Bài giảng Vật lý Lớp 9 - Bài 56: Các tác dụng của ánh sáng

KIỂM TRA KIẾN THỨC CŨ1. Trình bày khả năng tán xạ ánh sáng màu của các vật? 2. Chọn câu trả lời đúng trong các câu sau. a. Tờ bìa màu đỏ để dưới ánh sáng nào cũng có màu đỏ.b. Vật màu đen ở chỗ nào cũng là vật màu đen.c. Chiếc bút màu xanh để ở phòng tối cũng thấy màu xanh.d. Tờ giấy trắng để dưới ánh sáng đỏ vẫn thấy trắng- Vật màu trắng có khả năng tán xạ tất cả các ánh sáng màu.- Vật màu nào có khả năng tán xạ mạnh ánh sáng màu đó, nhưng tán xạ kém ánh sáng màu khác.Vật màu đen không có khả năng tán xạ tất cả ánh sáng màuBÀI 56 CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNGBạn Hòa: Mình đố cậu ánh sáng chiếu vào các vật có làm các vật bị biến đổi không?Bạn Bình: Mình không thấy có sự biến đổi nào cả.Bạn Hòa: Có đấy! Cậu không chú ý đấy thôi!APBNguồn sáng trắngTấm chắn khe sángLăng kínhMànHồng ngoạiTử ngoạiÁnh sáng thấy được Những ánh sáng có màu từ đỏ đến tím mà ta nói đến trong các bài học trên đây gọi chung là ánh sáng nhìn thấy được. Tuy nhiên, khoa học đã phát hiện ra nhiều loại ánh sáng mà mắt người không nhìn thấy được. Tất các ánh sáng nhìn thấy được cũng như không nhìn thấy được đều ít nhiều có các tác dụng mà ta sẽ nói đến dưới đây.BÀI 56 CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNGI. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì?Ánh sáng chiếu vào mặt đường nhựa , của kính, vải.Làm chúng nóng lênC2. Hãy kể một số công việc trong đó người ta sử dụng tác dụng nhiệt của ánh sáng để phục vụ đời sống hoặc sản xuất.Phơi lúa, phơi quần áo, phơi mức, phơi khô, làm muối... Ánh sáng chiếu vào các vật sẽ làm chúng nóng lên. Khi đó năng lượng của ánh sáng đã biến thành nhiệt năng. Đó là tác dụng nhiệt của ánh sáng.C1. Hãy nêu một số hiện tượng chứng tỏ ánh sáng chiếu vào các vật sẽ làm nóng các vật đó lên?Chọn từ thích hợp điền vào khoản trống : Ánh sáng chiếu vào các vật sẽ làm chúng ................ Khi đó năng lượng của ánh sáng đã biến thành..... Đó là tác dụng nhiệt của ánh sáng.nóng lênnhiệt năngBÀI 56 CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNGI. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì?Thiết bị là một hộp thí nghiệm là hai tấm kim loại có chỗ đặt nhiệt kế, một được sơn màu trắng, một được sơn màu đen được đặt cách điều giữa một bóng đèn. Xem nhiệt độ ban đầu của hai bản kim loại ghi vào bảng 1Sau mỗi phút xem nhiệt độ và ghi vào bảng 1 Ánh sáng chiếu vào các vật sẽ làm chúng nóng lên. Khi đó năng lượng của ánh sáng đã biến thành nhiệt năng. Đó là tác dụng nhiệt của ánh sáng. 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng lên các vật màu trắng và màu đenNhiệt độTNLúc đầuSau 1 phútSau 2 phútSau 3 phútVới mặt trắng0c0c0c0cVới mặt đen0c0c0c0cC3. Hãy so sánh độ tăng nhiệt độ của tấm kim loại trong hai trường hợp và rút ra kết luận về khả năng hấp thụ năng lượng ánh sáng của các vật màu đen và màu trắng.TRẢ LỜI. Độ tăng nhiệt độ ở tấm kim loại màu đen lớn hơnTrong cùng một điều kiện và thời gian, vật màu đen hấp thụ năng lượng ánh sáng nhiều hơn vật màu trắngBÀI 56 CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNGI. