Báo cáo Chương V: Vi sinh vật nhân nguyên

ất phát từ lớp ngoại nguyên sinh chất, bên trong màng. - Gốc roi có hai hạt gốc có đường kính 40nm, kế đó là các móc để roi đính vào tế bào vi khuẩn. Đường kính của móc lớn hơn đường kính của roi. - Muốn quan sát roi phải nhuộm màu roi bằng alcaloid. - Tùy loài vi khuẩn mà tốc độ và kiểu di chuyển khác nhau. Vi khuẩn có roi ở một đầu di chuyển mạnh mẽ nhất ( tốc độ 60-200 micromet/s) và theo một hướng rõ rệt, một số khác di chuyển chậm hơn 2-10 micromet/s.CẤU TẠO TẾ BÀO - Điều kiện môi trường và thời gian nuôi cấy ảnh hưởng rất nhiều đến khả năng di động của những loài vi khuẩn co roi. Điều kiện không thích hợp có thể làm ngừng hẳn sự di chuyển của vi khuẩn. - Ngoài roi, một số vi khuẩn còn có sợi pili, là những sợi lông ngắn 0,3-1 micromet, co từ 100-400 sợi/ tế bào. - Tham gia vào quá trình dinh dưỡng. Ở một số vi khuẩn còn có sợi pili sinh dục có vai trò trong việc trao đổi tín hiệu di truyền khi vi khuẩn tiếp hợp.CẤU TẠO TẾ BÀO6. Nha bào ( nội bào tử, endospore): - Là bộ phận lưu tồn đặc biệt. Thường gặp ở hai chi Bacillus và Clostridium. - Có nhiều lớp màng bao bọc: lớp màng ngoài → lớp vỏ của nha bào → lớp màng trong → lớp khối tế bào chất. - giữ chức năng lưu tồn, không thực hiện chức năng sinh sản như bào tử ở các ngành vsv khác. - chịu nhiệt độ cao, khô hạn cũng như tác động của tia sáng và hóa chất. VD: nha bào của Bacillus co thể chịu ở nhiệt độ 100C trong thời gian khoảng 20h. II. XẠ KHUẨNXạ khuẩn hay còn gọi là nấm tia.Xạ khuẩn (Actinobacteria) là một nhóm vi sinh vật đơn bào phân bố rất rộng rãi trong tự nhiên. Trước kia được xếp vào Tản thực vật (tức nấm), nhưng ngày nay chúng được xếp vào vi khuẩn.ĐỖ KHÁNH AN 3083470 II. XẠ KHUẨNXạ khuẩn hay còn gọi là nấm tia.Xạ khuẩn (Actinobacteria) là một nhóm vi sinh vật đơn bào phân bố rất rộng rãi trong tự nhiên. Trước kia được xếp vào Tản thực vật (tức nấm), nhưng ngày nay chúng được xếp vào vi khuẩn.Đặc điểm chung của xạ khuẩnCó giai đoạn đa bào và đơn bào.Kích thước tế bào nhỏNhân tế bào chưa phân hóa( không có màng nhân và tiểu hạch) Vách tế bào không chứa xellulose hay kitin(giống vk)Phân chia tế bào giống với vi khuẩn (kiểu amitoz) Xạ khuẩn không có giới tínhSống ký sinh và hoại sinhXạ khuẩn sống trong đất, tham dự vào quá trình chuyển hóa tự nhiên của nhiều hợp chất trong đất.Đặc điểm quan trọng bậc nhất của xạ khuẩn là khả năng hình thành chất kháng sinh.ĐỖ KHÁNH AN 3083470Vai trò của xạ khuẩnXạ khuẩn là nhóm vi sinh vật phân bố rộng rãi trong đất, chúng tham gia vào các quá trình phân giải các hợp chất hữu cơ trong đất như xenluloza, tinh bột v..v.... góp phần khép kín vòng tuần hoàn vật chất trong tự nhiên. Đặc tính này còn được ứng dụng trong quá trình chế biến phân huỷ rác v.v... Nhiều xạ khuẩn có khả năng sinh:	- Chất kháng sinh, dùng làm thuốc trị bệnh cho người,gia súc, cây trồng.	-Vitamin thuộc nhóm B( B1,B2,B6,), một số acid amin và acid hữu cơ.	-Enzyme (proteas,amylaz)Đặc điểm này được sử dụng trong nghiên cứu sản xuất các chất kháng sinh dùng trong y học, nông nghiệp và bảo quản thực phẩm.Trong số 8000 chất kháng sinh hiện đã được biết đến trên thế giới thì trên 80% là do xạ khuẩn sinh ra ĐỖ KHÁNH AN 3083470Tác hại của xạ khuẩnMột số xạ khuẩn sinh ra chất độc kìm hãm sự sinh trưởng của thực vật: hoại sinh hoặc kí sinh trên thân cây, gây bệnh ở củ và rễ cây, nhất là ở đất kiềm, đất cát, khi thời tiết khô hạn làm cho củ lở loét sần sùi ngay từ ngoài đồng ruộng.Một số gây bệnh cho người và động vật.