Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 35: Tính chất và cấu tạo hạt nhân - Bùi Bá Tùng

Mô hình hành tinh nguyên tử của rơ-dơ-pho 
ở tâm nguyên tử có một hạt nhân mang điện tích dương 
Xung quanh hạt nhân có các êlectron chuyển động trên những quỹ đạo tròn hoặc êlíp 
Khối lượng nguyên tử hầu như tập trung ở hạt nhân 
Độ lớn của điện tích dương của hạt nhân bằng tổng độ lớn của các điện tích âm của các êlectron . Nguyên tử ở trạng thái trung hoà về điện 
CHƯƠNG VII 
HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ 
BÙI BÁ TÙNG 
Bài 35 TÍNH CHẤT VÀ CẤU TẠO HẠT NHÂN 
II. Khối lượng hạt nhân 
Cấu tạo hạt nhân 
1. Mô hình nguyên tử rơ-đơ-pho 
2. Cấu tạo hạt nhân 
3. Kí hiệu hạt nhân 
1. Đơn vị khối lượng hạt nhân 
2. Khối lượng và năng lượng 
4. Đồng vị 
Bài tập trắc nghiệm 
 Kích thước hạt nhân rất nhỏ (10 -14 m), nhỏ hơn kích thước nguyên tử 10 4  10 5 lần 
1. Theo mô hình của Rơ-dơ-pho 
Hạt nhân tích điện dương + Ze 
(Z là số thứ tự trong bảng tuần hoàn ). 
2. Cấu tạo hạt nhân 
điện tích (+e) khối lượng 1,67262.10 -27 Kg 
không mang điện khối lượng 1,67493.10 -27 Kg 
(Z nguyên tử số ) 
(A số khối ). 
- Hạt nhân được tạo thành bởi các nuclôn . 
+ Prôtôn (p) 
+ Nơtrôn (n) 
- Số prôtôn trong hạt nhân bằng Z 
- Tổng số nuclôn trong hạt nhân kí hiệu A 
- Số nơtrôn trong hạt nhân là A – Z. 
3. Kí hiệu hạt nhân 
- Hạt nhân của nguyên tố được kí hiệu: 
- Kí hiệu này vẫn được dùng cho các hạt sơ cấp: 
X 
A 
Z 
Tổng số Nuclôn trong một hat nhân gọi là số khối 
Số prôtôn hay nguyên tử số 
Kí hiệu hoá học của nguyên tố 
VD: 
4. Đồng vị 
- Các hạt nhân đồng vị là những hạt nhân có cùng số Z, khác nhau số A. 
- Ví dụ : hiđrô có 3 đồng vị 
b. Hiđrô nặng còn gọi là đơtêri (0,015%) 
a. Hiđrô thường chiếm 99,99% hiđrô thiên nhiên 
c. Hiđrô siêu nặng , còn gọi là triti không bền, thời gian sống khoảng 10 năm. 
Cacbon có nhiều đồng vị có hai đồng vị bền : 
Cacbon tự nhiên chiếm khoảng 98,89% 
 chiếm khoảng 1,11% 
II. Khối lượng hạt nhân 
1. Đơn vị khối lượng hạt nhân 
- Đơn vị u có giá trị bằng khối lượng nguyên tử của đồng vị . 
1u = 1,66055.10 -27 kg 
VD : khối lượng tính ra u 
êlectron 
5,48.10 -4 
Prôtôn 
1,00727 
Nơtrôn 
1,00866 
Hêli ( 2 4 H) 
4,0015 
Đơn vị khối lượng nguyên tử kí hiệu : u 
2. Khối lượng và năng lượng hạt nhân 
- Theo Anh-xtanh , năng lượng E và khối lượng m tương ứng của cùng một vật luôn luôn tồn tại đồng thời và tỉ lệ với nhau , hệ số tỉ lệ là c 2 . 
E = mc 2 
c : vận tốc ánh sáng trong chân không 
(c=3.10 8 m/s). 
E = u.c 2 = 931,5MeV 
MeV/c 2 được coi là 1 đơn vị khối lượng hạt nhân 
 1u = 931,5 MeV/c2 
Trong đó m 0 : khối lượng nghỉ và m là khối lượng động . 
- Chú ý quan trọng : 
+ Một vật có khối lượng m 0 khi ở trạng thái nghỉ thì khi chuyển động với vận tốc v, khối lượng sẽ tăng lên thành m với 
+ Năng lượng toàn phần : 
 Động năng của vật : E – E 0 = (m-m 0 )c 2 
Bài tập trắc nghiệm 
Câu 1 : Hạt nhân nguyên tử chì có 82 prôtôn và 125 nơtron . Hạt nhân này có kí hiệu : 
A. 
B. 
C. 
D. 
Câu 2 : Trong hạt nhân nhôm Có bao nhiêu số nuclôn & nơtron : 
A. 13 & 27 
B. 27 & 13 
C. 27 & 14 
D. 40 & 14 
Câu 3 : trong các câu sau câu nào đúng ? Câu nào sai ? 
Điện tích hạt nhân tỉ lệ với số prôton 
Các hạt nhân đồng vị có cùng số prôtôn 
Các hạt nhân đồng vị có cùng số nuclôn 
Kích thước hạt nhân tỉ lệ với số nuclôn 
Hạt nhân có khối lượng 1 u thì sẽ có năng lượng tương ứng 931,5MeV 
Đ 
Đ 
Đ 
S 
S