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì? Ánh sáng chiếu vào các vật sẽ làm chúng nóng lên. Khi đó năng lượng của ánh sáng đã biến thành nhiệt năng. Đó là tác dụng nhiệt của ánh sáng. 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng lên các vật màu trắng và màu đenTrong đời sống hằng ngày, các màu trắng, màu hồng  được gọi là màu sáng. Các vật màu đen, màu tím được gọi là màu tối. Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống:Trong tác dụng nhiệt của ánh sáng thì các vật có màu tối hấp thụ năng lượng ánh sáng  các vật có màu sáng Trong cùng điều kiện thì vật màu tối hấp thụ năng lượng ánh sáng mạnh hơn vật màu sáng.nhiều hơnThiết bị sử dụng năng lượng mặt trờiABCBÀI 56 CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNGI. Tác dụng nhiệt của ánh sángII. Tác dụng sinh học của ánh sángÁnh sáng có thể gây ra một số biến đổi nhất định ở các sinh vật. Đó là tác dụng sinh học của ánh sáng đã biến thành các dạng năng lượng cần thiết cho cơ thể sinh vật . C4. Hãy nêu một ví dụ về tác dụng của ánh sáng đối với cây cối- Giúp cây quang hợp tạo chất hữu cơ- Một số loài cây sống trên sa mạc có lá biến thành gaiC5. Hãy nêu một ví dụ về tác dụng của ánh sáng đối với cây cối- Cho trẻ tắm nắng vào sáng sớm giúp trẻ tổng hợp được vitamin D, trẻ cứng cáp hơnBÀI 56 CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNGI. Tác dụng nhiệt của ánh sángII. Tác dụng sinh học của ánh sángTắm nắng với một cường độ vừa phải và thời gian vừa phải giúp cơ thể khỏe mạnh, và diệt đựơc nhiều loại vi khuẩn trên da nhưng nếu không phù hợp sẽ gây những các bệnh về da: Đen da, nám da, ung thư da.- Ánh sáng có thể gây ra một số biến đổi nhất định ở các sinh vật, khi đó năng lượng ánh sáng đã biến đối thành các dạng năng lượng cần thiết cho cơ thể sinh vật. Đó là tác dụng sinh học của ánh sáng.BÀI 56 CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNGI. Tác dụng nhiệt của ánh sángII. Tác dụng sinh học của ánh sángTa đã thấy một số dụng cụ chạy bằng pin mặt trời. Pin mặt trời là một nguồn điện có thể phát điện khi có ánh sáng chiếu vào nó.III. Tác dụng quang điện của ánh sáng 1. Pin mặt trờiC6. Hãy kể một số dụng cụ chạy bằng pin mặt trời mà em biết, mô tả hình dạng bên ngoài của một pin mặt trời và cách làm cho nó hoạt động .Máy tính bỏ túi, đồng hồ điện tử, xe ô tô, vệ tinhĐể làm cho pin hoạt động là chiếu ánh sáng trực tiếp vào pinBÀI 56 CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNGI. Tác dụng nhiệt của ánh sángII. Tác dụng sinh học của ánh sángIII. Tác dụng quang điện của ánh sáng 1. Pin mặt trờiABCDEBÀI 56 CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNGI. Tác dụng nhiệt của ánh sángII. Tác dụng sinh học của ánh sángIII. Tác dụng quang điện của ánh sáng 1. Pin mặt trờiPin mặt trời là một nguồn điện có thể phát điện khi có ánh sáng chiếu vào nóC7. -Muốn cho pin hoạt động phải có điều kiện gì - Khi pin hoạt động nó có nóng lên không ? Như vậy pin hoạt động được có phải do tác dụng nhiệt của ánh sáng hay không ?Muốn pin phát điện, phải có ánh sáng chiếu vào pin.Khi pin hoạt động nó nóng lên không đáng kểPin hoạt động được không phải do tác dụng nhiệt của ánh sáng. 2. Tác dụng quang