Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 9: Sóng dừng (Bản đẹp)

Kiểm tra bài cũ 
Câu 1: Hiện tượng giao thoa của hai sóng là gì? 
Câu 2: Điều kiện giao thoa là gì? 
Đáp án: 
Câu 1 : Hiện tượng giao thoa là hiện tượng hai sóng kết hợp khi gặp nhau thì có những điểm ở đó chúng luôn luôn tăng cường lẫn nhau; có những điểm ở đó chúng luôn luôn triệt tiêu lẫn nhau. 
Câu 2 : Hai nguồn sóng phải là hai nguồn kết hợp 
 Cùng tần số( chu kỳ ), cùng phương. 
 Có hiệu số pha không đổi theo thời gian. 
Bài 9: 
SểNG DỪNG 
I.SỰ PHẢN XẠ CỦA SểNG 
1. Phản xạ của súng trờn vật cản cố định 
- Thớ nghiệm: 
Vật cản ở đây là gì? 
Q 
P 
Soựng phaỷn xaù 
Soựng tụựi 
Q 
P 
Kết luận: Khi phản xạ trên vật cản cố định, sóng phản xạ luôn luôn ngược pha với sóng tới ở điểm phản xạ. 
Nhận xét gì về pha của sóng tới và sóng phản xạ tại điểm phản xạ? 
2. Phản xạ của súng trờn vật cản tự do 
Thớ nghiệm: 
Vật cản ở đây là gì? 
Q 
Soựng phaỷn xaù 
P 
Soựng tụựi 
Q 
P 
Kết luận : Khi phản xạ trên vật cản tự do, sóng phản xạ luôn luôn cùng pha với sóng tới ở điểm phản xạ. 
Nhận xét gì về pha của sóng tới và sóng phản xạ tại điểm phản xạ? 
* Phản xạ của súng trờn vật cản cố định , tự do 
Thớ nghiệm 
Súng tới 
Súng phản 
 xạ 
P 
Q 
Phân biệt sóng tới và sóng phản xạ tại điểm phản 
xạ cố định và tự do? 
II. SểNG DỪNG 
* Thí nghiệm : 
Hiện tượng ? 
Trình bày khái niệm nút sóng, 
bụng sóng, sóng dừng? 
* Định nghĩa: Sóng truyền trên sợi dây trong trường hợp xuất hiện các nút và các bụng gọi là sóng dừng. 
  Trong súng dừng cú : 
 + Những nỳt : là điểm luụn luụn đứng yờn 
 + Những bụng : là điểm luụn luụn dao động với 
 biờn độ cực đại 
II. SOÙNG DệỉNG 
1.Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định. 
 Quan saựt hieọn tửụùng ( soựng chaùy ) 
II. SóNG DừNG 
1.Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định. 
 Quan saựt hieọn tửụùng ( soựng dừng ) 
Quan saựt hieọn tửụùng ( soựng dửứng ) 
II. SóNG DừNG 
1.Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định. 
 Quan saựt hieọn tửụùng ( soựng dửứng ) 
II. SóNG DừNG 
1.Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định. 
 Quan saựt hieọn tửụùng ( soựng dửứng ) 
II. SóNG DừNG 
1.Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định. 
 Quan saựt hieọn tửụùng (Phân biệt sóng dừng với sóng chạy)? 
II. SóNG DừNG 
1.Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định. 
Q 
P 
Soựng tụựi 
Soựng phaỷn xaù 
 Quan saựt hieọn tửụùng ( soựng dửứng ) 
P 
Q 
II. SóNG DừNG 
1.Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định. 
Q 
P 
Soựng tụựi 
Soựng phaỷn xaù 
 Quan saựt hieọn tửụùng ( soựng dửứng ) 
Q 
P 
II. SóNG DừNG 
1.Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định. 
Q 
P 
Soựng tụựi 
Soựng phaỷn xaù 
II. SOÙNG DệỉNG 
 Quan saựt hieọn tửụùng ( soựng dửứng ) 
Q 
P 
Q 
P 
Soựng tụựi 
Soựng phaỷn xaù 
 Quan saựt hieọn tửụùng ( soựng dửứng ) 
Q 
P 
II. SóNG DừNG 
1.Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định. 
