Bồi dưỡng và đánh giá học sinh giỏi môn Ngữ văn theo chương trình mới

chủ đề “Con người và con đường ” để viết một bài dài khoảng 800 chữ . 
 Quảng Đụng : Một nhà điờu khắc đang khắc một tảng đỏ , bức tượng vẫn chưa thành hỡnh , dần dần , đầu , vai đó lộ ra , cuối cựng nhà điờu khắc đó tạc ra tượng một thiờn sứ xinh đẹp . Một bộ gỏi nhỡn thấy liền hỏi : Làm sao ụng biết trong tảng đỏ cú giấu thiờn sứ ? Nhà điờu khắc núi : trong đỏ vốn khụng cú thiờn sứ nhưng ta đó dồn hết tõm trớ để tạc . Lấy thiờn sứ trong lũng nhà điờu khắc làm chủ đề để viết một bài dài 800 chữ . 
 Tứ Xuyờn : Trong cuộc sống cú rất nhiều cõu hỏi , cú người ham hỏi , cú người ngại hỏi . Hóy lấy “ Hỏi ” làm chủ đề và viết một bài khụng dưới 800 chữ . 
 Giang Tõy : Cú con chim yến nọ sau khi ấp trứng trở nờn rất bộo , khụng thể bay được cao . Mẹ của chim yến khuyờn nú nờn tăng cường tập luyện để giảm bộo , như thế mới cú thể bay được cao . Lấy “ Chim yến giảm bộo ” làm chủ đề , tự đặt tiờu đề và viết một bài 800 chữ . 
 Sơn Đụng : Cú một cõu chuyện ngụ ngụn như sau : Đứng từ dưới đất nhỡn lờn , con người đều thấy sao trời lấp lỏnh , sỏng ngời , nhưng khi con người tiến gần sao trời sẽ phỏt hiện ra rằng cỏc ngụi sao cũng giống như trỏi đất - gồ ghề , khụng bằng phẳng , xung quanh đầy bụi bặm . Từ cõu chuyện ngụ ngụn này em cảm ngộ được điều gỡ ? Lấy đú làm chủ đề và viết một bài viết dài 800 chữ . 
 Trựng Khỏnh : 
(1) Hóy viết một bài viết 200 chữ miờu tả một bến xe . 
(2) Bước đi và dừng lại là hiện tượng thường gặp trong cuộc sống , nú đó giỳp ta cú được những suy nghĩ và liờn tưởng về tự nhiờn , xó hội , lịch sử , nhõn sinh . Hóy lấy chủ đề “ Bước đi và dừng lại ” để viết một bài viết 600 chữ . 
 Liờu Ninh : Lấy “ Đụi vai ” làm chủ đề và viết một bài viết dài 800 chữ . 
Một số đề văn nghị luận của Mỹ 
1. Sự bất lợi của thực phẩm Mỹ đ ối với HS, sinh viên nước ngoài . 
2. Tình trạng nh à tù : sự trừng phạt hay cải tạo giáo dục ? 
3. Những hoạt đ ộng nh à trường sẽ làm tăng óc sáng tạo cho trẻ em trước tuổi đ ến trường . 
4. Chì trong dầu hoả: một dấu hiệu của tình trạng ô nhiễm . 
5. Sự trôi nổi của dầu và mỡ trong nước : lợi và bất lợi ? 
6. Gây tổn thương trong bóng đá: có thể ngăn chặn đư ợc không ? 
7. Sức truyền tin rộng rãi của ti -vi 
8. Những khó khăn của HS, SV nước ngoài chưa tốt nghiệp ở Mỹ 
9. Chất Các-bon và sức khoẻ con người 
10. Những khó khăn của người Nhật khi nói tiếng Anh 
Một số đề văn nghị luận lớp 11 của Nga 
1 . Tác phẩm “ Con quỷ ” của Lecmantốp và “con quỷ ” của Bruybelia . 
