Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 23: Nguyên tắc thông tin bằng sóng vô tuyến (Chuẩn kiến thức)

Chương IV: 
 DAO ĐỘNG VÀ SĨNG ĐIỆN TỪ 
Bài 23 
Nguyên Tắc Thông Tin Liên Lạc 
Bằng Sóng Vô Tuyến 
Nguyên Tắc Thông Tin Liên Lạc 
Bằng Sóng Vô Tuyến 
1.MẠCH DAO ĐỘNG HỞ -ANTEN 
2.NGUYÊN TẮC TRUYỀN THÔNG BẰNG SÓNG ĐIỆN TỪ 
- Biến các âm thanh (hoặc hình ảnh ) muốn truyền đi thành các dao động điện tần số thấp gọi là các tín hiệu âm tần (hoặc thị tần). 
-Dùng sóng điện từ có tần số cao (cao tần )mang các tín hiệu âm tần đi xa qua anten phát. 
-Dùng máy thu với anten thu để chọn sóng và thu lấy sóng điện từ cao tần. 
-Tách tín hiệu ra khỏi sóng cao tần ,rồi dùng loa để nghe âm thanh (hoặc dùng màn hình để xem ảnh ) 
Nguyên tắc thông tin liên lạc bằng sóng vô tuyến 
 HỆ THỐNG PHÁT THANH GỒM : 
- Dao động cao tần : tạo ra dao động điện từ tần số cao ( cỡ MHz ). 
- Ống nói : biến âm thanh thành dao động điện âm tần . 
- Biến điệu : trộn dao động âm thanh và dao động cao tần thành dao động cao tần biến điệu . 
- Khuếch đại cao tần : kđ dao động cao tần biến điệu để đưa ra anten phát. 
- Anten phát : phát xạ sóng cao tần biến điệu ra không gian. 
ôáng 
nói 
BIẾN 
ĐIỆU 
KĐ 
CAO TẦN 
DAO ĐỘNG 
CAO TẦN 
Anten 
phát 
PHÁT THANH 
MICRO Â 
i 
0 
t 
i 1 
0 
t 
i 2 
0 
t 
H(a) 
H(b) 
H(c) 
Dao động cao tần 
Dao động âm tần 
Dao động cao tần biến điệu 
THU THANH 
TÁCH 
SÓNG 
KĐ 
ÂM TẦN 
CHỌN 
SÓNG 
Anten 
thu 
LOA 
 HỆ THỐNG THU THANH GỒM : 
- Anten thu : cảm ứng với nhiều sóng. 
- Chọn sóng : chọn lọc sóng muốn thu nhờ cộng hưởng điện. 
- Tách sóng : lấy ra sóng âm tần từ sóng cao tần đã thu được . 
-Khuếch đại âm tần : khuếch đại âm tần rồi đưa ra loa. 
	 QUÁ TRÌNH TÁCH SÓNG 
i 1 
0 
t 
i 2 
0 
t 
BIẾN 
ĐIỆU 
KĐ 
CAO TẦN 
TÁCH 
SÓNG 
KĐ 
ÂM TẦN 
CHỌN 
SÓNG 
DAO ĐỘNG 
CAO TẦN 
Anten 
phát 
Anten 
thu 
PHÁT THANH 
THU THANH 
LOA 
MICRO Â 
3.SỰ TRUYỀN SÓNG ĐIỆN TỪ QUANH MẶT ĐẤT 
Hình dạng ,tính chất vật lý của mặt đất, trạng thái khí quyển (tầng điện li khoảng 80 km – 800 km ) ảnh hưởng đến sự lan truyền sóng điện từ 
b) Các dải sóng điện từ và ứng dụng : 
 CÁC DẢI SÓNG ĐIỆN TỪ 
-Sĩng dài (LW). 
-Sĩng cực ngắn: 
-Sĩng ngắn (SW). 
-Sĩng trung (MW). 
 ỨNG DỤNG 
1- Sóng dài ; sóng trung ; sóng ngắn : 
-Bị tầng điện li phản xạ với các mức độ khác nhau. 
-Có thể đi vòng quanh trái đất qua nhiều lần phản xạ . 
-Dùng trong truyền thanh và truyền hình trên mặt đất . 
2- Sóng cực ngắn : 
-Không bị phản xạ mà đi xuyên qua tầng điện li 
-Truyền thẳng từ nơi phát đến nơi thu . 
