Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 7: Sóng cơ và sự truyền sóng cơ - Phạm Công Đức

Kính chào các thầy cô! 
Chào các em! 
GV:Phạm Công Đức 
Chương II SÓNG CƠ VÀ SÓNG ÂM 
Bài 7 tiết 12: SÓNG CƠ VÀ SỰ TRUYỀN SÓNG CƠ 
Hình ảnh sóng trong tự nhiên 
Hình ảnh sóng trong tự nhiên 
Vậy sóng được hình thành như thế nào và có đặc điểm gì ? 
I. Sóng cơ : 
1. Thí nghiệm 
D ụng cụ và tiến hành thí nghiệm như thế nào ? 
1. Thí nghiệm 
1 . Th í nghiệm : 
Cần rung 
Mũi S 
ÊTÔ 
O 
M 
x 
I. Sóng cơ : 
Kết quả thí nghiệm cho em nhận xét gì ? 
Sóng trên sợi dây mềm 
P 
Q 
 2. Định nghĩa 
 Sóng cơ là dao đ ộ ng cơ lan truy ề n trong m ộ t môi trư ờ ng v ậ t ch ấ t . 
- Khi sóng cơ truyền đi chỉ có pha dao 
động ( tr ạng thái dao động ) của các phần tử vật chất lan truyền còn các phần tử vật chất chỉ dao động xung quanh vị trí cân 
bằng cố định . 
I. Sóng cơ : 
Kết quả thí nghiệm cho em nhận xét gì về sóng nước ? 
O 
X 
M 
P 
Phương dao động 
Phương truyền sóng 
 3. Sóng ngang 
Phương dao động 
Phương truyền sóng 
Sóng ngang : là sóng trong đó các ph ầ n 
 t ử c ủ a môi trư ờ ng dao đ ộ ng theo phương 
vuông góc v ớ i phương truy ề n sóng . 
P 
Q 
I. Sóng cơ : 
S óng nước là sóng ngang 
O 
X 
M 
P 
Phương truyền sóng 
Phương dao động 
 Ví dụ : sóng trên m ặ t nư ớ c , sóng trên 
s ợ i dây cao su . 
 Tr ừ trư ờ ng h ợ p sóng trên m ặ t nư ớ c 
, sóng ngang ch ỉ truy ề n đư ợ c trong môi 
 trư ờ ng r ắ n . 
Quan sát lại sóng trên sợi dây 
 4. Sóng dọc 
Phương truyền sóng 
Phương dao động 
- Sóng d ọ c : là sóng trong đó các ph ầ n t ử 
c ủ a môi trư ờ ng dao đ ộ ng theo phương 
trùng v ớ i phương truy ề n sóng .  
- Ví dụ : sóng trên m ộ t lò xo, sóng âm . 
 Sóng d ọ c truy ề n đư ợ c trong c ả ba môi 
trư ờ ng v ậ t ch ấ t r ắ n , l ỏ ng và khí . 
Chú ý :  
• Các môi trường rắn , lỏng , khí được gọi là môi trường vật chất .  
• Sóng cơ không truyền được trong 
chân không . 
II. Các đặc trưng của một sóng hình sin 
1. Sự truyền của một sóng hình sin 
Q 
P 
Quan sát sự truyên của một sóng hình sin 
P 
P 1 
P 2 
P 3 
P 4 
T 
Đỉnh sóng 
Hõm sóng 
PP 4 =  = vT 
P 8 
P 5 
P 6 
P 7 
Q 
P 
u 
x 
O 
PP 1 = 
II.Các đặc trưng của sóng hình sin 1.Sự truyền sóng hình sin  
I 
II 
III 
IV 
V 
O 
T 
 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 
 
2. Các đặc trưng của một sóng hình sin 
a. Biên độ A của sóng : 
là biên độ dao động của các phần tử vật chất môi trường có sóng truyền qua. 
b. Chu kì T của sóng : 
là chu kỳ dao động của các phần tử vật chất môi trường có sóng truyền qua. 
c. Tần số f của sóng : 
là tần số dao động của các phần tử vật chất môi trường có sóng truyền qua. 
 d. Tốc độ truyền sóng v: 
Là tốc độ lan truyền dao động trong môi trư ờ ng ( tốc độ truyền pha c ủ a dao đ ộ ng ) .  
