Các hoạt động phát hiện và thảo luận trong dạy, học phần "Cách mạng tư sản thời cận đại" - Đỗ Thanh Bình

CáC HOạT Động phát hiện và thảo luận trong dạy, học phần “cách mạng tư sản thời cận đại”GS.TS Đỗ Thanh Bình1. Thời gian Bạn cần 3 giờ để hoàn thành bài soạnI. Mục tiêuVề kiến thức: Nêu mục đích của hoạt động thảo luận và phát hiện kiến thức. Trình bày cách HS phát hiện kiến thức vào thảo luận Mô tả cách dạy phần “Cách mạng tư sản thời cận đại” theo hình thức thảo luận và phát hiện kiến thức.Về kĩ năng Tổ chức học sinh học tập theo hướng thảo luận và phát hiện. Lập kế hoạch bài học theo hình thức tổ chức cho HS phát hiện kiến thức và thảo luận.II. Tài liệu và điều kiện hỗ trợTài liệu và điều kiện thiết yếuTài liệu BDTX chu kì III (2004 – 2007)SGK, SGV Lịch sử lớp 8Bản đồ, lược đồ về các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại.Điều kiện hỗ trợGiáo trình CĐSP (Phần Lịch sử thế giới cận đại), NXB ĐHSP Hà Nội, 1998.Giáo trình ĐH – Lịch sử thế giới cận đại, NXB ĐHSP, Hà Nội, 1998.III. Nội dungDạy phần “Nhiệm vụ của các cuộc cách mạng tư sản” bằng hoạt động phát hiện kiến thức.Dạy phần: “Các hình thức của cách mạng tư sản” bằng hình thức thảo luận.Sử dụng phương pháp thảo luận và phát hiện kiến thức để dạy phần “Kết quả, tính chất và ý nghĩa của Cách mạng tư sản”.1.Dạy phần "Nhiệm vụ các cuộc cách mạng tư sản" bằng hoạt động phát hiện kiến thứcThông tin hỗ trợPhápPhá bỏ đặc quyền của quý tộc, tăng lữ; phá bỏ sự phân cách giữa các địa phương với hệ thống đo lường, hàng rào thuế quan khác nhau.Đức, ItaliaXoá bỏ phong kiến cát cứ, thu hồi các vùng lãnh thổ bị nước ngoài chiếm đóng; Thống nhất quốc gia, xoá bỏ những ngăn cách, những luật lệ địa phương, tạo điều kiện cho sản xuất TBCN phát triển.Cởi bỏ những trói buộc mà nước Anh thít vào thuộc địa, ngăn cản CNTB ở Mĩ phát triểnLật đổ chế độ phong kiến, thiết lập quyền tự do dân chủ tư sản cho nhân dân và giai cấp tư sản.13 thuộc địa Anh ở Bắc MĩPhápNhiệm vụ của cách mạng tư sảnMĩ“Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng. Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được. Trong những quyền ấy có quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”.Pháp“Mọi người sinh ra và sống tự do, bình đẳng về các quyền” “Quyền tư hữu tài sản là quyền thiêng liêng và bất khả xâm phạm” “Mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật”.Quyền tự do trong CMTSNgaNga Hoàng quy định: Nông dân muốn được thân phận tự do và tư hữu mảnh đất của mình thì phải nộp số tiền gấp 20 lần số tô trong một năm.PhổChính phủ quy định: Nông dân muốn được quyền sở hữu đất đai đang sử dụng của địa chủ thì phải nộp cho địa chủ một món tiền chuộc lớn. Nếu không đủ tiền chuộc, nông dân phải trả đất về cho địa chủ, còn mình trở thành vô sản làm thuê.Vấn đề ruộng đất trong cmtsPhápChia những lô nhỏ, bán cho nông dân. Người nông dân phải trả tiền trong 10 năm.PhápSau khi lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế, thống nhất quốc gia, nước Pháp ra đời, dân tộc Pháp hình thành.MĩSau khi đánh đuổi thực dân Anh, giải phóng dân tộc, dân tộc Mĩ hình thành, nước Mĩ tư sản ra đời.Thống nhất đất nước, thu hồi những vùng đất bị nước ngoài chiếm đóng.