Tiết 25. Bài 15 VẬT LÍ Lớp 12NC 
NỘI DUNG BÀI HỌC 
1. Phản xạ sóng 
B 
A 
h15.a 
B 
A 
h15.b 
a. Đưa đầu A của dây lên xuống theo phương vuông góc với dây để tạo một biến dạng truyền trên dây h.15a . 
b. Cho đầu A dao động điều hoà theo phương vuông góc với dây để tạo ra sóng tới và sóng phản xạ cùng truyền trên dây h.15b . 
Khi sóng tới truyền trên một sợi dây tới gặp một vật cản cố định thì bị phản xạ và truyền ngược lại . Sóng phản xạ : 
 + có cùng bước sóng với sóng tới , 
 + ngược pha nhưng cùng tần số với sóng tới . 
1. Phản xạ sóng 
B 
A 
h15.a 
B 
A 
h15.b 
Quan sát hiện tượng sóng chạy 
1. Phản xạ sóng 
B 
A 
h15.a 
B 
A 
h15.b 
Quan sát hiện tượng sóng chạy 
2. Sóng dừng 
B 
A 
h15.a 
B 
A 
h15.b 
A 
B 
2. SOÙNG DÖØNG 
Quan saùt hieän töôïng 
2. SOÙNG DÖØNG 
Quan saùt hieän töôïng 
B 
A 
Soùng tôùi 
Soùng phaûn xaï 
2. SOÙNG DÖØNG 
Quan saùt hieän töôïng 
A 
B 
2. SOÙNG DÖØNG 
Quan saùt hieän töôïng 
2. SOÙNG DÖØNG 
Quan saùt hieän töôïng 
A 
Soùng tôùi 
Soùng phaûn xaï 
B 
2. SOÙNG DÖØNG 
Quan saùt hieän töôïng 
2. SOÙNG DÖØNG 
Quan saùt hieän töôïng 
B 
A 
Soùng tôùi 
Soùng phaûn xaï 
B 
2. SOÙNG DÖØNG 
Quan saùt hieän töôïng 
A 
B 
A 
Soùng tôùi 
Soùng phaûn xaï 
A 
2. SOÙNG DÖØNG 
Quan saùt hieän töôïng 
B 
2. SOÙNG DÖØNG 
Tăng tần số dao động ở đầu A thì sóng tới và sóng phản xạ cũng thay đổi . Khi tần số tăng tới một giá trị nào đó thì ta không còn quan sát được sóng tới và sóng phản xạ nửa , khi đó trên dây xuất hiện những điểm dao động với biện độ cực đại ( gọi là bụng sóng ), xen kẽ với những điểm hầu như không dao động ( gọi là nút sóng ). Các điểm nút và bụng cố định trên sợi dây . 
B 
A 
h15.a 
B 
A 
h15.b 
B 
A 
2. SOÙNG DÖØNG 
Nhö vaäy : vôùi taàn soá thích hôïp  treân daây xuaát hieän nhöõng ñieåm ñöùng yeân xeáp xen keõ ñeàu ñaën vôùi nhöõng ñieåm dao ñoäng vôùi bieân ñoä cöïc ñaïi . Ñoù laø hieän töôïng soùng döøng 
 Nhöõng ñieåm ñöùng yeân goïi laø nuùt cuûa soùng döøng 
Nhöõng ñieåm dao ñoäng vô i b i eân ñoä cöïc đại goïi laø buïng cuûa soùng döøng 
B 
A 
Sóng dừng là sóng có nút và bụng cố định trong không gian, đó là kết quả giao thoa của sóng tới và sóng phản xạ. 
2. SOÙNG DÖØNG 
B 
A 
Giải thích: 
B 
A 
M 
d 
Xét dao động của điểm M trên dây cách đầu cố định B là d. 
u B =Acos(  t) = Acos(2 π ft) . 
Giả sử vào thời điểm t sóng tới tại B có biểu thức: 
P.T sóng phản xạ tại B: u / B = - Acos(2 π ft) = Acos(2 π ft - π ) 
P.T. sóng phản xạ gây ra tại M: 
u / M = Acos(2 π ft – π -2 π d/  ) 
P.T. sóng tới gây ra tại M: 
u M = Acos(2 π ft + 2 π d/  ) . 
P.T. sóng tổng hợp tại M: u = u M + u / M 
2. SOÙNG DÖØNG 
B 
A 
Giải thích: 
B 
A 
M 
d 
u / M = Acos(2 π ft – π -2 π d/  ) 
u M = Acos(2 π ft + 2 π d/  ) . 
