Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 7: Sóng cơ và sự truyền sóng cơ - Trường THPT Giao Linh

Kính chào các thầy cô! 
Chào các em! 
Chương II SÓNG CƠ VÀ SÓNG ÂM 
TIẾT 12:SÓNG CƠ VÀ SỰ TRUYỀN SÓNG CƠ 
H× 
Hình ảnh sóng trong tự nhiên 
H× 
Hình ảnh sóng trong tự nhiên 
H× 
Hình ảnh sóng trong tự nhiên 
H× 
Hình ảnh sóng trong tự nhiên 
H× 
Hình ảnh sóng trong tự nhiên 
H× 
Hình ảnh sóng trong tự nhiên 
I. Sóng cơ : 
1. Thí nghiệm : 
1 . Th í nghiệm : 
Cần rung 
Mũi S 
ÊTÔ 
O 
M 
x 
I. Sóng cơ : 
Kết quả thí nghiệm : 
O 
X 
M 
P 
 2. Định nghĩa 
 Sóng cơ là dao động cơ lan truyền trong một môi trường vật chất . 
- Khi sóng cơ truyền đi chỉ có pha dao 
động ( tr ạng thái dao động ) của các phần tử vật chất lan truyền còn các phần tử vật chất chỉ dao động xung quanh vị trí cân 
bằng cố định . 
 3. Sóng ngang 
Phương dao động 
Phương truyền sóng 
Sóng ngang : là sóng trong đó các phần 
 tử của môi trường dao động theo phương 
vuông góc với phương truyền sóng . 
P 
Q 
I. Sóng cơ : 
S óng nước là sóng ngang 
O 
X 
M 
P 
 Ví dụ : sóng trên mặt nước , sóng trên 
sợi dây cao su . 
 Trừ trường hợp sóng trên mặt nước 
, sóng ngang chỉ truyền được trong môi 
 trường rắn . 
 4. Sóng dọc 
Phương truyền sóng 
Phương dao động 
- Sóng dọc : là sóng trong đó các phần tử 
của môi trường dao động theo phương 
trùng với phương truyền sóng .  
- Ví dụ : sóng trên một lò xo, sóng âm . 
 Sóng dọc truyền được trong cả ba môi 
trường vật chất rắn , lỏng và khí . 
Chú ý :  
• Các môi trường rắn , lỏng , khí được gọi là môi trường vật chất .  
• Sóng cơ không truyền được trong 
chân không . 
II. Các đặc trưng của một sóng hình sin 
1. Sự truyền của một sóng hình sin 
Q 
P 
P 
P 1 
P 2 
P 3 
P 4 
T 
Đỉnh sóng 
Hõm sóng 
PP 4 =  = vT 
P 8 
P 5 
P 6 
P 7 
Q 
P 
u 
x 
O 
2. Các đặc trưng của một sóng hình sin 
a. Biên độ A của sóng : 
là biên độ dao động của các phần tử vật chất môi trường có sóng truyền qua. 
b. Chu kì T của sóng : 
là chu kỳ dao động của các phần tử vật chất môi trường có sóng truyền qua. 
c. Tần số f của sóng : 
là tần số dao động của các phần tử vật chất môi trường có sóng truyền qua. 
 d. Tốc độ truyền sóng v: 
Là tốc độ lan truyền dao động trong môi trường ( tốc độ t ruy ền pha của dao động ) .  
- Tốc độ truyền sóng phụ thuộc vào bản chất 
của môi trường truyền sóng .  
- Tốc độ truyền sóng cơ trong các môi trường giảm theo thứ tự : Rắn > lỏng > khí 
e. Bước sóng  : 
- Là quãng đường mà sóng lan truyền được 
trong một chu kì dao động . 
 Hay bước sóng là khoảng cách gần nhất 
giữa hai điểm trên phương truyền sóng mà 
dao động cùng pha với nhau . 
Slides 11 
 Khoảng cách gần nhất giữa hai điểm trên 
phương truyền sóng mà dao động ngược pha 
với nhau bằng nửa bước sóng . /2 
g. Năng lượng sóng : 
- Là năng lượng dao động của các phần tử của 
môi trường mà sóng truyền qua. 
- Quá trình truyền sóng là quá trình truyền năng lượng . 
Tiet 12.doc 
P 
P 1 
P 2 
P 3 
P 4 
T 
Đỉnh sóng 
Hõm sóng 
PP 4 =  = vT 
P 8 
P 5 
P 6 
P 7 
Q 
P 
u 
x 
III.Phương trình sóng 
O 
P 
P 1 
P 2 
P 3 
P 4 
T 
Đỉnh sóng 
Hõm sóng 
PP 4 =  = vT 
P 8 
P 5 
P 6 
P 7 
u 
x 
III.Phương trình sóng 
Phương trình của một sóng hình Sin truyền theo trục X. Nó cho biết li độ u của phần tử có tọa độ x vào thời điểm t: 
Phương tr ì nh dao động tại o là : 
o 
P 
A 
 Một sống hình sin lan truyền trong một môi trường dọc theo trục ox.Sau khoảng fhời gian 
Dao động từ O lan truyền đến M cách o một khoảng x=v có phương trình : 
P 8 
P 8 
o 
M 
III.Phương trình sóng . 
