Bài giảng Vật lý 9 Tiết 61 – Bài 53: Sự phân tích ánh sáng trắng

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNGQUÝ THẦY CÔVÀ CÁC EM HỌC SINH LỚP 9KIỂM TRA BÀI CŨ1. Nêu các nguồn tạo ra ánh sáng trắng và . các nguồn tạo ra ánh sáng màu? Có thể tạo ra ánh sáng màu bằng nguồn ánh sáng trắng được không ? Bằng cách nào ? 2. Trên hình là ánh sáng truyền đến tấm lọc màu. Hãy cho biết màu ánh sáng sau tấm lọc.Ánh sáng màu đỏÁnh sáng màu đỏÁnh sáng màu xanhÁnh sáng màu khácÁnh sáng màu đỏÁnh sáng trắngÁnh sáng màu đỏÁnh sáng trắngĐẶT VẤN ĐỀKhi chiếu một chùm sáng trắng qua một tấm lọc màu ta sẽ được một chùm sáng màu. Phải chăng trong chùm sáng trắng có chùm sáng màu ?Tại sao trước những cơn mưa dông, trên bầu trời thường xuất hiện cầu vồng ?SỰ PHÂN TÍCHÁNH SÁNG TRẮNGTiết 61 – Bài 53Ánh sáng trắngLăng kínhTIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNGI. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH1.Thí nghiệm 1. Bố trí thí nghiệm như hình vẽ Chiếu một chùm sáng trắng qua một khe hẹp đến lăng kính. Quan sát dải màu thu được trên màn hứng sángNguồn sáng trắngTấm chắn khe sángLăng kínhMànAPBĐỏTímCamLụcChàmLamVàngNguồn sáng trắngTấm chắn khe sángLăng kínhMànTIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNGI. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH1.Thí nghiệm 1.C1: Hãy mô tả màu sắc của dải màu trên.Ánh sáng chiếu đến lăng kính là ánh sáng trắng. Sau lăng kính ta thu được một dải các màu từ đỏ đế tím, như màu sắc cầu vồng.I. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH1.Thí nghiệm 1.Chiếu một chùm sáng trắng qua một khe hẹp đến lăng kính. C1: Ta thu được dải màu như cầu vồng.TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNGa, Lần lượt chắn trước khe sáng một tấm lọc màu đỏ, rồi tấm lọc màu xanhb, Chắn khe sáng bằng tấm lọc nửa trên màu đỏ, nửa dưới màu xanh.C2: Tiến hành quan sát và mô tả hình ảnh thu được. 2. Thí nghiệm 2: Hãy dự đoán hiện tượng xảy raAPBĐỏNguồn sáng trắngTấm chắn khe sángLăng kínhMànTấm lọc đỏTIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNGI. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH1.Thí nghiệm 12. Thí nghiệm 2Hãy dự đoán kết quả thí nghiệmKhi chắn khe bằng tấm lọc màu đỏ, ta thu được trên màn vạch đỏAPBXanhNguồn sáng trắngTấm chắn khe sángLăng kínhMànTấm lọc xanhKhi chắn khe bằng tấm lọc màu xanh, ta thu được trên màn vạch xanhHai vạch đỏ và xanh không nằm cùng một chỗAPBNguồn sáng trắngTấm chắn khe sángLăng kínhMànKhi chắn khe bằng tấm lọc nửa trên màu đỏ, nửa dưới màu xanh thì ta nhìn thấy đồng thời cả hai vạch đỏ và xanh nằm lệch nhauC3Em hãy dựa vào các kết quả quan sát được ở trên để nhận định sự đúng, sai của hai ý kiến sau :Trong chùm sáng trắng có chứa sẵn các ánh sáng màu. Lăng kính chỉ có tác dụng tách các chùm sáng màu đó ra, cho mỗi chùm đi theo một phương vào mắt.Lăng kính đã nhuộm các màu khác nhau cho chùm sáng trắng.SAIĐÚNGGiải thíchTIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNGI. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH1.Thí nghiệm 1.2. Thí nghiệm 2C4Tại sao có thể nói thí nghiệm 1 là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng ?Khi chiếu một chùm sáng trắnghẹp đi qua một lăng kính thì ta sẽ thu được trên màn chắn một chùm sáng có màu khác nhau và nằm sát cạnh nhau tạo thành một dải màu (như cầu vồng) biến thiên liên tục từ đỏ đến tím (đỏ, da cam, vàng, lục, lam, chàm, tím). Như vậy, lăng kính có khả năng phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm màu khác nhau hay ta nói ánh sáng trắng là tổng hợp của nhiều ánh sáng màu đơn sắc khác nhau. TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNGI. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH1.Thí nghiệm 12. Thí nghiệm 2I. PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH1. Thí nghiệm1:Chiếu một chùm sáng trắng qua một khe hẹp đến lăng kính. 2. Thí nghiệm 2:Lần lượt chắn trước khe sáng một tấm lọc màu đỏ, rồi tấm lọc màu xanh, tấm lọc nửa xanh, nửa đỏ. TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG3. Kết luận : Khi chiếu chùm tia sáng trắng hẹp đi qua một lăng kính thì ta sẽ thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau nằm sát cạnh nhau, tạo thành một dải màu như cầu vồng. Màu của dải này biến thiên liên tục từ đỏ đến tím.Lăng kính có tác dụng tách riêng các chùm sáng màu có sẵn trong chùm sáng trắng cho mỗi chùm đi theo một phương khác nhauI.PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH1. Thí nghiệm1:2. Thí nghiệm2:3. Kết luận : TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNGQuan sát mặt ghi của một đĩa CD dưới ánh sáng trắngII. