Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 41: Cấu tạo vũ trụ - Nguyễn Anh Tuấn

CẤU TẠO VŨ TRỤ  BAN KHOA HỌC XÃ HỘI  CHƯƠNG TRÌNH THÍ ĐIỂM PHÂN BAN 
GV: NGUYỄN ANH TUẤN 
THPT TRẦN VĂN ƠN 
CHÂU THÀNH 
BẾN TRE 
VŨ TRỤ XUNG QUANH TA CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO ? 
Vũ trụ gồm các thiên hà và các đám thiên hà 
Thiên Hà 
Thiên hà là một tập hợp từ khoảng 10 triệu (10 7 ) đến nghìn tỷ (10 12 ) các ngôi sao khác nhau xen lẫn bụi , khí và có thể cả các vật chất tối xoay chung quay một khối tâm . 
VŨ TRỤ XUNG QUANH TA CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO ? 
Vũ trụ gồm các thiên hà và các đám thiên hà 
Nhiều thiên hà có dạng xoắn ốc phẳng . 
VŨ TRỤ XUNG QUANH TA CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO ? 
Vũ trụ gồm các thiên hà và các đám thiên hà 
Nhiều thiên hà có dạng xoắn ốc phẳng . 
Thiên hà của chúng ta gọi là Ngân Hà ( có Hệ Mặt Trời trong đó ) 
và cũng có dạng xoắn ốc phẳng như trên . Trong văn học nó còn có tên gọi là sông Ngân . 
Thiên Hà của chúng ta gọi là gì ? 
I. HỆ MẶT TRỜI 
Gồm Mặt Trời và các Hành Tinh ( của Mặt Trời ), chuyển động xung quanh Mặt Trời và các vệ tinh ( của các Hành Tinh ), chuyển động xung quanh các Hành Tinh 
1. MẶT TRỜI 
1. Mặt trời là thiên thể trung tâm của Hệ Mặt Trời . 
a. Kích thước : 
Bán kính Mặt Trời lớn gấp 109 lần bán kính Trái Đất 
b. Khối lượng : 
Khối lượng Mặt Trời gấp 333.000 lần khối lượng Trái Đất . 
Đại lượng nào đóng vai trò quyết định đến sự hình thành và phát triển và chuyển động của hệ ? 
Là lực hấp dẫn của Mặt Trời 
Vài số liệu về Trái Đất 
Bán kính 6400 km 
Khối lượng 5,98.10 24 kg 
Bán kính quỹ đạo quanh Mặt Trời 150.000 km ( bằng 1 đơn vị thiên văn ) 
Khối lượng riêng trung bình 5515kg/m 3 
Chu kỳ quay quanh Mặt Trời 365,2422ngày. 
Góc nghiêng của trục quay trên mặt phẳng quỹ đạo là 23 0 27 / 
Hãy nêu cấu tạo của Mặt Trời ? 
Mặt trời là một khối khí nóng sáng với khoảng 75% là Hidro và 23% là Heli . 
Nhiệt độ mặt ngoài Mặt Trời là 6000 0 K 
và nhiệt độ bên trong lòng Mặt Trời lên đến hàng chục triệu độ . 
Nhiệt độ cao khiến Mặt Trời có vai trò gì quan trọng đối với cả Thái Dương Hệ (hay Hệ Mặt Trời ) 
Mặt Trời là nguồn cung cấp năng lượng chính cho Hệ Mặt Trời 
Hãy cho biết công suất phát xạ của Mặt Trời ? 
Công suất phát xạ của Mặt Trời lên đến 3,9.10 26 W 
Công suất phát xạ của Mặt Trời gấp mấy lần công suất tổ Máy Phát Điện nhà Máy Thủy Điện Hòa Bình 240.10 6 W 
Trả lời:Gấp 1,625.10 18 lần (hay 1,625 tỉ tỉ lần ) 
Nguồn năng lượng của Mặt Trời do phản ứng nào sinh ra ? 
Năng lượng Mặt Trời do phản ứng tổng hợp các hạt nhân nhẹ ( Hidro ) thành các hạt nhân nặng hơn ( Heli ) 
Phản ứng tỏa năng lượng 26,7 MeV 
2. Các Hành Tinh 
Hãy kể tên các hành tinh trong Hệ Mặt Trời ? 
Gồm Thủy tinh , Kim tinh , Trái Đất , Hỏa tinh , Mộc tinh , Thiên Vương tinh , Hải Dương tinh và Diêm Dương tinh 
THỦY TINH 
KIM TINH 
TRÁI ĐẤT 
HỎA TINH 
MỘC TINH 
THỔ TINH 
THIÊN VƯƠNG TINH 
HẢI VƯƠNG TINH 
DIÊM VƯƠNG TINH 
2. Các Hành Tinh 
Các Hành tinh chuyển động theo cùng một chiều , trùng với chiều tự quay của Mặt Trời xung quanh nó . 
