Bài giảng Vật lý 7 - Tiết 44: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Xe thăm dị, tự vận hành chạy bằng năng lượng Mặt Trời đang di chuyển trên Mặt Trăng.Chương III: Quang HọcƠN LẠI KIẾN THỨC LỚP 7Phát biểu định luật truyền thẳng của ánh sáng.  Trong mơi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.Phát biểu định luật phản xạ ánh sáng.  Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và pháp tuyến của gương ở điểm tới. Gĩc phản xạ bằng gĩc tới. Ta nhìn thấy một vật khi cĩ ánh sáng truyền từ vật đĩ vào mắt ta.Ta nhìn thấy một vật khi nào ? Tiết 44Hiện Tượng Khúc Xạ Ánh SángGhi bàiTrong ly khơng cĩ nước.Đũa thẳngQuan sát, nhận xét hình dạng chiếc đũa:Trong ly cĩ nước thì như thế nào ? TÌNH HUỐNG ĐẦU BÀIĐũa gãy khúcĐũa thẳngQuan sát, nhận xét hình dạng chiếc đũa:TÌNH HUỐNG ĐẦU BÀITại sao quan sát đũa, bút chì, ống hút, trong trường hợp này chúng bị gãy khúc ? TÌNH HUỐNG ĐẦU BÀI đường gãy khúc.I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG1. Quan sátQuan sát hình bên và nêu nhận xét về đường truyền tia của sáng là đường thẳng hay đường gãy khúc ?a)Từ S đến I ( trong khơng khí ).b)Từ I đến K ( trong nước ).c)Từ S đến mặt phân cách rồi đến K. đường thẳng. đường thẳng.NN’PQIKSKhông khíNước	 Tia sáng truyền từ khơng khí sang nước (tức là truyền từ mơi trường trong suốt này sang mơi trường trong suốt khác) thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai mơi trường. Hiện tượng đĩ gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG1. Quan sát2. Kết luậnNN’PQIKSKhông khíNướcI. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG1. Quan sát2. Kết luận3. Một vài khái niệmNN’PQIKS- I là điểm tới, - IK là tia khúc xa.ï- Đường NN’ vuông góc với mặt phân cách là pháp tuyến tại điểm tới.- Mặt phẳng chứa tia tới SI vàø pháp tuyến NN’ là mặt phẳng tới.irSI là tia tới.- 	 là góc khúc xạ, ký hiệu r.K I N' - là góc tới, ký hiệu i .S I NI. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG1,2,3. 	Quan sát đường truyền của một tia sáng từ không khí sang nước. Bố trí thí nghiệm tương tự hình bên. 	Nhúng thẳng đứng một phần của tấm nhựa chia độ phẳng vào trong nước. 	Chiếu tia sáng là là trên mặt tấm nhựa tới mặt phân cách PQ tại điểm tới I.4. Thí nghiệm* Dụng cụ thí nghiệm gồm có: Ổn áp, đèn lazer, dây nối, một bảng tôn đen, hộp nhựa chứa nước trong, tấm nhựa chia độ, một giá thí nghiệm. irC1. Hãy cho biết tia khúc xạ có nằm trong mặt phẳng tới không ? Góc tới và góc khúc xạ, góc nào lớn hơn? C1:Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới. - Góc tới lớn hơn góc khúc xạ.I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG1. Quan sát2. Kết luận3. Một vài khái niệm4. Thí nghiệmirC2. Hãy đề xuất phương án thí nghiệm để kiểm tra những nhận xét trên có còn đúng khi thay đổi góc tới hay không. I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG1. Quan sát2. Kết luận3. Một vài khái niệm4. Thí nghiệmirK’S’irI. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG1. Quan sát2. Kết luận3. Một vài khái niệm4. Thí nghiệmKhi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì :- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.5. Kết luậnKhông khíNướcKhông khíNướciririrI. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGC3. Hãy thể hiện kết luận trên bằng hình vẽ.irSNN’QPIKKhông khíNướcirKhi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì :- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.1,2,3,4.5. Kết luậnKhông khíNướcI. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHƠNG KHÍ	C4. Kết luận trên có còn đúng trong trường 	 	 	 hợp tia sáng truyền từ nước sang không khí 	 	 hay không ? 	 	 