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM ÁNH SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD 1. Thí nghiệm 3:C5: Mô tả hiện tượng quan sát đượcKhi ánh sáng trắng chiếu vào, nhìn theo phương này có ánh sáng màu này, nhìn theo phương khác có ánh sáng màu khácC6Ánh sáng chiếu đến đĩa CD là ánh sáng màu gì ?Ánh sáng từ đĩa CD đến mắt ta có những màu nào ?Tại sao có thể nói thí nghiệm 3 cũng là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng.Ánh sáng trắngTùy theo phương nhìn ta có thể thấy ánh sáng đi từ đĩa CD đến mắt ta có màu này hay màu kia.Trước khi đến đĩa CD, chùm sáng là chùm sáng trắng. Sau khi phản xạ trên đĩa CD, ta thu được nhiều chùm sáng màu khác nhau đi theo các phương khác nhau. Vậy thí nghiệm 3 cũng là thí nghiệm phân tích ánh sáng trắng.II. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM ÁNH SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD 1. Thí nghiệm 3:TIẾT 57: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNGI.PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH2. Kết luậnCó thể phân tích chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu bằng cách cho nó phản xạ trên mặt ghi của đĩa CD.I.PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNH1. Thí nghiệm1:2. Thí nghiệm2:3. Kết luận : TIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNGII. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM ÁNH SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD1. Thí nghiệm 3:2. Kết luận :III. KẾT LUẬN CHUNGCó thể có nhiều cách phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau.IV. VẬN DỤNG:C7C8Có thể coi tấm lọc các tấm lọc màu như một cách phân tích ánh sáng trắng thành ánh sáng màu được không ?Thí nghiệm SGKMô tả và giải thích hiện tượng quan sát được.ĐƯỢCIII. KẾT LUẬN CHUNG II. PHÂN TÍCH MỘT CHÙM ÁNH SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CDTIẾT 61: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNGI.PHÂN TÍCH CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG LĂNG KÍNHC9 : Nêu thêm một vài hiện tượng thực tế về sự phân tích ánh sáng trắngVào đêm Trăng rằm, nếu đặt một gương phẳng ở đáy một chậu nước. Nhìn vào gương ta thấy Mặt trăng có nhiều vòng tròn có màu khác nhau, đó là do ánh sáng Mặt Trăng đã bị phân tích. Khi quan sát các váng dầu mỡ trên mặt nước, bóng bóng xà phòng hay cầu vồng, ta thấy chúng có nhiều màu sắc khác nhau. Đó là vì chùm ánh sáng Mặt Trời chiếu tới chúng lớp váng dầu, bóng xà phòng... bị phân tích thành nhiều màu khác nhau. GHI NHỚCó thể phân tích một chùm sáng trắng thành những chùm sáng màu khác nhau bằng cách cho chùm sáng trắng đi qua một lăng kính hoặc phản xạ trên mặt ghi của một đĩa CD.Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu khác nhau.Dặn dò:Học bài.Làm bài tập sách bài tập.Đọc trước bài 55: Màu sắc các vật dưới ánh sáng trắng và dưới ánh sáng màu.16238TỪ KHOÁ457T H ÁÚ U K Ê N HÁÚM ÀÕ TMK Ê N H L UÏ PLQ U A N G H OÜ COÜN H AÌ C Æ ÅÌ IAÌM UÌ M AÌ UMUT H ÃØ T H U ÍY T I N HTC ÁÛ N T H ËCT ÁÚ M L OÜ C M AÌ UA102030405060B102030405060BÀI HỌC KẾT THÚCTRƯỜNG THCS BẠCH ĐÍCHGiáo Viên : Đinh Thị Hồng DuyênKÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ GIÁO MẠNH KHỎECHÚC CÁC EM HỌC TỐTC8 Phần nước nằm giữa mặt gương và mặt nước tạo thành một lăng kính bằng nước. Xét một dải sáng trắng hẹp phát ra từ mép của vạch đen trên trán, chiếu đến mặt nước. Dải sáng này khúc xạ vào trong nước, phản xạ trên gương, trở lại mặt nước, lại khúc xạ ra ngoài không khí và đi vào mắt người quan sát. Dải sáng này coi như đi qua lăng kính nước nói trên, nên nó bị phân tích ra thành nhiều dải sáng màu sắc như cầu vồng. Do đó khi nhìn vào phần gương ở trong nước ta sẽ không thấy vạch đen mà thấy một dải nhiều màu.Bản thân lăng kính là một khối thủy tinh trong suốt không màu, nên nó không thể đóng vai trò như tấm lọc màu được.Nếu lăng kính có tác dụng nhuộm màu cho chùm tia sáng thì tại sao chỗ này chỉ nhuộm màu xanh, chỗ kia chỉ nhuộm màu đỏ? Trong khi đó các vùng mà các tia sáng đi qua trong lăng kính có tính chất hoàn toàn giống nhau.Như vậy chỉ có ý kiến thứ hai là đúng.Ánh sáng trắngLăng kính