Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 22: Sóng điện từ (Bản chuẩn kiến thức)

Chương IV: 
 DAO ĐỘNG VÀ SÓNG ĐIỆN TỪ 
Baøi 22 
SOÙNG ÑIEÄN TÖØ. 
Phaùt minh ra lyù thuyeát Soùng Ñieän Töø 
Phaùt minh baèng thöïc nghieäm Soùng ÑieänTöø 
SOÙNG ÑIEÄN TÖØ. 
1. Sóng điện từ là gì? 
O 
Hình 1 Sự hình thành sóng điện từ 
 biến thiên 
Sóng điện từ là điện từ trường lan truyền trong không gian 
SOÙNG ÑIEÄN TÖØ. 
I.SÓNG ĐiỆN TỪ 
2. Đặc điểm của sóng điện từ 
Tốc độ lan truyền của sóng điện từ trong chân không bằng tốc độ ánh sáng (3.10 8 m/s). 
<Trong chân không bước sóng của sóng điện từ: 
c là tốc độ ánh sáng, T là chu kì sóng điện từ; Với 
f là tần số của dao động điện từ. 
Chấn tử 
O 
Hình 2 Sự lan truyền của sóng điện từ. 
z 
y 
x 
Phương truyền sóng 
Bước sóng 
- Sóng điện từ là sóng ngang (trong quá trình truyền sóng vectơ cường độ điện trường luôn vuông góc với vectơ cảm ứng từ và cả hai vectơ này luôn vuông góc với phương truyền sóng). Cả hai vectơ đều biến thiên tuần hoàn theo không gian và thời gian và luôn cùng pha. 
- Sóng điện từ có thể truyền qua cả chân không (Sự khác biệt giữa sóng điện từ và sóng cơ) 
SOÙNG ÑIEÄN TÖØ. 
Quá trình lan truyền sóng điện từ 
3. Tính chất của sóng điện từ 
- Trong quá trình lan truyền sóng điện từ mang theo năng lượng. 
SOÙNG ÑIEÄN TÖØ. 
- Tuân theo các quy luật truyền thẳng, phản xạ, khúc xạ. 
3. Tính chất của sóng điện từ 
3. Tính chất của sóng điện từ 
- Tuân theo các quy luật giao thoa, nhiễu xạ. 
SOÙNG ÑIEÄN TÖØ. 
-Sóng dài. 
3. Tính chất của sóng điện từ 
SOÙNG ÑIEÄN TÖØ. 
Những sóng điện từ có bước sóng từ vài mét đến 
vài kilomet được dùng trong thông tin liên lạc. 
Gọi là sóng vô tuyến 
-Sóng cực ngắn: 
-Sóng ngắn. 
-Sóng trung. 
SOÙNG ÑIEÄN TÖØ. 
II.SỰ TRUYỀN SÓNG VÔ TUYẾN TRONG KHÍ QUYỂN 
1.Các vùng sóng ngắn ít bị hấp thụ 
-Khí quyển hấp thụ mạnh các sóng dài, sóng trung. 
Nên không được truyền đi xa, khoảng cách tối thiểu 
là vài km-vài chục km. 
-Trong một số vùng tương đối hẹp, các sóng có bước 
sóng ngắn hầu như không bị không khí hấp thụ 
(vd: 16,19,25,31,41,49,60,70,90,120m) 
SOÙNG ÑIEÄN TÖØ. 
II.SỰ TRUYỀN SÓNG VÔ TUYẾN TRONG KHÍ QUYỂN 
2.Sự phản xạ của sóng ngắn trên tần điện li 
* Tần điện li là lớp khí quyển (80km-800km) 
 ,trong đó các phân tử khí đã bị ion hóa rất mạnh dưới tác 
dụng của tia tử ngoại. 
*Sóng cực ngắn không bị tầng điện li phản xạ mà đi xuyên 
qua, ra không giang vũ trụ:dùng trong điều khiển bằng vô 
tuyến truyền hình, liên lạc vệ tinh và rađa 
-Sóng ngắn vô tuyến phản xạ rất tốt trên tầng điện li,trên 
Mặt đất và nước biển (vì có f lớn). Chính vì thế sóng ngắn được truyền đi rất xa (vài chục nghìn km) 
SOÙNG ÑIEÄN TÖØ. 
SOÙNG ÑIEÄN TÖØ 
CỦNG CỐ 
Sóng điện từ là quá trình lan truyền điện từ trường trong không gian theo thời gian. 
Đặc điểm của sóng điện từ: 
Tốc độ lan truyền trong chân không bằng tốc độ ánh sáng. 
Là sóng ngang. 
Có thể truyền qua cả chân không. 
Tính chất của sóng điện từ: 
Trong quá trình lan truyền mang theo năng lượng. 
Tuân theo các quy luật truyền thẳng, phản xạ, khúc xạ. 
Tuân theo các quy luật giao thoa, nhiễu xạ. 
Ứng dụng của sóng điện từ: 
Nghiên cứu thiên hà, điều khiển tàu vũ trụ. 
Truyền thanh, truyền hình. 
Chữa bệnh, đun nấu (lò vi sóng). 
SOÙNG ÑIEÄN TÖØ. 
BÀI TẬP 
1.Hãy chọn câu trả lời đúng. 
Nhiều lúc trong nhà không dùng được điện thoại vì không 
Có sóng. Nhà đó chắn chắn phải là: 
A.nhà sàn	B.nhà lá 
C.nhà gạch	D.nhà bê tông 
2.Sóng điện từ có tần số 12MHz thuộc loại sóng nào dưới dây? 
A.Sóng dài	B.Sóng trung 
C.Sóng ngắn	D.Sóng cực ngắn 
SOÙNG ÑIEÄN TÖØ. 
BÀI TẬP 
1.Trong các hình vẽ sau, hình nào biểu diễn đúng ba vector B,E,v của sóng điện từ. 
A.Hình 1	B.Hình 2 
C.Hình 3	D.Hình 4 
E 
v 
B 
Hình 1 
B 
v 
E 
Hình 2 
v 
E 
B 
Hình 3 
v 
E 
B 
Hình 4 
SOÙNG ÑIEÄN TÖØ. 
BÀI TẬP 
3. Tính tần số của các sóng có bước sóng 25m,31m, 41m, 90m, 120m. Biết tốc độ truyền sóng điện từ là 3.10 8 m/s 
Chuaån bò cho baøi sau 
Baøi 23 
Nguyeân taéc thoâng tin lieân laïc 
baèng soùng voâ tuyeán 
-Làm các bài tập trong SBT VL 12 trang 33,34 
-Đọc trước bài 23