2. Cội nguồn sáng tạo của Bunin 
3 . Nhung hinh thức và kiểu trần thuật trong các tác phẩm của Bunin 
4 Truyền thống v a n học Nga trong các sáng tác của M.Gorki thời ki đ ầu 
5. Nhũng nét đ ộc đáo trong nghệ thuật kịch của M.Gorki . 
6. Nhưng xung đ ột cơ ban trong tiểu thuyết Người mẹ 
7. Cam nhận về tổ quốc trong các sáng tạo của Blok và Maiakôpxki 
8. Nhưng bài th ơ tinh yêu của Puskin và Blok . 
9. Maiakôpxki và chủ nghĩa vị lai 
Đề văn trong sách Ngữ văn THCS 
1. Loài cây em yêu ( Ngữ văn 7 – tập 1) 
2. Cảm nghĩ về người thân (NV 7 – tập 1) 
3. Người ấy sống mãi trong tôi (NV 8 - tập1) 
4. Tôi thấy mình đã khôn lớn . ( NV 8 - tập1) 
5. Công việc đ ọc sách (NV 9 - tập 1) 
6. Đạo lí “ uống nước nhớ nguồn ” ( NV 9- tập 2) 
8. Đ ức tính khiêm nhường ( NV 9- tập 2) 
9. Có chí th ì nên. ( NV 9- tập 2 ) 
10. Đ ức tính trung thực . ( NV 9 - tập 2 ) 
11. Tinh thần tự học . ( NV 9- tập 2 ) 
12. Hút thuốc có hại. ( NV 9- tập 2 ) 
Đề trong Ngữ văn 10 nâng cao 
1.  C ả m ghĩ của anh ( chị ) về vẻ đ ẹp của một nhân vật van học mà m ì nh yêu thích . 
2.   Tê-lê-mác kể về buổi cha m ì nh là Uy-lit-x ơ trở về 
3.   Suy nghĩ của anh ( chị ) về nh ữ ng em bé không nơi nương tựa . 
4.   C ả m nghĩ về một bài ca dao mà anh ( chị ) yêu thích 
5.   Nghĩ về mái trường thân yêu 
6.   Giới thiệu ca dao Việt Nam 
7. Giới thiệu về Nguyễn Trãi 
8.   Giới thiệu bài Phú sông Bạch Đ ằ ng 
9. Vai trò của sách đ ối với đ ời sống nhân loại 
10. Quan niệm của anh ( chị ) về một bài th ơ hay 
Một số đề trong Ngữ văn 11 
Đề 1: Suy nghĩ của anh ( chị ) về phong trào ủng họ quỹ “vì người nghèo ” 
Đề 2: Quan niệm của anh ( chị ) về lối sống giản dị của một con người . 
Đề 3: Anh ( chị ) nghĩ gì khi nhìn những cánh rừng tiếp tục bị tàn phá. 
Đề 4: Cuộc sống sẽ ra sao nếu nguồn nước sạch ngày càng vơi cạn. 
Đề 5: “Ai chiến thắng mà... Chẳng dại đôi lần ” ( Tố Hữu ) . Bàn về thắng và bại, khon và dại trong cuộc sống . 
Đề 6: “ Hỏi thời ta phải nói ra – Vì chưng hay ghét cũng là hay thương ” ( Nguyễn Đì nh Chiểu ). Viết bài văn bàn về lẽ ghét thương trong cuộc sống hàng ngày . 
Đề 7: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của Nguyễn Đì nh Chiểu - Một tiếng khóc bi tráng . 
Đề 8: Con người Nguyễn Khuyến qua bài Thu đ iếu . 
Đề 9: Quan niệm của nguyễn Du về đ ồng tiền trong Truyện Kiều và quan niệm của của anh ( chị ) về đ ồng tiền trong cuộc sống hôm nay. 
Đề 10: Về một bài th ơ trung đại mà anh ( chị ) yêu thích . 