P.T. sóng tổng hợp tại M: u = u M + u / M 
Sử dụng : 
2. SOÙNG DÖØNG 
B 
A 
Giải thích: 
B 
A 
M 
d 
P.T. sóng tổng hợp tại M: u = u M + u / M 
Với a là biên độ sóng tổng hợp tại M, phụ thuộc d = MB 
* a = a max = 2A khi 
Hay tại các điểm cách nút B một số bán nguyên lần nửa bước sóng ( vị trí bụng sóng cách nút B) 
2. SOÙNG DÖØNG 
B 
A 
Giải thích: 
B 
A 
M 
d 
* a = a max = 2A khi 
Với k = 0,1, 2, 3,. 
* a = 0, M là nút sóng khi 
Hay tại các điểm cách nút B một số nguyên lần nửa bước sóng ( vị trí nút sóng cách nút B) 
Với k = 1, 2, 3,. 
2. SOÙNG DÖØNG 
B 
A 
d. Điều kiện có sóng dừng 
1. Sóng dừng trên sợi dây có hai đầu cố định 
l 
B 
- Hai bụng ( hai nút ) liên tiếp cách nhau khoảng 
Hai đầu là nút 
Một đầu là nút , đầu kia bụng 
A 
B 
A 
2. SOÙNG DÖØNG 
A 
B 
Ñoái vôùi daây coù moät ñaàu coá ñònh moät ñaàu töï do 
Nhaän xeùt : 
2. SOÙNG DÖØNG 
 Ñoái vôùi daây coù moät ñaàu töï do 
 Khi coù soùng döøng thì ñaàu töï do seõ laø moät buïng soùng 
 Ñaàu gaén vôùi nguoàn dao ñoäng bieân ñoä nhoû thì gaàn moät nuùt 
 Khoaûng caùch giöõa hai nuùt ( hoặc 2 bụng ) lieân tieáp baèng moät nöûa böôùc soùng 
B 
A 
l 
Nhaän xeùt : 
l 
 SOÙNG DÖØNG 
5) Ñieàu kieän ñeå coù soùng döøng 
a) Ñoái vôùi sôïi daây coù hai ñaàu coá ñònh , Chieàu daøi cuûa daây baèng moät soá nguyeân laàn nöûa böôùc soùng : 
Vôùi k = 1, 2, 3  
B 
A 
2 SOÙNG DÖØNG 
5) Ñieàu kieän ñeå coù soùng döøng 
b. Ñoái vôùi daây coù moät ñaàu töï do 
Chieàu daøi cuûa daây baèng moät soá baùn nguyeân laàn nöûa böôùc soùng 
Vôùi k = 1, 2, 3  
B 
A 
l 
2. SOÙNG DÖØNG 
 ÖÙng duïng 
Coù theå öùng duïng hieän töôïng soùng döøng ñeå ño vaän toác truyeàn soùng treân daây . . . . Döïa vaøo mối quan hệ giữa các đại lượng v, λ ,f ? 
v = f 
3. CUÛNG COÁ 
Moät sôïi daây ñaøn hoài chieàu daøi AB = l = 1,6 m ñaàu B bò keïp chaët , ñaàu A buoäc vaøo moät nguoàn rung vôùi taàn soá 500 Hz taïo ra soùng döøng coù 4 buïng vaø taïi A vaø B laø hai nuùt . Xaùc ñònh vaän toác truyeàn soùng treân daây 
Ñaùp aùn 
V = 400 m/s 
B 
A 
CAÂU 1 : soùng döøng laø 
A. soùng khoâng lan truyeàn nöõa do bò moât vaät caûn chaën laïi . 
B. soùng ñöôïc taïo thaønh giöõa hai ñieãm coá ñònh trong moät moâi tröôøng . 
C. soùng ñöôïc taïo thaønh do söï giao thoa giöõa soùng tôùi vaø soùng phaûn xaï . 
D. treân moät sôïi daây maø hai ñaàu coá ñònh . 
ÑAÙP AÙN : 
CAÂU C 
3. CUÛNG COÁ 
1. Một sóng lan truyền với vận tốc 200m/s có bước sóng là 4m. Tần số và chu kì sóng là ? 
	 A. 50Hz ; 0,02 s 
 B. 0,05Hz , 200s	 
 C. 800Hz , 0,125s	 
 D. 5Hz , 0,2s 
Bài Tập 
3. CUÛNG COÁ 
2. Một sợi dây dài 2m,một đầu cố định,đầu còn lại A gắn vào nguồn dao động với chu kì 1/50s. Người ta đếm được 5 nút sóng , đầu A xem là một nút sóng.Vận tốc sóng truyền trên dây là bao nhiêu ? 
	A. 50m/s	 B. 25m/s	 
	C. 57,2m/s	 D. 75m/s 
Bài Tập 
3. CUÛNG COÁ 
3 .Một dây đàn dài 80cm phát âm có tần số 120 Hz. Quan sát dây đàn thấy có 3 nút và 2 bụng . Vận tốc sóng trên dây là bao nhiêu ? 
	A. 16m/s	 B. 76,8m/s	 
 C. 54,8m/s	 D. 96m/s 
Bài Tập 
3. CUÛNG COÁ