Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 7: Sóng cơ và sự truyền sóng cơ - Lê Văn Thắng

CHƯƠNG II SÓNG CƠ VÀ SÓNG ÂM 
TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH ĐK NÔNG 
Giáo Viên: Lê Văn Thắng 
Bài 7: 
SÓNG CƠ VÀ SỰ TRUYỀN SÓNG CƠ 
 I- SÓNG SƠ 
 II- CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA MỘT SÓNG HÌNH SIN 
 III- PHƯƠNG TRÌNH SÓNG 
 IV- CÂU HỎI CỦNG CỐ 
I- SÓNG CƠ: 
1. Thí nghiệm: 
a. Thí nghiệm 1: ( Hình 7.1 sgk)Khi Viên bi chạm mặt nước và gõ nhẹ cần rung dao động. Hình ảnh sóng : 
b. Thí nghiệm 2: Quan sát sóng trên sợi dây. 
2. Địnnh Nghĩa : Sóng cơ học là gì ? 
Sóng cơ học là những dao động cơ học lan truyền trong một môi trường vật chất theo thời gian . 
3. Sóng ngang – Sóng dọc : 
Soùng ngang : Soùng coù phöông dao ñoäng vuoâng goùc vôùi phöông truyeàn soùng . 
Phöông dao ñoäng 
Phöông truyeàn soùng 
Phöông truyeàn soùng 
Phöông dao ñoäng 
Soùng doïc : Soùng coù phöông dao ñoäng truøng vôùi phöông truyeàn soùng . 
CHÚ Ý : 
 Sóng ngang chỉ truyền dược trong chất rắn ( Trừ sóng nước ) 
 Sóng dọc truỳên được trong các môi trường : chất khí , chất lỏng và chất rắn . 
 Sóng cơ không lan truyền được trong môi trường chân không . 
 Các chất rắn , lỏng , khí đều được cấu tạo bởi các hạt rất nhỏ gọi là phân tử hay nguyên tử . Giữa các hạt có các lực liên kết . 
 Khi một hạt dao động sẽ lôi kéo các hạt lân cận dao động theo nhưng chậm hơn một chút và như vậy dao động cơ học lan truyền ra xa dần theo thời gian tạo thành sóng cơ học . 
II- CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA SÓNG HÌNH SIN: 
Sự truyền của một sóng hình sin: ( Quan sát sóng trên sơi dây ) 
 Quãng đường sóng truyền trong thời gian T : λ = v . T 
A B 
λ 
 Dao động tiếp tục truyền đi xa  trên dây có sóng hình sin với các đỉnh không cố định mà dịch chuyển theo phương truyền sóng với tốc độ là v. 
2. Các đặc trưng của một sóng hình sin: 
A 
-A 
O 
x 
λ 
Biên độ sóng 
Chu kỳ - Tần số sóng 
Tốc độ truyền sóng 
Bước sóng 
Năng lượng sóng 
Biên độ sóng: là biên độ dao 
động của một phần tử của môi 
trường có sóng truyền qua. 
Ký hiệu: A – Đơn vị: mét (m) 
b. Chu kỳ sóng: là chu kỳ dao 
động của một phần tử vật chất 
của môi trường có sóng truyền 
qua. 
Ký hiệu: T – Đơn vị: giây (s) 
*Tần số: Đơn vị: Héc(Hz) 
c. Tốc độ truyền sóng: là tốc độ lan truyền dao động 
trong môi trường. Ký hiệu: v – Đơn vị: m/s 
* Đối với mỗi môi trường: v = const 
	 v rắn > v lỏng > v khí 
d. Bước sóng: là quãng đường mà sóng lan truyền 
được trong một chu kỳ: 
Biểu thức: Đơn vị: m 
e. Năng lượng sóng: là năng 
 lượng dao động của của các 
phần tử của môi trường có 
sóng truyền qua. 
III – PHƯƠNG TRÌNH SÓNG: 
x 
A 
-A 
O 
x 
M 
Sóng 
Xét sóng hình sin lan truyền trong môi trường theo phương ox với tốc độ là v ( Hvẽ). Chọn gốc tọa độ tại O và t = 0 sao cho PT dao động tại O là: u 0 = Acos( ω t) (1) 
Sau thời gian ∆t, dao động từ O truyền đến M cách O một khoảng: x = v . ∆t . 
Phương trình sóng tại M có dạng như thế nào? 
PT sóng tại M: u M = Acos[ ω (t - ∆t)](2). 
Thay: vào (2) ta được: 
(3): Phương trình của một sóng hình sin truyền theo 
trục ox 
15S 
45S 
30S 
60S 
IV- CÂU HỎI CỦNG CỐ: 
Câu 1: Trên hình vẽ những điểm nào dao động đồng pha với nhau? 
 Điểm: A, E, I dao đông cùng pha 
 Điểm: B, F, K dao động cùng pha 
 Điểm: C, G, L dao động cùng pha. 
 Điểm D, H, M dao động cùng pha. 
A 
E 
O 
x 
B 
Sóng 
I 
C 
G 
L 
D 
F 
H 
K 
M 
Bắt đầu 
Đáp án 
15S 
45S 
30S 
60S 
Câu 2: