Bài giảng Vật lý lớp 11 - Bài 31: Mắt (Bản hay)

NHAÉC LAÏI KIEÁN THÖÙC CUÕ 
Caâu 01 
Choïn ñaùp aùn ñuùng? 
Vôùi thaáu kính hoäi tuï. 
A. Ñoä tuï D caøng lôùn neáu hai maët thaáu kính caøng cong. 
B. Ñoä tuï D caøng lôùn neáu hai maët thaáu kính caøng ít cong. 
C. Ñoä tuï D = 1. 
D. Ñoä tuï D < 1. 
Choïn ñaùp aùn ñuùng? 
Vôùi thaáu kính hoäi tuï. 
A. Khi vaät thaät caùch thaáu kính laø 2f (f laø tieâu cöï ) thì aûnh cuõng caùch thaáu kính laø 2f. 
B. Vaät thaät cho aûnh aûo . 
C. Vaät thaät cho aûnh thaät . 
D. AÛnh vaø vaät coù ñoä lôùn baèng nhau . 
NHAÉC LAÏI KIEÁN THÖÙC CUÕ 
Caâu 02 
Choïn caâu phaùt bieåu sai ? 
Vôùi thaáu kính phaân kyø 
A. Vaät thaät cho aûnh thaät .	 
B. Vaät thaät cho aûnh aûo . 
C. Tieâu cöï f<0. 	 
D. Ñoä tuï D<0. 
NHAÉC LAÏI KIEÁN THÖÙC CUÕ 
Caâu 03 
Baøi 31 
Maét 
I. Cấu tạo sinh học của mắt 
Giaùc maïc 
Thuûy dòch 
Maøng moùng maét 
Con ngöôi 
Theå thuûy tinh 
Maøng löôùi 
Dòch thuûy tinh 
Cô voøng 
I. CAÁU TAÏO 
D ựa vào hình vẽ nêu các thành phần cấu tạo của mắt ? 
V ề phương diện quang hình thì hệ thống gồm : Giác mạc , thuỷ dịch , lòng đen ; thuỷ tinh thể ; màng lươí và thuỷ tinh dịch tương đương với một TKHT gọi là thấu kính mắt 
GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP 
I. CAÁU TAÏO 
Veà phöông dieän quang hoïc. 
 Tiêu cự của thấu kính có thể thay đổi được . 
- Màng lưới đóng vai trò như một màng ảnh. 
 Điểm vàng. 
 Điểm mù. 
GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP 
I. CAÁU TAÏO 
 Về mặt sinh học : 
a) Gi ác mạc : Lớp màng cứng trong suốt có tác dụng bảo vệ cho các phần tử phía trong và làm khúc xạ các tia sáng truyền qua mắt. 
b) Thuỷ dịch : Chất lỏng trong suốt có chiết suất xấp xỉ bằng chiết suất của nước. 
c) Lòng đen : Màn chắn , ở giữa có lỗ trống để điều chỉnh chùm sáng đi vào trong mắt . Lỗ trống này gọi là con ngươi . Con ngươi có đường kính thay đổi tự động tuỳ theo cường độ sáng 
d) Thể thuỷ tinh : Khối chất đặc trong suốt có hình dạng thấu kính hai mặt lồi. 
e) Dịch thuỷ tinh : Chất lỏng giống chất keo loãng , lấp đầy nhãn cầu phía sau thể thuỷ tinh. 
f) Màng lưới : Lớp mỏng tại đó tập trung đầu các sợi thần kinh thị giác. 
I. CAÁU TAÏO 
 Tổng quát : mắt hoạt động như một máy ảnh trong đó : 
Thấu kính mắt có vai trò như một vật kính 
Màng lưới có vai trò như phim 
 
 
GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP 
Ti êu cự thấu kính mắt có thể thay đổi được không ? Vì sao ? 
Ti êu cự thấu kính mắt có thể thay đổi được nhờ sự co giãn của cơ vòng làm cho độ cong các mặt thuỷ tinh thể thay đổi. 
S ự điều tiết là gi ? 
II. SÖÏ ÑIEÀU TIEÁT. 
 ÑIEÅM CÖÏC CAÄN VAØ ÑIEÅM CÖÏC VIEÃN 
1. Söï ñieàu tieát cuûa maét 
 Định nghĩa : Là sự thay đổi độ cong các mặt của thuỷ tinh thể ( dẫn đến sự thay đổi tiêu cự trên thấu kính mắt ) để giữa cho ảnh của vật cần qua sát hiện rõ trên võng mạc gọi là sự điều tiết . 
Maét nhìn roõ vaät khi aûnh cuûa vaät cho bôûi thaáu kính maét hieän roõ treân voõng maïc , aûnh naøy laø aûnh thaät , ngöôïc chieàu vôùi vaät. 
GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP 
II. SÖÏ ÑIEÀU TIEÁT. 
 ÑIEÅM CÖÏC CAÄN VAØ ÑIEÅM CÖÏC VIEÃN 
 Ch ú ý: 
- Khi mắt ở trạng thái không điều tiết , tiêu cự của mắt lớn nhất ( f max) 
- Khi các mắt co bóp tối đa , mắt ở trạng thái điều tiết tối đa và tiêu cự của mắt nhỏ nhất (f min) 
MAÉT BÌNH THÖÔØNG 
II. SÖÏ ÑIEÀU TIEÁT. 
 ÑIEÅM CÖÏC CAÄN VAØ ÑIEÅM CÖÏC VIEÃN 
1. Söï ñieàu tieát cuûa maét 
II. SÖÏ ÑIEÀU TIEÁT. 
 ÑIEÅM CÖÏC CAÄN VAØ ÑIEÅM CÖÏC VIEÃN 
- Định nghĩa điểm cực viễn ? Định nghĩa điểm cực cận ? 
- Khoảng nhìn rõ ngắn nhất là gì ? 
II. SÖÏ ÑIEÀU TIEÁT. 
 ÑIEÅM CÖÏC CAÄN VAØ ÑIEÅM CÖÏC VIEÃN 
2. Ñieåm cöïc vieãn . Điểm cực cận 
- Ñieåm xa nhaát treân truïc cuûa maét maø vaät ñaët taïi ñoù thì aûnh cuûa vaät naèm treân voõng maïc khi maét khoâng ñieàu tieát goïi laø ñieåm cöïc vieãn . Kyù hieäu C V 
 Maét khoâng coù taät 
- Maét khoâng coù taät laø maét maø khi khoâng ñieàu tieát , thì tieâu ñieåm cuûa thaáu kính maét naèm treân voõng maïc ( f max = OV ) vaø ñieåm cöïc vieãn ôû voâ cöïc 
- Ñieåm gaàn nhaát treân truïc cuûa maét maø vaät ñaët taïi ñoù thì aûnh cuûa vaät naèm treân voõng maïc khi maét khoâng ñieàu tieát goïi laø ñieåm cöïc caän . Kyù hieäu C C 
GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP 
II. SÖÏ ÑIEÀU TIEÁT. 
 ÑIEÅM CÖÏC CAÄN VAØ ÑIEÅM CÖÏC VIEÃN 
- Khi nhìn vaät ôû ñieåm cöïc caän , thuûy tinh theå caêng phoàng tôùi möùc toái ña , tieâu cöï cuûa thaáu kính maét giaûm ñeán möùc nhoû nhaát  maét phaûi ñieàu tieát maïnh nhaát ,  maét raát choùng moûi .  Ñeå maét coù theå nhìn ñöôïc laâu vaø roõ ngöôøi ta thöôøng ñaët vaät caùch maét côõ 25 cm, töùc laø hôn khoaûng caùch töø maét tôùi ñieåm cöïc caän moät chuùt . 
 YÙ nghóa thöïc teá 
- Khoaûng caùch töø ñieåm cöïc caän ( C C ) ñeán ñieåm cuïc vieãn ( C V ) ñöôïc goïi laø khoaûng thaáy roõ cuûa maét . 
III. Năng suất phân ly của mắt : 
Goùc troâng ñoaïn AB vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa maét laø goùc α taïo bôûi hai tia saùng xuaát phaùt töø hai ñieåm A vaø B tôùi maét . 
1. Goùc troâng 
Goùc troâng nhoû nhaát α min khi nhìn ñoaïn AB maø maét coø coù theå phaân bieät ñöôïc hai ñieåm A,B. 
