Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài: Tia Rơnghen - Trường THPT Phú Thứ

Trường THPT PH ẠM PHÚ THỨ  
 Bài giảng : 
TIA RƠNGHEN 
KIỂM TRA BÀI CŨ :  
Câu 1 : Một tia hồng ngoại có : 
A. Bước sóng lớn hơn so với ánh sáng trắng 
B. Bước sóng nhỏ hơn so với ánh sáng trắng 
C. Bước sóng nhỏ hơn so với tia tử ngoại 
D. Tần số lớn hơn so với tia tử ngoại 
Câu 2 : Tác dụng nổi bật nhất của tia hồng ngoại là : 
A. Làm phát quang một số chất 
B. Làm ion hóa không khí 
C. Tác dụng sinh học 
D. Tác dụng nhiệt 
Câu 3 : Tia tử ngoại là bức xạ 
A. Đơn sắc , có màu tím sẫm 
B. Có tần số nhỏ hơn so với ánh sáng trắng 
C. Có bước sóng nhỏ hơn 400nm 
D. Có bước sóng lớn hơn 750nm 
Câu 4 : Chọn câu sai : Các nguồn phát ra tia tử ngoại 
A. Mặt trời 
B. Hồ quang điện 
C. Dây tóc bóng đèn cháy sáng 
D. Đèn thủy ngân 
Câu 5 : Chọn câu đúng : Tia tử ngoại 
A. Không có tác dụng nhiệt 
B. Có tác dụng nhiệt 
C. Không làm đen phim ảnh 
D. Bị lệch trong điện trường và từ trường 
Tia Ronghen ( Tia X) 
NỘI DUNG BÀI MỚI 
1) ỐNG RƠNGHEN 
2) BẢN CHẤT TIA RƠNGHEN 
3) TÍNH CHẤT VÀ CÔNG DỤNG 
4) THANG SÓNG ĐIỆN TỪ 
W.C. ROENTGEN(1845- 1923) Giải thưởng Noben 1901  Năm 1985, nhà bác học người Đức Rơnghen đã ph át minh ra tia Rơnghen(tia x) với dụng cụ có tên gọi là ống Rơnghen . 
1)ỐNG RƠNGHEN  Cấu tạo ống R ơ nghen : 
- Là những ống tia Katốt có lắp thêm 1 điện cực bằng kim loại có nguyên tử lượng lớn và khó nóng chảy : Platin , Von- fram  Điện cực này gọi là đối âm cực , thường được nối với Anốt . 
- Áp suất trong ống chừng 0.001mmHg và hiệu điện thế khoảng vài vạn Vôn . 
Kết quả : 
- Khi dòng tia Katot đập vào đối âm cực từ đó sẽ phát ra một bức xạ không nhìn thấy được . Bức xạ này đi xuyên qua thành thủy tinh ra ngoài và có thể làm phát quang 1 số chất hoặc làm đen kính ảnh . 
- Bức xạ này gọi là tia Rơnghen hay tia X. 
2) BẢN CHẤT TIA RƠNGHEN 
 Có bản chất là sóng điện từ có bước sóng ngắn hơn cả bước sóng tia tử ngoại , nó nằm trong khoảng : 
Giải thích cơ chế : 
- Các electron trong Katốt được tăng tốc trong Điện trường mạnh , nên thu được động năng lớn . Khi đến đối âm cực chúng xuyên sâu vào lớp bên trong vỏ nguyên tử và tương tác với hạt nhân nguyên tử và các electron ở lớp này . 
- Kết qủa của sự tương tác này là phát ra sóng điện từ có bước sóng rất ngắn mà ta gọi là bức xạ hãm , hay tia X. 
Kết qủa của sự va chạm là phát ra các bức xạ có bước sóng ngắn. 
3)TÍNH CHẤT VÀ ỨNG DỤNG 
 - Tính chất nổi bật của tia Rơnghen là Khả năng đâm xuyên 
 - Có tác dụng mạnh lên kính ảnh 
 - Làm phát quang một số chất 
* Trong y học dùng để chụp điện ,chiếu điện . Trong công nghiệp để dò các lỗ hổng , các khuyết tật nằm bên trong sản phẩm đúc 
Chụp điện trong công nghiệp : 
Chiếu điện trong y học xác định những chấn thương . 
Đặc biệt ứng dụng rộng rãi trong y hoc hiện đại . 
Có khả năng iôn hóa chất khí . Ứng dụng để đo liều lượng tia Rơnghen  - Có tác dụng sinh lí , hủy hoại tế bào , diệt vi khuẩn , d ùng để chữa bệnh ung thư 
4) THANG SÓNG ĐIỆN TỪ  
 - Tia Rơnghen , tia tử ngoại , ánh sáng nhìn thấy được , tia hồng ngoại và các sóng vô tuyến đều có chung bản chất là sóng điện từ , nhưng có bước sóng khác nhau 
- Ngoài ra trong sự phân rã của hạt nhân nguyên tử còn phát sóng điện từ có bước sóng cực ngắn ( dưới 10 -12 m) gọi là tia gamma 
Thang sóng điện từ : 
Tia gamma : 
Tia Rơnghen : 
Tia tử ngoại : 
Ánh sáng nhìn thấy : 
Tia hồng ngoại : 
Các sóng vô tuyến : 
Thực ra không có ranh giới rõ rệt giữa các vùng tia . Vì bước sóng khác nhau nên tính chất của các tia sẽ rất khác nhau. 
- Tia có bước sóng càng ngắn(Gamma , X) có tính đâm xuyên càng mạnh , dễ làm phát quang các chất , khả năng iôn hóa mạnh  
Tia có bước sóng dài thì dễ quan sát hiện tượng giao thoa của chúng. 
Củng cố : 
1. Tia Rơnghen là gì ? 
2. Về nguyên tắc để tạo ra tia Rơnghen ta cần làm gì ? 
3. Tính chất , tác dụng và công dụng của tia Rơnghen 
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 
Câu 1 : Tia X có bước sóng : 
A. Lớn hơn tia hồng ngoại 
B. Lớn hơn tia tử ngoại 
C. Nhỏ hơn tia tử ngoại 
D. Không thể đo được 
Câu 2 : Tính chất quan trọng nhất và được ứng dụng rộng rãi nhất của tia X là : 
A. Khả năng đâm xuyên 
B.Làm đen kính ảnh 
C.Làm phát quang một số chất 
D.Hủy diệt tế bào 
 Với những thành công trong việc tìm ra tia X, Rơnghen là người đầu tiên trong lịch sử được trao tặng giải thưởng Nobel về vật lí .  Với phát minh của mình , Rơnghen đã cống hiến cho y học nhiều hơn bất cứ nhà vật lí học nào khác trong lịch sử khoa học 
BÀI HỌC KẾT THÚC 
CHÀO TẠM BIỆT