Đề xuất một phương án thí nghiệm để kiểm tra 	dự đoán đó1. Dự đốnKhi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì :- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.1,2,3,4.5. Kết luậnCK Cĩ. Khơng. Dùng tia sáng chiếu từ nước sang khơng khí.I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHƠNG KHÍ1. Dự đốn Dùng tia sáng chiếu từ nước sang khơng khí.2. Thí nghiệm kiểm tra* Dụng cụ thí nghiệm gồm có: Ổn áp, đèn lazer, dây nối, một bảng tôn đen, hộp nhựa chứa nước trong, tấm nhựa chia độ, một ghế để đỡ giá thí nghiệm. I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHƠNG KHÍ1. Dự đốnAB2. Thí nghiệm kiểm traCa) Bố trí thí nghiệm như hình vẽ.b) Tìm vị trí đặt mắt để thấy ánh sáng từ A phát ra. Dùng tia sáng chiếu từ nước sang khơng khí.I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHƠNG KHÍ1. Dự đốn2. Thí nghiệm kiểm traC5. Chứng minh rằng: Đường nối các vị trí A, B, C là đường truyền của tia sáng đi từ A tới mắt. Khi đặt mắt ở vị trí C thì thấy được ánh sáng từ A ở trong nước truyền đến mặt phân cách giữa nước và không khí rồi tới mắt.  Vậy, đường nối các vị trí A, B, C là đường truyền của tia sáng đi từ A tới mắt.ABCC6. Nhận xét đường truyền của tia sáng, chỉ ra điểm tới, tia tới, tia khúc xạ, vẽ pháp tuyến tại điểm tới. So sánh độ lớn góc khúc xạ và góc tới.I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHƠNG KHÍ1. Dự đốn2. Thí nghiệm kiểm traABCirNN’Điểm tới BTia tới ABTia khúc xạ BCPháp tuyến NN’Gĩc khúc xạ . gĩc tới.Gĩc tới iGĩckhúc xạ rlớn hơnI. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHƠNG KHÍ1. Dự đốn2. Thí nghiệm kiểm tra3. Kết luận Khi tia sáng truyền được từ nước sang không khí thì :	- Tia khúc xạ nằm trong 	 mặt phẳng tới.- Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.ABCirNN’III. VẬN DỤNGC7. Phân biệt các hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng.HIỆN TƯỢNG PHẢN XẠ ÁNH SÁNGTia tới gặp mặt phân cách giữa hai mơi trường HIỆNTƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGTia tới gặp mặt phân cách giữa hai mơi trường ....................Gĩc phản xạ . gĩc tới.Gĩc khúc xạ . gĩc tới.bị hắt trở lại mơi trường trong suốt cũ. bị gãy khúc và tiếp tục truyền vào mơi trường trong suốt thứ hai. I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHƠNG KHÍbằngkhơng bằngC8. Tại sao quan sát đũa, bút chì, ống hút, trong trường hợp này chúng bị gãy khúc ? III. VẬN DỤNGI. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHƠNG KHÍCTECBBVMT C8. Vì tia sáng ở dầu dưới của đũa, bút chì, ống hút, ngập chìm trong nước truyền tới mặt phân cách giữa nước và khơng khí bị khúc xạ nên quan sát thấy chúng bị gãy khúc. Củng cốCỦNG CỐTiÕc qu¸ . . ! Em chän sai råi.TiÕc qu¸ . . ! Em chän sai råi.TiÕc qu¸ . . ! Em chän sai råi. 1/ Cách vẽ nào biểu diễn đúng hiện tượng khúc xạ của tia sáng khi đi từ không khí (Kk) vào nước ?SNN’QIKK kNướcPCSNN’QIKK kNướcPASNN’QIKK kNướcPBSNN’QIKK kNướcPDDHoan h«. . . ! Đĩng råi . . ! 2/ Hãy ghép mỗi phần a, b, c, với một phần 1, 2, 3 để được một câu có nội dung đúnga. Khi tia sáng truyền từ không khí vào nước thìb. Khi tia sáng truyền từ nước vào không khí thìc. Ở hiện tượng khúc xạ ánh sáng1. góc khúc xạ lớn hơn góc tới2. góc khúc xạ khác góc tới3. góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới- Về nhà học bài. Làm các bài tập 40-41.2 đến 40-41.8 trang 83, 84 SBT.- Xem trước Bài 42- THẤU KÍNH HỘI TỤ+ Đặc điểm của thấu kính hội tụ ? + Tìm hiểu các khái niệm: Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ . HƯỚNG DẪN VỀ NHÀCHÚC SỨC KHOẺ QUÝ THẦY CƠ VÀ CÁC EM HỌC SINHCĩ thể em chưa biết Nếu ai khơng biết hiện tượng khúc xạ ánh sáng, họ thường ước lượng nhầm độ sâu của nước. Các em nhỏ lưu ý khi tập bơi, vì qua mắt của chúng ta đáy kênh, hồ ao, sơng ngịi, suối, bể chứa nước,  hình như cạn hơn gần 1/3 độ sâu thực của nĩ. Nếu tin vào độ sâu nhìn thấy đĩ cĩ thể các em sẽ gặp nguy hiểm.Củng cố