Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 37: Phóng xạ (Bản hay)

BÀI 37: 
PHÓNG XẠ 
Béc-cơ-ren 
(1852-1908) 
Giải Nobel vật lý 1903 
 Ma-ri Quy-ri (1867-1934) 
Giải Nobel vật lý 1903 
Nobel hoá học 1911 
Pi-e Quy-ri 
(1859-1906) 
Giải Nobel vật lý 1903 
I. Hiện tượng phóng xạ . 
1. Định nghĩa hiện tượng phóng xạ . 
Hiện tượng một hạt nhân không bền vững tự phát 
 phân rã, phát ra các tia phóng xạ và biến đổi thành 
hạt nhân khác gọi là hiện tượng phóng xạ 
Pt phóng xạ: 
Trong đó: A: hạt nhân mẹ 
 B: hạt nhân con 
 C: tia phóng xạ 
A → B + C 
2. Các dạng phóng xạ . 
a. Phóng xạ α . 
+ Bản chất: 
Tia α là dòng các hạt nhân Heli ( ) 
+ Điện tích : +2e 
+ Khối lượng : 4.u 
+ Tính chất: 
- Tia α phóng ra từ hạt nhân với tốc độ khoảng 2.10 7 m/s 
-Tia α làm ion hóa mạnh các nguyên tử trên đường đi của 
nó và mất năng lượng rất nhanh nên chỉ đi được tối đa 
 8 cm trong không khí và vài micromet trong chất rắn 
-Tia α bị lệch trong điện trường và từ trường 
P/t phóng xạ 
Ví dụ: 
b. Phóng xạ β 
Gồm hai loại 
b1. Tia β - 
+Bản chất: là dòng các electron ( ) 
+ Điện tích : -1e 
+khối lượng : 0.u 
P/t phóng xạ: 
Ví dụ: 
b2. Phóng xạ β + 
+ bản chất: là dòng các pôzitron 
+ Điện tích: +1e 
+ khối lượng: 0.u 
P/t phóng xạ 
Ví dụ: 
+ Tính chất của tia β 
Tia phóng ra từ hạt nhân với tốc độ xấp xỉ tốc độ ánh 
sáng .Tia β cũng làm ion hóa môi trường nhưng yếu hơn 
tia α nên đi được quãng đường dài hơn tới vài mét trong 
không khí và có thể xuyên qua lá nhôm dày cỡ milimet . 
Tia β bị lệch trong điện trường và từ trường 
Giải thích sự hình thành hạt β + và β - 
c. Phóng xạ γ 
+ Bản chất : Tia γ có bản chất của sóng điện từ có bước sóng rất ngắn( dưới 10 -11 m), 
+ Đặc điểm: Trong phân rã α và β hạt nhân con ở trạng thái kích thích và phóng xạ tia γ để trở về trạng thái cơ bản 
hf 
E cao 
E thấp 
+ Tính chất : Tia γ có năng lượng lớn nên có khả năng 
đâm xuyên mạnh . Tia γ có thể xuyên qua được vài mét 
 trong bê tông và vài xentimet trong chì . Tia γ không bị 
lệch trong điện trường và từ trường 
3. Đặc tính của quá trình phóng xạ 
+ Có bản chất là một quá trình biến đổi hạt nhân 
+ Có tính tự phát và không điều khiển được, nó 
không chịu tác động của các yếu tố bên ngoài: 
Áp suất, nhiệt độ 
+ Là một quá trình ngẫu nhiên: với một hạt nhân 
phóng xạ cho trước , thời điểm phân hủy của nó 
không xác định mà ta chỉ có thể nói xác suất phân 
hủy của hạt nhân đó 
α 
β + 
β - 
γ 
NGUOÀN PHOÙNG XAÏ 
 
 - 
 
 + 
β - 
β + 
α 
A 
B 
D 
C 
Câu 1: Chọn câu đúng 
Hiệntượng nào dưới đây xuất hiện trong quá trình 
biến đổi hạt nhân nguyên tử ? 
Phát xạ tia X 
Hấp thụ nhiệt 
Iôn hoá 
Không một hiện tượng nào nêu ra trong các 
câu trả lời trên . 
A 
B 
C 
D 
Câu 2 : Chọn câu đúng 
Điều nào sau đây là sai khi nói về tia α ? 
Tia α thực chất là hạt nhân nguyên tử Hêli 
Khi đi qua điện trường giữa hai bản tụ điện , 
tia α lệch về phía bản âm của tụ điện . 
Tia α phóng ra từ hạt nhân với vận tốc 
bằng vận tốc ánh sáng . 
Khi đi trong không khí,tia α iôn hoá không 
khí và mất dần năng lượng . 
A 
B 
C 
D 
Câu 3: Chọn câu đúng. 
Hạt β+ có cùng khối lượng với electron nhưng 
mang một điện tích nguyên tố dương . 
Tia β+ có tầm bay ngắn so với tia α 
Tia β+ có khả năng đâm xuyên rất mạnh giống 
như tia X. 
a, b, c đều đúng . 
A 
B 
C 
D 
Câu 4: Chọn câu đúng 
Tia β- là : 
Các nguyên tử Hêli bị iôn hoá . 
Các hạt nhân nguyên tử Hydrô 
Các electrôn 
Sóng điện từ có bước sóng ngắn .