2. Naêng xuaát phaân li cuûa maét 
 Coâng thöùc 
GHI CHÉP - GHI CHÉP 
III. GOÙC TROÂNG VAÄT VAØ NAÊNG SUAÁT PHAÂN LI CUÛA MAÉT. 
 Löu yù 
 Ñoái vôùi ngöôøi coù maét bình thöôøng : 
GHI CHÉP - GHI CHÉP 
IV. C ác tật của mắt và cách khắc phục : 
1- M ắt cận và cách khắc phục 
M ắt cận có độ tụ lớn hơn độ tụ của mắt bình thường : 
f max < OV 
C ác hệ quả : 
- Khoảng cách OC v hữu hạn 
- Điểm C c gần mắt hơn bình thường 
b) Kh ắc phục : 
Đeo TKPK có độ tụ thích hợp để có thể nhìn rõ vật ở vô cực mà mắt không điều tiết 
F = - OC v 
GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP 
IV. C ác tật của mắt và cách khắc phục : 
2- M ắt viễn và cách khắc phục : 
M ắt viễn có độ tụ nhỏ hơn độ tụ của mắt bình thường : 
f max > OV 
C ác hệ quả : 
- Nhìn vật ở vô cực phải điều tiết 
- Điểm C c xa mắt hơn bình thường 
b) Kh ắc phục : 
Đeo TKHT có độ tụ thích hợp để có thể nhìn rõ vật ở gần như mắt bình thường . Tiêu cự của thấu kính phải có giá trị thích hợp để ảnh ảo của điểm gần nhất mà người viễn thị muốn quan sát được tạo ra tại điểm cực cận của mắt 
GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP 
IV. C ác tật của mắt và cách khắc phục : 
3- M ắt lão và cách khắc phục : 
Kh ả năng điều tiết giảm vì cơ mắt yếu và thuỷ tinh thể trở nên cứng hơn . Điểm C c dời xa mắt 
Đặc biệt : Người có mắt cận khi lớn tuổi thường phải : 
- Đeo kính phân kỳ để nhìn xa 
- Đeo kính hội tụ để nhìn gần 
b) Kh ắc phục : Đeo TKHT 
GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP - GHI CHÉP 
V. SÖÏ LÖU AÛNH CUÛA MAÉT. 
 Hieän töôïng xaûy ra sau khi aùnh saùng kích thích treân voõng maïc taét , aûnh höôûng cuûa noù vaãn coøn keùo daøi khoaûng 0.1 giaây . Trong khoaûng thôøi gian ñoù ta vaãn coøn caûm giaùc nhìn thaáy vaät 
 Löu yù 
 ÖÙng duïng trong kyû thuaät ñieän aûnh 
CUÛNG COÁ BAØI 
Caâu 01 
Choïn phaùt bieåu ñuùng? 
A. Veà phöông dieän quang hình hoïc , coù theå coi maét töông ñöông vôùi moät thaáu kính hoäi tuï . 
B. Veà phöông dieän quang hình hoïc , coù theå coi heä thoáng bao goàm caùc boä phaän cho aùnh saùng truyeàn qua maét töông ñöông vôùi moät thaáu kính hoäi tuï . 
C. Veà phöông dieän quang hình hoïc , coù theå coi heä thoáng bao goàm giaùc maïc , thuûy dòch , theå thuûy tinh , dòch thuûy tinh vaø maøng löôùi töông ñöông vôùi moät thaáu kính hoäi tuï . 
D. Veà phöông dieän quang hình hoïc , coù theå coi heä thoáng bao goàm giaùc maïc , thuûy dòch , theå thuûy tinh , dòch thuûy tinh , maøng löôùi vaø ñieåm vaøng töông ñöông vôùi moät thaáu kính hoäi tuï . 
CUÛNG COÁ BAØI 
Caâu 02 
Choïn caâu ñuùng? 
A. Söï ñieàu tieát cuûa maét laø söï thay ñoåi ñoä cong caùc maët cuûa theå thuûy tinh ñeå giöõ cho aûnh cuûa vaät caàn quan saùt hieän roõ treân maøng löôùi . 
B. Söï ñieàu tieát cuûa maét laø söï thay ñoåi khoaûng caùch giöõa theå thuûy tinh vaø voõng maïc ñeå giöõ cho aûnh cuûa vaät caàn quan saùt hieän roõ treân maøng löôùi . 
C. Söï ñieàu tieát cuûa maét laø söï thay ñoåi khoaûng caùch giöõa theå thuûy tinh vaø vaät caàn quan saùt cuûa vaät caàn quan saùt hieän roõ treân maøng löôùi . 
D. Söï ñieàu tieát cuûa maét laø söï thay ñoåi caû ñoä cong caùc maét thuûy tinh , khoaûng caùch giöõa theå thuûy tinh vaø maøng löôùi ñeå giöõ cho caàn quan saùt hieän roõ treân maøng löôùi . 
CUÛNG COÁ BAØI 
Caâu 03 
M ột người cận thị lớn tuổi chỉ còn nhìn thấy rõ các vật trong khoảng cách mắt từ 50cm- 67cm. 
Tính độ tụ của các kính phải đêo để người này có thể : 
- Nhìn xa vô cùng không điều tiết 
- Đọc được sách khi đặt gần mắt nhất , cách mắt 25cm. Coi kính đeo sát mắt 
Hướng dẫn : 
- Để nhìn xa phải có : 
f 1 = - O k C v = -67cm = -0,67m 
D 1 = 1/f = -1,5 dp 
- Để đọc sách gần mắt nhất , cách mắt 25cm, phải đeo kính có tiêu cự f 2 xác định bởi : 
1/f = 1/d + 1/d, d, = -50cm. Suy ra f = 50 cm = 0,5 m 
D 2 = 1/f 2 = 2dp 
CHAÂN THAØNH CAÛM ÔN.