Một số đề trong Ngữ văn 12 
1. Phải chang “Bạn là người đ ến với ta khi mọi người đã bỏ ta đi” 
2. Tiền tài và hạnh phúc 
3. Có một thế giới Kinh Bắc trong bài th ơ Bên kia sông đ uống của Hoàng Cầm 
4. Vẻ đ ẹp của truyện ngắn Hai đ ứa trẻ . 
5. Màu sắc Nam Bộ trong truyện Những đ ứa con trong gia đì nh của Nguyễn Thi . 
6. Theo a nh (chị) nên mặc áo dài đến trường hay mang đồng phục mới ? 
lưu ý về đề văn 
1 Tất nhiên không phải tất cả các đề văn đ ều chỉ có một cách nêu nh ư thế . Nhưng một cần quan niệm về đề văn không nên cứng nhắc, gò bó một kiểu duy nhất mà cần đa dạng, phong phú và có “ tính mở ”. 
2. Hệ thống đề làm văn này trước hết dùng để HS tham khảo , luyện tập hàng ngày . Trong các bài kiểm tra thường kỳ cũng nh ư cuối năm, GV hoàn toàn có thể tự ra đề khác , miễn là bảo đảm nội dung và yêu cầu của chương trình . 
3. Cần bổ sung thêm các dạng đề tự luận và đa dạng hoá cách hỏi ở cùng 1 vấn đề, 1 tác phẩm . 
Cỏc dạng đề tự luận 
1. Túm tắt một văn bản đó học 
2. Nờu hệ thống nhõn vật , đề tài , chủ đề của một tỏc phẩm đó học 
3. Thuyết minh về một tỏc giả , tỏc phẩm , một thể loại văn học ; 
4. Thuyết minh về một hiện tượng , sự vật ( sử dụng miờu tả và cỏc biện phỏp nghệ thuật ) 
5. Viết một văn bản hành chớnh - cụng vụ  
6. Chộp lại chớnh xỏc một đoạn thơ đó học 
7. Sắp xếp cỏc sự việc trong một tỏc phẩm theo đỳng thứ tự 
8. Thống kờ tờn cỏc tỏc phẩm viết cựng một đề tài , cựng một giai đoạn 
Cỏc dạng đề tự luận 
9. Phõn tớch , cảm thụ một tỏc phẩm văn học 
10. Phỏt biểu cảm nghĩ về một nhõn vật hoặc một tỏc phẩm văn học 
11. Nghị luận về một vấn đề ( Nội dung hoặc Nghệ thuật ) trong tỏc phẩm văn học 
12. Phõn tớch , suy nghĩ ( nghị luận ) về một nhõn vật trong tỏc phẩm văn học 
13. Nghị luận về một vấn đề tư tưởng , đạo lớ 
14. Nghị luận về một sự việc , hiện tượng cú thật trong cuộc sống 
15. Kể một cõu chuyện cú thật trong cuộc sống hoặc theo tưởng tượng , sỏng tạo của cỏ nhõn 
16. Suy nghĩ về ý nghĩa của một cõu chuyện 
Vớ dụ về dạng đề 16 
Đề 2: Đọc c õu chuyện sau và thực hiện nhiệm vụ ghi bờn dưới . 	 
Ngày xưa có một vị vua ra lệnh đ ặt một tảng đá giữa đư ờng . Sau đó ô ng náp kín để chờ xem liệu có ai rời hòn đá to ấy đi không . Một vài viên quan và những thương gia giàu nhất vương quốc đi ngang , nhưng họ chỉ vòng qua tảng đá. Nhiều người lớn tiếng phiền trách đ ức vua đã không giữ cho đư ờng xá quang quẻ , nhưng chẳng ai làm g ỡ để hòn đá ra khỏi mặt đư ờng . Sau đó, một người nông dân đi tới , vai mang một bao rau củ nặng trĩu . Khi tới gần hòn đá, ô ng hạ bao xuống và cố đ ẩy hòn đá sang lề đư ờng . Sau một hồi cố gắng hết sức , cuối cùng ô ng cũng làm đư ợc . 