điện của ánh sángBÀI 56 CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNGI. Tác dụng nhiệt của ánh sángII. Tác dụng sinh học của ánh sángIII. Tác dụng quang điện của ánh sáng 1. Pin mặt trờiPin mặt trời là một nguồn điện có thể phát điện khi có ánh sáng chiếu vào nóTrong khoa học người ta gọi pin mặt trời là pin quang điện. Đó là vì trong pin có sự biến đổi trực tiếp của năng lượng ánh sáng thành năng lượng điện Tác dụng của ánh sáng lên pin quang điện gọi là tác dụng quang điện 2. Tác dụng quang điện của ánh sángTác dụng của ánh sáng lên pin quang điện gọi là tác dụng quang điện.Trong tác dụng này có sự biến đổi trược tiếp năng lượng ánh sáng thành điện năng BÀI 56 CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNGI. Tác dụng nhiệt của ánh sángII. Tác dụng sinh học của ánh sángIII. Tác dụng quang điện của ánh sángIV. Vận dụng C8.Acsimet dùng gương đốt cháy các thuyền của người La Mã. Acsimet đã sử dụng tác dụng gì của ánh sáng mặt trời?Acsimet đã sử dụng tác dụng nhiệt của ánh sáng mặt trời.C9. Bố mẹ thường khuyên con thỉnh thoảng ra ngoài nắng cho cơ thể cứng cáp. Bố mẹ nói đến tác dụng gì của ánh sáng mặt trời?Bố mẹ muốn nói đến tác dụng sinh học của ánh sáng mặt trời.BÀI 56 CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNGI. Tác dụng nhiệt của ánh sángII. Tác dụng sinh học của ánh sángIII. Tác dụng quang điện của ánh sángIV. Vận dụng C10. Tại sao về mùa đông nên mặc quần áo màu tối, còn về mùa hè nên mặc quần áo màu sáng?Mùa đông nên mặc quần áo màu tối vì quần áo màu tối hấp thụ nhiều năng lượng ánh sáng mặt trời làm ấm cơ thể. Về mùa hè, nên mặc quần áo màu sáng để hấp thụ ít năng lượng ánh sáng mặt trời, giảm được sự nóng bức.BÀI 56 CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNGI. Tác dụng nhiệt của ánh sángII. Tác dụng sinh học của ánh sángIII. Tác dụng quang điện của ánh sángIV. Vận dụng C10. Tại sao về mùa đông nên mặc quần áo màu tối, còn về mùa hè nên mặc quần áo màu sáng?Mùa đông nên mặc quần áo màu tối vì quần áo màu tối hấp thụ nhiều năng lượng ánh sáng mặt trời làm ấm cơ thể. Về mùa hè, nên mặc quần áo màu sáng để hấp thụ ít năng lượng ánh sáng mặt trời, giảm được sự nóng bức.1) Ánh sáng chiếu vào màng lưới của mắt sẽ gây ra cảm giác sánga) Ở đây ta thấy đồng thời xảy ra tác dụng sinh học và tác dụng nhiệt của ánh sáng2) Ánh sáng mặt trời làm cho nước ở biển, hồ, ao, sông ngòibay hơi lên cao tạo thành mây.b) Ở đây không thể tách riêng tác dụng quang điện với tác dụng nhiệt của ánh sáng được.3) Ánh sáng mặt trời chiếu vào bộ pin lắp trên các vệ tinh vừa làm cho bộ pin phát điện, vừa làm nóng bộ pinc) Đó là tác dụng sinh học của ánh sáng4) Ánh sáng mặt trời chiếu vào lá cây đồng thời gây ra quá trình quang hợp và quá trình bay hơi nướcd) Điều này cho thấy vai trò quan trọng của tác dụng nhiệt của ánh sángBÀI TẬPCŨNG CỐ Câu 1: Ánh sáng có những tác dụng nào? Mỗi tác dụng cho một ứng dụng?Tác dụng nhiệt của ánh sángỨng dụng : Phơi đồ, phơi lúa, phơi khô2. Tác dụng sinh học của ánh sángỨng dụng : Tắm năng cho tre để cứng cáp hơn3. Tác dụng quang điện của ánh sángỨng dụng : Tạo ra điện cho các thiết bị điện hoạt động như xe, máy tính