Đức, ItaliaDõn tộc được hỡnh thành trong CMTSThể chế chính trị sau CMTSLà thể chế cộng hoà hoặc quân chủ lập hiến. Người dân được hưởng quyền tự do dân chủ tư sản, được tự do thân thể, tự do ngôn luận, hội họp, tự do phát triển sản xuấtHoạt động 1:Tham khảo các trang 6,9,12,13 (SGK Lịch sử 8), các trang 4, 6, 9, 10 (SGV Lịch sử 8), suy nghĩ và tiến hành các công việc sau:1. Nhiệm vụ mà các cuộc cách mạng tư sản phải giải quyết là gì ?2. Tại sao các nhiệm vụ mà cách mạng tư sản phải giải quyết ở các nước khác nhau lại khác nhau ?Nhà nước phong kiến chuyên chế thủ tiêu mọi quyền tự do của con người ---> giai cấp tư sản phải đạp tan nhà nước phong kiến, thiết lập nhà nước tư sản dưới hình thức cộng hoà hay quân chủ lập hiến với thiết chế tam quyền phân lập, ban bố quyền tự do dân chủ tư sản.Vấn đề ruộng đất: Tuỳ theo điều kiện từng nước mà cách giải quyết vấn đề ruộng đất của những người lãnh đạo cách mạng có khác nhau.Nhiệm vụ của các cuộc CMTS: lật đổ chế độ phong kiến, xoá bỏ đặc quyền phong kiến, thiết lập chế độ tư bản, đánh đuổi thực dân xâm lược, thống nhất quốc gia, ban bố quyền tự do tư sản.Nhiệm vụ của các cuộc CMTS có hai nhiệm vụ cơ bản: dân tộc và dân chủ.Thông tin phản hồi cho hĐ 12.Dạy phần "Các hình thức của cách mạng tư sản" bằng hình thức thảo luận.Thông tin hỗ trợ13 thuộc địa Anh ở Bắc MĩĐánh đuổi thực dân Anh, giành độc lập dân tộc, thủ tiêu những luật lệ, chính sách ngăn cản sự phát triển của CNTB.PhápChống chế độ phong kiến Pháp, phát triển theo chiều hướng đi lên: QCCC (LuI XVI) ---> QCLH (Đại tư sản) ---> Cộng hoà (TS Girôngđanh) ---> Chuyên chính Giacôbanh.Thống nhất quốc gia, tạo điều kiện cho CNTB phát triển.Nội chiến giữa tư sản, quý tộc mới với nhà vua và quý tộc phong kiến bảo thủĐức, italiaAnhHình thức tiến hành CMTSCải cách, duy tânNga, Nhật13 thuộc địa Anh ở Bắc MĩKhông có luật pháp riêng mà phải tuân theo luật pháp của Anh. Chính phủ Anh cấm Bắc Mĩ sản xuất nhiều loại hàng công nghiệp, cấm mở doanh nghiệp... Vua Anh đặt ra nhiều đạo luật khắt khe đối với Bắc Mĩ.Tư sản và quý tộc mới rất giàu có nhưng lại không nắm chính quyền. Chính quyền nằm trong tay Saclơ I.Tư sản và tầng lớp quần chúng nhân dân thuộc đẳng cấp thứ ba không có quyền hành chính trị. Tư sản bị CĐPK ngăn cản làm giàu, nông dân phải nộp thu hoạch của mình từ 70-80% cho nhà nước PK và lãnh chúa. Sự tồn tại của 300 hàng rào thuế quan.AnhPhápNhững cản trở cho sự phát triển CNTBHoạt động 2:Tham khảo các trang 7, 10, 14, 15, 16 (SGK Lịch sử 8), các trang 8, 9, 13, 14, 17 (SGV Lịch sử 8), suy nghĩ và tiến hành các công việc sau:1.Lực lượng tham gia các cuộc cách mạng tư sản ?2.Cách mạng tư sản có mấy hình thức ? Đó là những hình thức nào ?3.Tại sao cách mạng tư sản lại có những hình thức khác nhau đó ?1. Lực lượng tham gia: tư sản, quý tộc mới, nông dân, thợ thủ công, công nhân.2. Có 5 hình thức:  Nội chiến: Cách mạng tư sản Anh (giữa TK XVIII), Nội chiến ở Mĩ (1861 – 1965).  Cao trào cách mạng quần chúng: Cách mạng Pháp (1789).  Phong trào giải phóng dân tộc: Cách mạng Hà Lan (1566), Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ, cuộc đấu tranh của các nước Mĩ – Latinh đầu thế kỉ XIX chống thực dân Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha.  