Chủ đề Công nghệ lai soma

Phan Thị Thái 
Lê Thị Thu Quý 
Trần Thị Mộng Trúc 
Lê Thị Phương Thao 
Trương Thị Hòa 
Đào Thị Thanh Hiền 
Nguyễn Thị Đầu 
Hoàng Thị Hồng Gấm 
 Sinh :2B 
công nghệ 
lai soma 
Lai tế bào soma 
1.Khái niệm 
Tế bào soma là loại tế bào sinh dưỡng đã biệt hóa cao đảm nhiệm 1 chức năng nhất định của cơ thể 
S ự kết hợp của 2 tế bào soma mang những đặc tính của 2 loài lai gọi là lai tế bào soma. 
Lai khác loài chi, họ ,bộ,... 
Áp dụng đồng thời công nghệ nuôi cấ y tế bào và dung hợp tế bào trần. 
2. Đặc điểm : 
3. So sánh 
Lai hữu tính 
Thời gian dài, thực hiện lâu 
Cùng loài 
Năng suất thấp 
Đơn giản 
Chi phí thấp 
Thủ công 
Lai tế bào soma 
Nhanh, tiết kiệm thời gian 
Khác loài 
Năng suất cao 
Phức tạp 
Chi phí cao 
Công nghệ hiện đại 
Chất lượng cao 
Tạo ra được nhiều giống mới 
4. Nội dung 
 Khái quát chung: 
- V ì tế bào thực vật có thành tế bào cellulo nên phải tách bỏ thành tế bào để có thể lai tế bào soma(lai tế bào trần ) một cách dễ dàng. 
- N hờ công nghệ nuôi cấy tế bào và lai tế bào trần đã cho phép các nhà tạo giống tạo nên những tế bào lai khác loài,chi,họ,bô,....những tế bào lai này được gọi là tế bào soma. Từ tế bào lai tạo này tạo nên mô sẹo và sẽ tái sinh nên cây lai soma mang đặc điểm di truyền của cả bố và mẹ chẳng khác gì lai hữu tính. 
Tạo tế bào trần 
Quy trình 
Dung hợp tế bào trần 
Nuôi cấy tế bào trần 
Tái sinh cây từ tế bào trần 
Quá trình lai soma 
Tế bào trần 
Tế bào lai 
Mô sẹo 
Cây trưởng thành 
5. Quy trình 
5. 1 ) T ạo tế bào trần 
a) P hương pháp cơ học 
- Cho miếng mô vào dung dịch ưu trương để khối tế bào chất cùng màng sinh chất tách khỏi vỏ cellulose. 
- K im nhọn,dao phẩu tích để cắt các mô cùng lớp vỏ. 
Ngâm vào môi trường nuôi cấy pha loãng, tế bào sẽ phồng to và tách khỏi vỏ cellulose ra ngoài tạo thành các protoplast tự do. 
Năng suất thấp. 
b) P hương pháp sử dụng enzim 
Sử dụng enzim để phân hủy lớp vỏ tạo tế bào trần 
Hiệu quả cao hơn so với pp cơ học. 
5. 2) Dung hợp tế bào trần 
 a) D ung hợp protoplast 
 - xử lý bằng NaNO 3 : 
 + P hương pháp này cho hiệu quả thấp vì NaNO 3 không thích hợp với tế bào bị không bào hóa mạnh như protoplast từ nhu mô lá. 
 - xử lý bằng PEG : 
 X ử lý PEG cùng với pH/Ca 2+ có hiệu quả tăng tần số dung hợp và khả năng sống sót của protoplast. PEG có 2 tác dụng: 
 - cung cấp cầu nối để Ca 2+ có thể liên kết các bề mặt màng vơi nhau. 
 - dẫn đến sự rối loạn diện tích bề mặt màng. 
b) Dung hợp bằng điện 
 + phương pháp này đơn giản, nhanh, hiệu quả hơn dung hợp bằng hóa chất,không gây độc đối với tế bào hoặc thể dị nhân như được xử lý bằng PEG. 