ĐỖ KHÁNH AN 3083470Phân loại xạ khuẩnXạ khuẩn thuộc về lớp Actinobacteria, bộ Actinomycetales,35 họ, 110 chi và 1000 loài. Hiện nay, 478 loài đã được công bố thuộc chi Streptomyces và hơn 500 loài thuộc tất cả các chi còn lại và được xếp vào nhóm xạ khuẩn hiếm.Một số họ xạ khuẩnHọ streptomycetaceaseHọ nocardiaceaeHọ fradiaceaeHọ actinomyceaceaeHọ micromonosporaceaeHọ dermatophilaceaeĐỖ KHÁNH AN 3083470Họ streptomycetaceaseHọ này có giai đoạn thành lập sợi nấm d=0.5-2µ, phân nhánh nhiều.sợi nấm có thể đứt khúc thành nhiều tế bào rời, rồi thành đơn vị sống độc lập.Sinh sản: tự tách rời tế bào sợi nấm và tạo thành bào tử do sinh sản vô tính.Bào tử hình cầu, hình oval hoặc hình que.Có nhiều màu sắcKhông có khả năng di động. Gram dương, hiếu khí, nhạy cảm với tác nhân kháng khuẩn, kháng sinhkhuẩn Streptomyces coelicolor Một số loài StreptomycesĐỖ KHÁNH AN 3083470 Họ nocardiaceaePhân nhánh nhiều, có thể đứt đoạn thành các thể hình cầu và hình que. Khuẩn ty khí sinh dài (phát triển một thời gian thì dài ra trong không khí), phân nhánh không đều, thẳng. Gram dương, hiếu khí, kháng axít. Nocardia- Khuẩn lạc và khuẩn ty đứt đoạnĐỖ KHÁNH AN 3083470 Họ fradiaceaeCộng sinh trong nốt sần một số cây không phải họ đậuĐã hình thành khuẩn ty thậtFrankia cộng sinh ở rễ cây Phi laoĐỖ KHÁNH AN 3083470 Họ actinomyceaceaeKhuẩn ty chưa thật sự phát triểnCó thể sinh những sợi phân nhánhKhông kháng axit và cồnActinomyces viscosusĐỖ KHÁNH AN 3083470 Họ micromonosporaceaeKhuẩn ty kí sinh phát triểnBào tử được sinh ra do sự phân cắt đầu cuống sinh bào tửMicromonosporaĐỖ KHÁNH AN 3083470 Họ dermatophilaceaeCó khuẩn ty thật phân cắt tạo ra khối tế bào giồn hình cầu Di độngBào tử không sinh trong nangDermatophilus congolensis ĐỖ KHÁNH AN 3083470END	Phát hiện năm 1909	Do H.T Ricketts phát hiệnNguyễn Trọng Ái 3083302III.NHÓM RICKETXIA • Ricketxia gồm các vi sinh vật nhỏ hơn vi khuẩn và lớn hơn virut • Có kích thước khoảng 0,3-0,6µ,có hình que ngắn(thường thấy),que dài,hình cầu,hoặc hình sợiNguyễn Trọng Ái 3083302Ký sinh bặt buột nên phải nuôi cấy trên mô còn sống như là:Mô trứng gà lộnChuột BạchSinh sản bằng cách phân đôi :Rất khó nhuộm màu,có thể nhuộm bằng:Giemsa MachiavelliNguyễn Trọng Ái 3083302Cấu tạo: ͌ Ricketxia Vi khuẩnNguyễn Trọng Ái 3083302Màng nguyên sinh chấtNguyên sinh chấtRibôxômCác thành phần thể nhânTóm lại ricketxi có một số điểm giống với vi khuẩn như sau:Vi khuẩn ◦ricketxi -Quan sát được dưới kính hiển vi quang học (X 1500) + +-Sinh sản theo lối phân cắt + +-Tổng hợp protein do emzim của chính mình + +-Chứa cả AND và ARN + +-Vách tế bào do mucopoly saccarid - +-Nội kí sinh bắt buộc - +-Cấy được trên môi trường nhân tạo + -Nguyễn Trọng Ái 3083302Ảnh hưởng bởi nhiệt độNguyễn Trọng Ái 3083302Nhiệt độ cao:rất dễ bị chếtNhiệt độ thấp:sống rất lâuRất mẫn cảm với pHpHBất động4,1Nguyễn Trọng Ái 3083302Là nguyên nhân gây bệnh cho người và gia súcNguyễn Trọng Ái 3083302Nguyễn Trọng Ái 3083302Sống trong ruột chấy rận,nên chấy rận là vật trung gian truyền bệnhNguyễn Trọng Ái 3083302Ricketsia cũng là nguyên nhân gây bệnh cho cây trồngNguyễn Trọng Ái 3083302end IV. DẠNG L CỦA VI KHUẨN (L- FORM GROUP) VÀ NHÓM MYCOPLASMA (Mycoplasma)Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34Được Klieneberger tìm thấy vào năm 1935 từ mẻ nuôi vi khuẩn Streptobacillus moniliformis. ( 1892 – 1985)Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 341. Dạng L của vi khuẩn:Nhóm VK này mất vách và sống tự do dưới dạng VSV không có hình dạng nhất định. Khuẩn lạc của VK này khác vơi khuẩn lạc của VK mẹ, nhỏ hơn và có hình dạng đặc biệt hơn, Klieneberger gọi VK này là pha L của VK(L- phase) các VK này bị đưa vào điều kiện ức chế việc thành lập vách sẽ hình thành dạng pha L, pha L cũng có thể trở ngược lại thành vi khuẩn có vách bình thường khi được đưa ra khỏi môi trường có yếu tố ức chế thành lập vách.Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34Các yếu tố ức chế thành lập vách ở VK có thể là chất kháng sinh như penicilin, methicilin, cyclosenin, ristocycil, hoặc là các acid amin ở nồng độ cao như methionine, phenilalanine và cacboxilalamine, hoặc các kháng huyết sinh đặc biệt như các murolitic enzym, hoặc được chiếu dưới tia cực tím.	 penicilinmethicilinPhan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34Ngoài ra còn có các pha trung gian có nhiều dạng như : Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34Dạng B gồm có các tế bào to và có thể phân đoạn, có khả năng trở ngược lại dạng VK có vách, khi được đưa ra khỏi điều kiện ức chế hình thành vách.Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34Dạng 3A gồm các cá thể hình thành khuẩn lạc nhỏ, có nhiều hạt và không trở lại dạng VK có vách khi ra khỏi điều kiện ức chế thành lập vách.Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34Dạng C cũng giống như dạng 3A nhưng không có chất α, €-diaminopimetic acid. Dạng C của pha – L được xem tương tự như nhóm mycoplasdma sau đây : Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34Hình dạng của Mycoplasma biến đổi từ hình cầu, bầu dục đến hình sợi không đều nhau và hình xoắn lò xo.Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 342. Nhóm MycoplasmaKích thước từ rất nhỏ đến cùng cỡ với VK, biến đổi nhiều tùy theo hình dạng.Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34Rất khó nhuộm màu, phải dùng phương pháp nhuộm Giemsa, gram âm. Không có vách tế bào chỉ có màng nguyên sinh chất, trong nguyên sinh chất có ribosome và sợi nhân.Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34Mycoplasma sinh sản theo lối hình thành vách ngăn nhưng không có sự hiện diện của mesoxom trong lúc thành lập vách ngăn. Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34Có hai hình thức sinh sản khác nhau: từ một thể hình cầu có thể phát triển thành những thể hình sợi hoặc thành những sợi có hình dạng bất định.Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34Mycoplasma rất nhạy cảm với nhiệt độ cao. Ở 45-55oC chúng bị tiêu diệt trong vòng 15 phút. Ở nhiệt độ thấp hơn 30oC chúng không phát triển được. Nhiệt độ thuận lợi là 37oC, pH thuận lợi là 7-8.Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34Mycoplasma rất nhạy cảm đối với khô hạn, tia tử ngoại, chất sát trùng và một số thuốc kháng sinh như clotetracylin, oxytetracylin, treptomycin và chloromycetin, và cũng rất nhạy cảm với áp suất thẩm thấu của môi trường.Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34Nhóm Mycoplasma gồm có một lớp: lớp mollicutes. Lớp này cũng chỉ có một bộ và gòm hai họ, họ mycoplasmataceae và họ acholeplasmataceae. Mỗi họ có một chi mycoplasma và acholeplasma, và có thể xếp vào lớp mollicutes: themoplasma và spiroplasma.Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34 LỚP MOLLICUTESPhan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34Nhóm VSV gây nhiều bệnh cho người và gia súc.Vd: Spiroplasma citri gây bệnh stubborn trên cam quýt.Phan Văn Toàn 3087613 Trồng Trọt 34END