Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 7: Sóng cơ và sự truyền sóng cơ (Bản mới)

Chương II 
SÓNG CƠ VÀ SÓNG ÂM 
SÓNG CƠ VÀ 
SỰ TRUYỀN SÓNG CƠ 
I. SÓNG CƠ 
1. Thí nghiệm : 
 2. Định nghĩa : 
 Sóng cơ học là dao động lan truyền trong một môi trường 
 + Khi o dao động mặt nước có những gợn sóng tròn đồng tâm , lan tỏa , nở rộng dần 
 + Mẫu nút chai trên mặt nước không bị đẩy ra xa nguồn sóng 0 
 + sóng nước truyền theo các phương khác nhau trên mặt nước với cùng một tốc độ v 
3. Phân loại : 
 a. Sóng ngang : là Các phần tử của môi 
 trường dao động theo phương vuông góc với 
 phương truyền sóng . 
 VD : Sóng nước là sóng ngang 
 + Sóng ngang chỉ truyền được trong chất rắn , 
 ( trừ sóng nước ) 
b. Sóng dọc : Là các phần tử của môi trường dao 
 động theo phương trùng với phương truyền 
 sóng 
b. Sóng dọc : Là các phần tử của môi trường dao 
 động theo phương trùng với phương truyền 
 sóng 
 + Sóng dọc truyền trong chất khí , chất lỏng , chất 
 rắn 
4. Tính chất : Sóng cơ không truyền được trong 
 chân không 
II. Các đặc trưng của một sóng hình sin 
 1. Sự truyền của một sóng hình sin 
 1. Sự truyền của một sóng hình sin 
Dùng sợi dây mềm , dài , căng ngang , đầu Q 
gắn vào tường còn đầu P gắn vào một cần rung 
có tần số thấp , làm đầu P của dây dao động 
điều hoà theo phương thẳng đứng . Trên dây 
xuất hiện một sóng cơ có dạng hình sin lan 
truyền về đầu Q với các đỉnh không cố định mà 
dịch chuyển theo phương truyền sónh với tốc 
độ v 
2. Các đặc trưng của một sóng hình sin 
 a. biên độ sóng : Là biên độ dao động của một 
 phần tử của môi trường có sóng truyền qua 
 b. Chu kỳ ( hoặc tần số ) của sóng : là chu kỳ dao 
 động của một phần tử của môi trường có sóng 
 truyền qua 
c. Tốc độ truyền sóng v : là tốc độ lan truyền 
 dao động trong môi trường 
+ Đối với mỗi môi trường giá trị v không đổi 
d. Bước sóng 
Là quãng đường sóng truyền được trong một chu kỳ 
+ Dao động đồng pha : hai phần tử cách nhau một bước sóng 
e. Năng lượng sóng : 
 Là năng lượng dao động của các phần tử của 
 môi trường có sóng truyền qua 
III. Phương trình sóng 
Chọn gốc tọa độ tại 0 và gốc thời gian sao cho phương trình sóng dao động tại 0 là 
 u 0 = A cos 
Phương trình dao động tại M cách 0 một khoảng 
 x = v. 
 u M = A cos 
thay 
và 
ta được 
Phương trình của một sóng hình sin truyền theo trục x là một hàm tuần hoàn theo thời gian và không gian