- T ố c đ ộ truy ề n sóng ph ụ thu ộ c vào b ả n ch ấ t 
c ủ a môi trư ờ ng truy ề n sóng .  
- T ố c đ ộ truy ề n sóng cơ trong các môi trư ờ ng gi ả m theo th ứ t ự : R ắ n > l ỏ ng > khí 
e. Bước sóng  : 
- Là quãng đư ờ ng mà sóng lan truy ề n đư ợ c 
trong m ộ t chu kì dao đ ộ ng . 
 Hay bư ớ c sóng là kho ả ng cách g ầ n nh ấ t 
gi ữ a hai đi ể m trên phương truy ề n sóng mà 
dao đ ộ ng cùng pha v ớ i nhau . 
Slides 11 
 Kho ả ng cách g ầ n nh ấ t gi ữ a hai đi ể m trên 
phương truy ề n sóng mà dao đ ộ ng ngư ợ c pha 
v ớ i nhau b ằ ng n ử a bư ớ c sóng . /2 
g. Năng lượng sóng : 
- Là năng lượng dao động của các phần tử của 
môi trường mà sóng truyền qua. 
- Quá trình truyền sóng là quá trình truyền năng lượng . 
Tiet 12.doc 
P 
P 1 
P 2 
P 3 
P 4 
T 
Đỉnh sóng 
Hõm sóng 
PP 4 =  = vT 
P 8 
P 5 
P 6 
P 7 
u 
x 
III.Phương trình sóng 
Xét một sóng hình sin phát ra từ nguồn P lan truyền theo trục X. , chọn góc toạ độ O tại P và góc thời gian sao cho Phương tr ì nh dao động tại o là : 
o 
Thì một sống hình sin lan truyền trong một môi trường dọc theo trục ox.Sau khoảng fhời gian 
Dao động từ O lan truyền đến M cách o một khoảng x= v có phương trình : 
III.Phương trình sóng . 
Phương trình của một sóng hình Sin truyền theo trục X. Nó cho biết li độ u của phần tử có tọa độ x vào thời điểm t 
Thay 
Và 
Ta có 
III.Phương trình sóng . 
V ậy phương trình của một sóng hình Sin truyền theo trục X. Nó cho biết li độ u của phần tử có tọa độ x vào thời điểm t 
P 
P 1 
P 2 
P 3 
P 4 
T 
Đỉnh sóng 
Hõm sóng 
PP 4 =  = vT 
P 8 
P 5 
P 6 
P 7 
Q 
P 
u 
x 
VẬN DỤNG 
Câu 1. Chọn câu phát biểu đúng 
Sóng trên mặt nước là sóng ngang . 
Sóng ngang có phương dao động trùng với phương truyền sóng . 
Sóng dọc có phương dao động vuông 
góc với phương truyền sóng . 
Sóng cơ học truyền được trong chân 
không . 
A 
B 
C 
D 
Sai 
Quá kém 
Suy nghĩ lại nhé ! 
OK 
Câu 2. Chọn câu phát biểu đúng 
Chất rắn và chất lỏng truyền được cả 
sóng ngang và sóng dọc . 
Chỉ có chất khí mới truyền được 
sóng dọc . 
Sự truyền sóng cũng làm vật chất 
truyền theo . 
Vận tốc truyền sóng ngang lớn hơn 
vận tốc truyền sóng dọc . 
A 
B 
C 
D 
Sai 
Quá kém 
Suy nghĩ lại nhé ! 
OK 
3 . Quãng đường mà sóng truyền đi được trong một chu kỳ dao động của sóng gọi là 
A. vận tốc truyền 
B. bước sóng 
C. chu kỳ 
D. tần số 
4. Một sóng có tần số 120 Hz truyền trong một môi trường với tốc độ 60 m/s , thì bước sóng của nó là bao nhiêu ? 
 A. 1,0 m 
 B. 2,0 m 
 C. 0,5 m 
 D. 0,25 m 
5. Để phân loại sóng ngang và sóng dọc người ta căn cứ vào : 
A.Phương truyền sóng 
B.Tần số của sóng 
C.Phương dao động 
D.Phương dao động và phương truyền sóng 
Kính chào các thầy cô! 
Chào các em! 
P 
Q 
II.Các đặc trưng của sóng hình sin 1.Sự truyền sóng hình sin  
I 
II 
III 
IV 
V 
O 
T 
 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 