Các hành tinh chuyển động quanh Mặt Trời như thế nào ? 
Quỹ đạo các hành tinh có đặc điểm gì ? 
Quỹ đạo các hành tinh gần giống vòng tròn . Các mặt phẳng quỹ đạo gần như trùng nhau . Ta coi hệ Mặt Trời có cấu trúc hình dĩa phẳng 
Xung quanh các hành tinh có các thiên thể gì ? Nó chuyển động ra sao ? 
Xung quanh các hành tinh có các vệ tinh 
Ví dụ : Mặt Trăng là một vệ tinh của Trái Đất . 
Các vệ tinh chuyển động ra sao ? 
Các vệ tinh chuyển động tròn quanh hành tinh . Mặt phẳng quỹ đạo của chúng gần như trùng nhau . 
Hãy so sánh cấu trúc của hệ ( Hành tinh + vệ tinh của nó ) với các cấu trúc khác của Vũ Trụ 
Hệ thống gồm ( Hành tinh+Vệ tinh của nó ) có cấu trúc thế nào so với các hệ khác trong vũ trụ 
HỆ THỐNG (HÀNH TINH + VỆ TINH CỦA NÓ) LÀ MỘT CẤU TRÚC NHỎ NHẤT CỦA THẾ GIỚI VĨ MÔ 
Các hành tinh được phân loại thế nào ? 
Các hành tinh được chia thành hai nhóm : 
Nhóm Trái đất : Thủy tinh , Kim tinh , Trái Đất , Hỏa tinh 
Nhóm Mộc tinh : Mộc tinh , Thổ tinh , Hải Vương tinh , Thiên Vương tinh 
Nhóm Trái Đất 
Nhóm Mộc Tinh 
3. Các hành tinh nhỏ 
Các hành tinh nhỏ là gì ? 
Các hành tinh nhỏ là các hành tinh có bán kính từ vài km đến vài chục km 
Chuyển động quanh Mặt Trời trên các quỹ đạo có bán kính từ 2,2 đến 3,6 đơn vị thiên văn 
4. SAO CHỔI VÀ THIÊN THẠCH 
a. Sao chổi là những khối khí đóng băng lẫn với đá , đường kính vài km. 
Chuyển động xung quanh Mặt Trời theo những quỹ đạo Elip dẹt có Mặt Trời là 1 tiêu điểm 
Sao chổi Halley 
Sao chổi va chạm vào Mộc tinh 
Điểm gần Mặt Trời nhất của Sao Chổi giáp quỹ đạo Thủy tinh . Điểm xa Mặt Trời nhất giáp quỹ đạo Diêm Vương Tinh . 
Chu kỳ chuyển động sao chổi quanh Mặt Trời từ vài năm đến 150 năm ( sao chổi Halley có chu kỳ 75 năm ) 
Thời gian sao chổi chuyển động gần Mặt Trời khoảng vài tuần . 
Lúc nầy nhiệt độ nó tăng rất cao . Vật chất trong sao nóng sáng và bay hơi . 
Khí và bụi trong sao bị áp suất ánh sáng Mặt Trời đẩy dạt về phía xa Mặt Trời tạo thành cái đuôi giống cái chổi . 
 Đuôi sao chổi phản xạ , tán xạ ánh sáng mặt trời , nên ta thấy cả đầu lẫn đuôi sao chổi 
Trong đầu sao chổi có một cái Nhân chưa bị sức nóng làm bay hơi . 
Thời gian ở xa Mặt Trời , nhiệt độ nó thấp , vật chất trong sao bị đóng băng hết . 
Sau mỗi lần gần Mặt Trời , vật chất trong Sao bị mất nhiều . 
Chỉ có sao chổi lớn ( sao chổi Halley) mới tồn tại lâu . 
b. Thiên thạch 
Thiên thạch là những tảng đá chuyển động quanh Mặt Trời . 
Số thiên thạch rất nhiều , chúng chuyển động theo nhiều quỹ đạo khác nhau . Có cả dòng thiên thạch 
Khi thiên thạch bay gần một hành tinh nào đó thì nó sẽ bị hút vào hành tinh đó 
và xảy ra sự va chạm giữa thiên thạch với hành tinh đó 
Khi thiên thạch bay vào bầu khí quyển của Trái Đất thì sẽ bị ma sát mạnh , nóng sáng và bốc cháy , để lại vạch sáng dài mà ta gọi là sao băng 
Nếu thiên thạch lớn rơi vào bầu khí quyển , nó không cháy hết , rơi xuống mặt đất , có thể gây ra động đất mạnh kèm theo sóng thần hủy diệt mọi thứ trên Trái Đất