Phương trình của một sóng hình Sin truyền theo trục X. Nó cho biết li độ u của phần tử có tọa độ x vào thời điểm t 
Thay 
Và 
Ta có 
III.Phương trình sóng . 
Phương trình của một sóng hình Sin truyền theo trục X. Nó cho biết li độ u của phần tử có tọa độ x vào thời điểm t 
P 
P 1 
P 2 
P 3 
P 4 
T 
Đỉnh sóng 
Hõm sóng 
PP 4 =  = vT 
P 8 
P 5 
P 6 
P 7 
Q 
P 
u 
x 
M 
B 
t 
u 
x 
M’ 
Những điểm nút và bụng vẫn không đổi , chỉ có các giá trị của các cực đại là thay đổi . 
VẬN DỤNG 
Câu 1. Chọn câu phát biểu đúng 
Sóng trên mặt nước là sóng ngang . 
Sóng ngang có phương dao động trùng với phương truyền sóng . 
Sóng dọc có phương dao động vuông 
góc với phương truyền sóng . 
Sóng cơ học truyền được trong chân 
không . 
A 
B 
C 
D 
Sai 
Quá kém 
Suy nghĩ lại nhé ! 
OK 
Câu 2. Chọn câu phát biểu đúng 
Chất rắn và chất lỏng truyền được cả 
sóng ngang và sóng dọc . 
Chỉ có chất khí mới truyền được 
sóng dọc . 
Sự truyền sóng cũng làm vật chất 
truyền theo . 
Vận tốc truyền sóng ngang lớn hơn 
vận tốc truyền sóng dọc . 
A 
B 
C 
D 
Sai 
Quá kém 
Suy nghĩ lại nhé ! 
OK 
3 . Quãng đường mà sóng truyền đi được trong một chu kỳ dao động của sóng gọi là 
A. vận tốc truyền 
B. bước sóng 
C. chu kỳ 
D. tần số 
4. Một sóng có tần số 120 Hz truyền trong một môi trường với tốc độ 60 m/s , thì bước sóng của nó là bao nhiêu ? 
 A. 1,0 m 
 B. 2,0 m 
 C. 0,5 m 
 D. 0,25 m 
5. Để phân loại sóng ngang và sóng dọc người ta căn cứ vào : 
A.Phương truyền sóng 
B.Tần số của sóng 
C.Phương dao động 
D.Phương dao động và phương truyền sóng 
2 . Định nghĩa 
 Sóng cơ là dao động lan truyền trong một môi trường . 
2 . Định nghĩa 
 Sóng cơ là dao động lan truyền trong một môi trường . 
2 . Định nghĩa 
 Sóng cơ là dao động lan truyền trong một môi trường . 
Sóng nước truyền theo các phương khác nhau trên mặt nước với cùng một tốc độ 
2.Sóng ngang 
Trừ trường hợp sóng nước , sóng ngang chỉ truyền được trong chất rắn . 
Sóng trong đó các phần tử của môi trường dao động theo phươngvuông góc với phương truyền sóng gọi là sóng ngang 
Các phần tử môi trường dao động theo phương nào so với phương truyền sóng ? 
II.Các đặc trưng của sóng hình sin 1.Sự truyền sóng hình sin  
I 
II 
III 
IV 
V 
O 
T 
 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 
 
M 
B 
t 
u 
x 
M’ 
Ở mỗi thời điểm t bất kì , dây có hình sin ( đường liền nét ). Ở thời điểm t +  t thì dạng của hình sin thay đổi ( đường chấm chấm ). 
Những điểm nút và bụng vẫn không đổi , chỉ có các giá trị của các cực đại là thay đổi . 
III.Phương trình sóng . 
Phương trình của một sóng hình Sin truyền theo trục X. Nó cho biết li độ u của phần tử có tọa độ x vào thời điểm t 
P 
P 1 
P 2 
P 3 
P 4 
T 
Đỉnh sóng 
Hõm sóng 
PP 4 =  = vT 
P 8 
P 5 
P 6 
P 7 
Q 
P 
u 
x 
H× 
Hình ảnh sóng trong tự nhiên 
P 
P 1 
P 2 
P 3 
P 4 
T 
Đỉnh sóng 
Hõm sóng 
PP 4 =  = vT 
P 8 
P 5 
P 6 
P 7 
Q 
P 
u 
x