Bài giảng Vật lý 9 - Tiết 23, Bài 22: Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

SỞ GD-ĐT HẬU GIANGPHềNG GD-ĐT CHÂU THÀNHTRƯỜNG THCS NGUYỄN VĂN QUYGIÁO VIấN: Tễ THẾ MẠNHb. Trên thanh nam châm, chỗ nào hút sắt mạnh nhất?A - Phần giữa của thanh nam châm.B - Chỉ có từ cực Bắc.C - Cả hai từ cực.D - Mọi chỗ đều hút sắt mạnh như nhau.C - Cả hai từ cực.Kiểm tra bài cũCâu hỏi:a. Nam châm có mấy cực? Khi để tự do thì các cực của nam châm như thế nào? Khi để tự do, cực luôn chỉ hướng Bắc gọi là cực Bắc(N), còn cực luôn chỉ hướng Nam gọi là cực Nam (S)Nam châm nào cũng có hai từ cực.Tiết 23 – Bài 22Tác dụng từ của dòng điện - Từ TRườNG I/ Lực từ :1. Thí nghiệm : C1: Đóng khoá K. Quan sát và cho biết có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm. Lúc đã nằm cân bằng, kim nam châm còn song song với dây dẫn nữa hay không?Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trườngABAThí nghiệm:ABTiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường2. Kết luận : I/ Lực từ :1. Thí nghiệm : Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trườngDòng điện qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hỡnh dạng bất kỳ đều gây ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó. C1: Kim nam lệch khỏi hướng Nam-Bắc. Lúc đã nằm cân bằng kim nam châm không còn song song với dây dẫn nữa. Dòng điện có tác dụng từMột kim nam châm (gọi là nam châm thử) được đặt tự do trên trục thẳng đứng, đang chỉ hướng Nam-Bắc. Đưa nó đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện hoặc xung quanh thanh nam châm.II/ Từ trường :C2: Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm? Kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc.1. Thí nghiệm SNABI/ Lực từ :Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trườngC3: ở mỗi vị trí, sau khi nam châm đã đứng yên, xoay cho nó lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Nhận xét hướng của kim nam châm sau khi đã trở lại vị trí cân bằng. Kim nam châm luôn chỉ một hướng xác địnhABI/ Lực từ :II/ Từ trường :1. Thí nghiệmTiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường- Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.- Tại mỗi vị trí nhất định trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện, kim nam châm đều chỉ một hướng xác định.I/ Lực từ :II/ Từ trường :1. Thí nghiệm2. Kết luậnHiện tượng xảy ra đối với kim nam châm trong thí nghiệm trên chứng tỏ không gian xung quanh dòng điện, xung quanh nam châm có gỡ đặc biệt?Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trường  Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có từ trường1. Thí nghiệm2. Kết luận Kết luận: Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường.3. Cách nhận biết từ trườngABII/ Từ trường :I/ Lực từ :Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trườnga. Để phát hiện từ trường thông thường dùng kim nam châm (nam châm thử) để phát hiện lực từ nhờ đó phát hiện ra từ trường1. Thí nghiệm2. Kết luậnI/ Lực từ :II/ Từ trường :C4: Nếu có một kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay không?IIi/ Vận dụng : C4:Đặt kim nam châm lại gần dây dẫn AB. Nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam- Bắc thì dây dẫn AB có dòng điện chạy qua và ngược lại.Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trườngI/ Lực từ :II/ Từ trường :IIi/ Vận dụng :C5: Thí nghiệm nào đã làm với nam châm chứng tỏ xung quanh Trái Đất có từ trường? C5:Đó là thí nghiệm đặt kim nam châm ở trạng thái tự do, khi đã đứng yên, kim nam châm luôn chỉ hướng Nam – Bắc.Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trườngI/ Lực từ :II/ Từ trường :IIi/ Vận dụng :C6:Tại một điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo một hướng xác định, không trùng với hướng Nam – Bắc. Từ đó có thể rút ra kết luận gì về không gian xung quanh kim nam châm ? C6: Không gian xung quanh kim nam châm có từ trường. Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện- Từ trườngTừ trường thường được phát hiện ở khu vực:- Lân cận các đường dây cao thế.- Các dây tiếp đất của hệ thống thu lôi.- Các dây tiếp đất của các thiết bị điện.- Khu vực xung quanh thiết bị điện đang vận hành: màn hỡnh máy vi tính, đồng hồ điện, máy sấy tóc, điện thoại di động - Không nên ngủ gần các thiết bị điện - Giữ khoảng cách với đầu máy video ít nhất là 4,5 mét, hãy tắt đầu máy khi không sử dụng.- Không ngồi gần phiá sau màn hỡnh vi tính.- Giữ khoảng cách vài mét đối với ti vi.một số hình ảnh về từ trườngTừ trường của dây dẫnTừ trường của Trái Đất Từ trường của Trái Đất Từ trường của Trái Đất 2Từ trường của Trái Đất GHI NHớKhông gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường. Nam châm hoặc dòng điện đều có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó. Người ta dùng kim nam châm (gọi là nam châm thử) để nhận biết từ trường.BT22.1: Trong thí nghiệm phát hiện tác dụng từ của dòng điện, dây dẫn AB được bố trí như thế nào?A. Tạo với kim nam châm một góc bất kỡ B. Song song với kim nam châmC. Vuông góc với kim nam châm D. Tạo với kim nam châm một góc nhọnBT 22.3: Từ trường không tồn tại ở đâu?A. Xung quanh nam châm. B. Xung quanh dòng điện.C. Xung quanh điện tích đứng yên.D. Xung quanh trái đất.BT 22.4: Giả sử có một dây dẫn chạy qua nhà. Nếu không có dụng cụ đo điện, Có cách nào phát hiện được trong dây dẫn có dòng điện chạy qua hay không? Lấy kim nam châm để gần dây dẫn: - Nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc thỡ dây dẫn có dòng điện.- Nếu kim nam châm không lệch khỏi hướng Nam – Bắc thỡ trong dây dẫn không có dòng điện.Bài tập:Có một số Pin để lâu ngày và một đoạn dây dẫn. Nếu không có bóng đèn pin để thử, có cách nào để kiểm tra được Pin còn điện hay không khi chỉ có một kim nam châm?Trả lời: Mắc 2 đầu dây dẫn vào hai cực của Pin .Đưa kim nam châm lại gần dây dẫn. Nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam-Bắc thì Pin còn điện.Hướng dẫn về nhà- Học ghi nhớ Làm bài tập 22 trang 27 SBT. Nghiên cứu trước Bài 23: Từ phổ- đường sức từCám ơn thầy cô và các em!