Cải cách duy tân: Nga (1861), Nhật (1868), Xiêm (1868).3. Hoàn cảnh lịch sử, kinh tế – xã hội của mỗi nước khác nhau nên hình thức của các mạng cũng không giống nhau.Thông tin phản hồi cho hĐ 23.Sử dụng phương pháp thảo luận và phát hiện kiến thức để dạy phần "Kết quả, tính chất và ý nghĩa của cách mạng tư sản.Thông tin hỗ trợCách mạng MĩNước Mĩ tư sản ra đời, chế độ phong kiến chuyên chế Anh bị lật đổanhNước Anh đặt dưới sự thống trị của tư sản và quý tộc mới.Nước Pháp bước vào thời kì Cộng hoà.Nước Đức, Italia thống nhất. Giai cấp tư sản và quý tộc tư sản hoá nắm quyền cai trịPhápĐức, italiaKết quả, tính chất của CMTSChủ nghĩa tư bản phát triểnNga, Nhậthà LanMở đầu thời kì cận đạianhKhai sinh ra chế độ dân chủ – tam quyền phân lập.Khai sinh ra nước Mĩ, ảnh hưởng trực tiếp đến khu vực Mĩ – Latinh.Là bó đuốc soi đường cho nhân dân Pháp và thế giới suốt thế kỉ XIX và cả đầu thế kỉ XX.mĩPhápý nghĩa của CMTSảnh hưởng rất lớn đối với các nước châu áNhật“Tuy rằng, cách mạng Mĩ thành công đã hơn 150 năm nay nhưng công nông vẫn cực khổ. ấy là vì cách mệnh Mĩ là cách mệnh tư bản chưa phải là cách mệnh đến nơi”.“Cách mệnh Pháp cũng như cách mệnh Mĩ nghĩa là cách mệnh tư bản, cách mệnh không đến nơi, tiếng là cộng hoà và dân chủ, kì thực trong thì nó tước đoạt công nông, ngoài thì nó áp bức”Hạn chế của CMTSHoạt động 3:Tham khảo các trang 8, 11, 19 (SGK Lịch sử 8), các trang 10, 17, 19 (SGV Lịch sử 8), suy nghĩ và tiến hành các công việc sau:1. Chọn kiến thức cơ bản cần cung cấp cho HS.2. Dự kiến cách tổ chức và thảo luận để phát hiện kiến thức phục vụ nội dung bài ?1. Kiến thức cơ bản cần cung cấpý nghĩa của CMTSXác lập quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, tạo ra nền dân chủ tư sản và thể chế nhà nước dân chủ tư sản.Mở ra một thời đại mới trong lịch sử nhân loại – thời cận đại.Tính chất của CMTSThể hiện rõ trong giai cấp lãnh đạo, các quyền tư hữu, tự do dân chủ tư sản.2. HS có thể thảo luận theo gợi ý:Em thấy cách mạng tư sản có ý nghĩa như thế nào ?Nêu tính chất của cách mạng tư sản thời cận đại ?VI. Kết luậnCách mạng tư sản là một nội dung quan trọng trong chương trình Lịch sử lớp 8. Bài học này có liên quan chặt chẽ đến việc giảng dạy ở phổ thông.Có thể vận dụng nhiều phương pháp và phải hướng học sinh vào việc học tập tích cực.V. Câu hỏi tự đánh giáBạn đánh giá như thế nào về tác dụng tổ chức HS theo hướng thảo luận và phát hiện kiến thức trong dạy, học phần “Cách mạng tư sản thời cận đại” ?Lập bảng về hình thức của cách mạng tư sản ?Thông tin phản hồi cho câu hỏi tự đánh giá ?Câu 1:HS hoạt động sôi nổi hơn, linh hoạt hơn.HS chủ động tìm tòi, phát hiện kiến thức thông qua trao đổi, thảo luận và tự giác nắm bắt kiến thức thông qua hoạt động học tập.Thể hiện rõ sự hợp tác lẫn nhau của HS trong học tập.Câu 2:STTCác hình thức CMTSTên nước và cuộc cách mạng1Nội chiếnAnh – Nội chiến Mĩ (1861 – 1865)2Cao trào cách mạng quần chúngCách mạng tư sản Pháp (1789)3Phong trào giải phóng dân tộc, chống phong kiến Cuộc đấu tranh của các nước Mĩ Latinh. Nội chiến giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ4Thống nhất quốc giaĐức, Italia5Cải cách, duy tânNga (1861), Nhật (1868), Xiêm (1868)VI. Bài tập phát triển kĩ năngTên bài tập:Lựa chọn một bài trong chương trình Lịch sử lớp 8 để lập kế hoạch dạy học thông qua thảo luận và phát hiện kiến thức.Những việc cần thực hiện:Lập kế hoạch bài dạy theo hướng tổ chức HS hoạt động thảo luận và phát hiện kiến thức.Dự kiến các tình huống xảy ra và hướng giải quyết.VII. Thông tin về tác giả Tác giả: Đỗ Thanh Bình Nơi công tác: Khoa Lịch sử, ĐHSP Hà Nội Điện thoại: NR: (04).7552303 DĐ: 0912 097921