Lá được cắt từ cây 
Xử lí enzim để hòa tan màng tế bào 
protoplast 
Kích thích bằng điện hay hóa chất 
Dung hợp tế bào 
Dung hợp nhân 
Dung hợp tế bào 
5. 3) Nuôi cấy tế bào trần ( protoplast ) 
a) môi trường nuôi cấy 
Thành phần dinh dưỡng: B5,MS,Ca, sucrose(3-5%)..... 
Áp lực thẩm thấu của môi trường 
Mật độ dàn trải protoplast: tối ưu là 1.10 4 – 1.10 5 /mL. 
5. 4) Tái sinh cây từ tế bào trần( protoplast ) 
a) T ạo vách tế bào 
 Qu á trình hình thành vách tế bào có thể hoàn chỉnh trong vòng 2- vài ngày mặc dù các protoplast trong nuôi cấy thường bắt đầu tái sinh vách tế bào sau khi phân lập một vài giờ. Các protoplast phát tri ển vách kém thường phân chia tế bào cũng rất kém. 
 b) P hát triển cây hoàn chỉnh (callus) 
 - Sau khi tạo vách tế bào chung quanh, các tế bào được tái cấu trúc đã tăng kích thước và sau 1 tuần xuất hiện sự phân chia đầu tiên 
 - Sau 2 – 3 tuần , các khuẩn lạc tế bào có kích thước lớn được tạo thành và có thể cấy chuyển chúng lên môi trường không có sự điều chỉnh áp lực thẩm thấu để phát triển thành cây hoàn chỉnh , các cây hoàn chỉnh này được cảm ứng để phân hóa cơ quan, hoặc tái sinh thành cây hoàn chỉnh. 
6) Chọn lọc các tế bào lai 
a) Chọn lọc các thể lai soma 
Phương pháp mẫn với dược phẩm 
Các đột biến khuyết dưỡng 
Chọn lọc bổ sung di truyền 
Sử dụng các đột biến bạch tạng có các gene không allele cho chọn lọc bộc bổ sung di truyền 
b) Chọn lọc tế bào lai 
c) Con lai do sự dung hợp nhân 
d) Con lai do sự dung hợp tế bào chất 
Sản phẩm của quá trình dung hợp 
Tái sinh cây từ t ế bào trần(protoplast) 
Cây hoàn chỉnh 
Quá trình lai tế bào soma 
7 ) M ột số thành tựu của kỹ thuật này trên thế giới và ở Việt Nam 
 - Từ những năm 70 của thế kỷ XX, người ta đã tạo ra được tế bào lai soma từ 2 loài thuốc lá và tái sinh được cây thuốc lá lai toàn vẹn. 
 - sau đây là một số thành tựu: 
 a) Dùng k ỹ thuật lai soma để lai tế bào khoai tây với tế bào cà chua, đã tạo nên cây lai, mang đặc tính của khoai tây và cà chua, có tính kháng bệnh cao. 
+ 
b) Ở chi cải Brassica , nhờ dung hợp protoplast, đã tổng hợp được loài Brassica napus từ hai loài B. oleracea và loài B. Campestris. 
loài B. oleracea 
loài B. Campestris 
+ 
loài Brassica napus 
c) Ở thuốc lá, loài Nicotiana tabacum dễ lây nhiễm vi khuẩn gây bệnh đốm lửa , nấm đen . 
 - T rong khi đó , loài N. Rustica chống được các bệnh trên. Con lai hữu tính giữa hai loài này bất thụ, nhưng con lai soma giữa chúng lại hữu thụ và có khẳ năng kháng lại những bệnh trên. 
loài Nicotiana tabacum 
loài N. Rustica 
+ 
d) C ây họ đậu, bằng k ỹ thuật dung hợp protoplast, người ta đã tạo ra được con lai soma giữa cỏ ba lá với cây Medi, và sử dụng chúng trong việc sản xuất chất tanin từ lá. 
+ 
Cỏ ba lá 
Cây medi 
e ) c ây lúa, trong chương trình hợp tác giữa IRIR với trướng đại học Nottingham, nhờ sử dụng k ỹ thuật protoplast, người ta đã tạo ra một số giống lúa có tính bất dục t ế bào chất nhưng có kh ả năng chống chịu sâu bệnh và nhiệt độ thấp. 
thank you very much