-Dùng trong thông tin vài chục Km , truyền thông qua vệ tinh 
PHÁT 
THU 
TẦNG ĐIỆN LI 
VỆ TINH 
SÓNG CỰC NGẮN 
SÓNG NGẮN, DÀI ,TRUNG 
TRÁI ĐẤT 
 Tên lửa ARIANE 5 mang vệ tinh VINASAT-1 vào bệ phóng 
VỆ TINH VINASÁT-1 ĐÃ VÀO ĐÚNG QUỸ ĐẠO TRONG KHÔNG GIAN 
VỆ TINH VINASAT-1 CỦA VIỆT NAM 
Tên lửa Ariane 5 mang theo vệ tinh VINASAT-1 
 đã sẵn sàng trên bệ phĩng . 
5h46', vệ tinh Vinasat-1 đã vào đúng vị trí trong khơng gian. Ảnh chụp qua tivi. 
5h17 giờ Hà Nội ngày 19/4, tên lửa Ariane 5 mang vệ tinh viễn thơng đầu tiên của Việt Nam VINASAT-1 đã rời bệ phĩng bay vào vào vũ trụ thành cơng. Với sự kiện này, Việt Nam đã trở thành nước thứ 6 trong khu vực và thứ 93 trên thế giới cĩ vệ tinh riêng . 
 Vệ tinh VINASAT-1 
 5h50: Tại Trung tâm hội nghị Quốc tế (Lê Hồng Phong), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cĩ bài phát biểu quan trọng khi VINASAT-1 được phĩng thành cơng. 
ANTEN THU SÓNG TRUYỀN HÌNH TỪ VỆ TINH 
 TÓM TẮT LÝ THUYẾT 
1.Mạch dao động hở : 2 bản tụ C không song song , các vòng dây cuộn L tách xa ra .Điện trường biến thiên ,từ trường biến thiên bức xạ ra ngoài không gian thành sóng điện từ . 
2.Anten : ( mạch dao động hở ) là dây dẫn dài , có cuộn ở giữa , hở đầu trên đầu dưới tiếp đất . 
3.Nguyên tắc truyền thông bằng sóng điện từ : 
- Phần phát : tạo dao động cao tần ,nguồn tín hiệu , tạo dao động biến điệu ,anten phát . 
-Phần thu : anten thu , chọn sóng , tách sóng , loa 
4.Sự truyền sóng điện từ quanh trái đất : 
-Các sóng dài , sóng trung , sóng ngắn : đều bị tầng điện li phản xạ với mức độ khác nhau (dùng trong truyền thanh và truyền hình ) 
-Sóng cực ngắn không bị phản xạ ,truyền thẳng ( dùng thông tin cự li xa , thông tin qua vệ tinh ) 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
 CỦNG CỐ 
CÂU 1: Với mạch dao động hở thì ở vùng không gian. 
quanh dây dẫn chỉ có từ trường biến thiên. 
B.quanh dây dẫn chỉ có điện trường biến thiên. 
C.bên trong tụ điện không có từ trường biến thiên. 
D. quanh dây dẫn có cả từ trường biến thiên và điện từ trường biến thiên. 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
CÂU 2 : Sóng điện từ có tần số 12 MHz thuộc loại sóng nào dưới đây ? 
 Sóng dài 
B. Sóng trung 
C. Sóng ngắn 
D. Sóng cực ngắn 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
CÂU 3 : Trong dụng cụ nào dưới đây có cả một máy phát và máy thu sóng vô tuyến 
Máy thu thanh. 
B. Máy thu hình . 
C. Chiếc điện thoại di động . 
D. Cái điều khiển tivi . 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
CÂU 4 : Chọn câu đúng . 
Trong “máy bắn tốc độ” xe cộ trên đường . 
Chỉ có máy phát sóng vô tuyến. 
B. Chỉ có máy thu vô tuyến. 
C. Không có máy phát và máy thu sóng vô tuyến. 
D. Có cả máy phát và máy thu sóng vô tuyến. 
10 
09 
08 
07 
06 
05 
04 
03 
02 
01 
00 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
CÂU 5 : Biến điệu sóng điện từ là gì ? 
Là biến đổi sóng cơ thành sóng điện. 
B. Là trộn dao động âm tần với dao động cao tần thành dao động cao tần biến điệu . 
C. Là làm cho biên độ sóng điện từ tăng lên. 
D. Là tách sóng âm tần ra khỏi sóng cao tần biến điệu . 
CHUẨN BỊ CHO BÀI SAU 
Bài Tập 
Chuẩn bị bài tập