	 Khi người nông dân lại vác cái bao của m ỡ nh lên, ô ng nh ỡ n thấy một cái tỳi nằm trên đư ờng , ngay chỗ hòn đá khi nãy. Cái tỳi đ ựng nhiều tiền vàng và một mảnh giấy ghi rõ số vàng trên sẽ thuộc về người nào đ ẩy hòn đá ra khỏi lối đi. 
	 Người nông dân đã học đư ợc một đ iều mà những người khác không hiểu : ( .) (Theo bộ sách Những tấm lòng cao cả - NXB Trẻ ) 
Theo anh (chi) bài học người khỏc khụng hiểu là bài học gỡ ? Hóy phỏt biểu những suy nghĩ của mỡnh về ý nghĩa của cõu chuyện trờn . 
Cỏc dạng đề tự luận 
17. Cho một cõu chủ đề ( cõu chốt ) yờu cầu phỏt triển thành một đoạn văn cú độ dài giới hạn , theo một trong ba cỏch diễn dịch , quy nạp , tổng phõn hợp . 
18. Cho một đoạn văn bản , yờu cầu HS tỡm cõu chủ đề và chỉ ra cỏch phỏt triển của đoạn văn đú . 
19. Phõn tớch và bỡnh luận về ý nghĩa của nhan đề một tỏc phẩm nào đú . 
20. So sỏnh hai tỏc phẩm , hai nhõn vật hoặc hai chi tiết trong văn học . 
21. Nhận diện và phõn tớch tỏc dụng của một biện phỏp tu từ nào đú trong một đoạn văn , thơ cụ thể . 
22. Viết mở bài hoặc kết luận cho một đề văn cụ thể . 
v.v. 
đ a dạng hoá cách hỏi 
Tấm Cám 
Đề 1: Cô Tấm tự kể chuyện mình . 
Đề 2: Bài học đạo lí từ cuộc đ ời cô Tấm ( hoặc mẹ con Cám ) 
Đề 3: Nếu anh ( chị ) là cô Tấm  
Đề 4: Viết lại truyện Tấm Cám với một kết thúc theo suy nghĩ và ư ớc vọng của bản thân mình . 
Đề 5: Tinh thần lạc quan và nhân đạo của nhân dân qua truyện Tấm Cám . 
Đề 6: Các cách kết thúc truyện Tấm Cám khác nhau ( dị bản ) và quan niệm của anh ( chị ) về những cách kết thúc đó. 
Đề 7: Cô Tấm trong suy nghĩ và tình cảm của anh ( chị ). 
Đề 8: Nếu anh ( chị ) là ô ng Bụt trong truyện Tấm Cám  
Đề 9: Vai trò của các yếu tố siêu nhiên trong truyện Tấm Cám . 
Đề 10: Chuyện về những cô Tấm ngày nay. 
Đề 11: Có người ch ê việc Tấm tr ả thù Cám ở cuối truyện . Hãy viết lời bào chữa cho hành đ ộng ấy của Tấm . 
Đề 12: " ở hiền gặp lành "; " Thiện thắng ác"; " ác gi ả ác báo "; " Tham th ì thâm "; " Gieo gió gặt bão "; hay là một triết lí khác ? Triết lí nào đ úng nhất với truyện Tấm Cám ? Viết bài văn biện luận cho triết lý mà mình lựa chọn . 
Đề 13: ý nghĩa của các sự vật mà dân gian đã lựa chọn để cho Tấm hoá thân ( chim vàng anh ; cây xoan đào; khung cửi và qu ả thị ) 
Đề 14: Tấm Cám - một tác phẩm tiêu biểu cho thể loại truyện cổ tích thần kỳ . 
Đề 15: Truyện Tấm Cám - một minh chứng về niềm tin bất diệt của nhân dân .