Trong các trường hợp 
trên P,Q là nút sóng 
hay bụng sóng? 
a. Hai đầu P,Q là hai nút 
II. SóNG DừNG 
1.Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định. 
- Xác định khoảng cách giữa hai 
nút sóng,hai bụng sóng liên tiếp? 
Xác định khoảng cách giữa một 
nút sóng và một bụng sóng liên tiếp? 
Q 
P 
Nỳt 
Bụng 
II. SóNG DừNG 
1.Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định. 
Q 
P 
Bụng súng 
Nỳt súng 
+ Khoảng cỏch giữa hai nỳt liờn tiếp hoặc hai 
 bụng liờn tiếp bằng 
+ Khoảng cách giữa một nút và một bụng liên tiếp bằng 
II. SóNG DừNG 
1.Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định. 
Xác định vị trí các nút sóng và các bụng 
sóng so với hai đầu cố định? 
II. SóNG DừNG 
1.Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định. 
b. Vị trí các nút: Các nút nằm cách hai đầu cố định những khoảng bằng một số nguyên lần 
c. Vị trí các bụng: Các bụng nằm cách hai đầu cố định những khoảng bằng một số lẻ lần 
d. Điều kiện để cú súng dừng trờn dõy 
 Trờn dõy cú hai đầu cố định ( 2 nỳt ) 
Q 
P 
Chiều dài của dây phải thoả mãn 
điều kiện gì? 
- Điều kiện: Chiều dài dõy bằng số nguyờn lần của nửa bước súng 
K = 1, 2, 3 .. 
Chú ý: + k = Số nút – 1 
 + Số nút nhiều hơn số bụng là 1 
P 
P 
Q 
2. Sóng dừng trên một sợi dây có một đầu cố định, 
một đầu tự do 
- Trờn dõy cú một đầu cố định 
( nỳt), một đầu tự do ( bụng ) 
Q 
Chiều dài của dây phải 
thoả mãn điều kiện gì? 
- Điều kiện: Chiều dài dõy bằng số lẻ lần 
K = 1, 2, 3  
Chú ý: + k = Số nút – 1 
 + Số nút bằng số bụng 
CỦNG CỐ - BÀI TẬP 
1.Chọn cõu đỳng . 
 Tại điểm phản xạ thỡ súng phản xạ : 
 A. Luụn ngược pha với súng tới 
 B. Ngược pha với súng tới nếu vật cản là cố định 
 C. Ngược pha với súng tới nếu vật cản là tự do 
 D.Cựng pha với súng tới nếu vật cản là cố định 
2. Chọn cõu đỳng 
 Trong hệ súng dừng trờn một sợi dõy , khoảng cỏch giữa hai nỳt hoặc hai bụng liờn tiếp bằng : 
 A. Một bước súng 
 B. Hai bước súng 
 C. Một nửa bước súng 
 D. Một phần tư bước súng 
Bài giải 
3.Một dõy đàn dài 0,6m hai đầu cố định dao động với 
 một bụng độc nhất (ở giữa dõy ) 
 a. Tớnh bước súng trờn dõy 
 b. Nếu dõy dao động với 3 bụng thỡ bước súng là bao 
 nhiờu 
Hai đầu cố định chiều dài dõy 
 l = 0,6m 
 k = 1 
Tớnh 
k / = 3 Tớnh 
b. 
4. Trờn một sợi dõy dài 1,2 m cú một hệ súng dừng . Kể cả hai đầu dõy , thỡ trờn dõy cú tất cả bốn nỳt . Biết tốc độ truyền súng trờn dõy là v = 80 m/s . tớnh tần số và chu kỳ dao động của súng 
Bài giải 
l = 1,2 m 
K = 3 
V = 80 m/s 
 f = ? 
T = ? 
Vỡ dõy cú hai đầu cố định nờn :