Chuyên đề 1 Tổng quan về vấn đề năng lượng và sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả

c quy hoạch ngành than, dầu khí, điện lực và các quy hoạch NL khác; 
+ Thúc đẩy SDNLTK&HQ, ưu tiên phát triển hợp lý công nghệ năng lượng sạch, nâng cao tỷ trọng sử dụng NL tái tạo; 
+ Xây dựng và thực hiện lộ trình chế tạo phương tiện, thiết bị, vật liệu xây dựng tiết kiệm NL. 
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo việc xây dựng và thực hiện chiến lược, quy hoạch, chương trình sử dụng NL. 
3. Mục tiêu quốc gia về SDNLTK&HQ
“Chương trình mục tiêu quốc gia về SDNLTK&HQ giai đoạn 2006-2015” được phê duyệt theo Quyết định số 79/2006/QĐ-TTg-CP của Thủ tướng Chính phủ, nêu rõ mục tiêu quốc gia về SDNLTK&HQ bao gồm những nội dung chủ yếu sau đây:
1. Mục tiêu tổng quát:
a) Chương trình mục tiêu quốc gia về SDNLTK&HQ bao gồm các hoạt động khuyến khích, thúc đẩy, tuyên truyền cộng đồng, khoa học công nghệ và các biện pháp quản lý bắt buộc nhằm thực hiện đồng bộ các hoạt động về SDNLTK&HQ trong toàn xã hội.
b) Thông qua các hoạt động của Chương trình, đạt được mục tiêu về tổng mức tiết kiệm NL cụ thể, giảm một phần mức đầu tư phát triển hệ thống cung ứng NL, mang lại lợi ích về KT-XH; đồng thời góp phần BVMT, khai thác hợp lý các nguồn tài nguyên NL, thực hiện phát triển KT-XH bền vững.
2. Các mục tiêu cụ thể:
Phấn đấu tiết kiệm từ 3% đến 5% tổng mức tiêu thụ NL toàn quốc trong giai đoạn 2006 - 2010 và từ 5% đến 8% tổng mức tiêu thụ NL trong giai đoạn 2011 - 2015 so với dự báo hiện nay về phát triển NL và phát triển KT-XH theo phương án phát triển bình thường, trên cơ sở các nội dung cụ thể sau:
a) Hình thành và đưa vào hoạt động có hiệu quả mô hình quản lý SDNLTK&HQ, bao gồm hoạt động quản lý nhà nước, quản lý trong các doanh nghiệp, trong các tòa nhà và trong đời sống xã hội:
- Giai đoạn 2006 - 2010: hoàn thành việc xây dựng và ban hành khung các văn bản pháp luật đồng bộ với các luật và các văn bản dưới luật liên quan đến sử dụng NLTK&HQ. Chuẩn bị nội dung trình Quốc hội xem xét việc ban hành Luật về SDNLTK&HQ trong giai đoạn 2008 - 2010.
- Xây dựng mô hình quản lý SDNLTK&HQ để áp dụng vào hoạt động thực tế cho 40% số lượng các doanh nghiệp sử dụng NL trọng điểm được lựa chọn trong toàn quốc cho giai đoạn 2006 - 2010; 100% số lượng các doanh nghiệp sử dụng NL trọng điểm cho giai đoạn 2011 - 2015 và mở rộng áp dụng cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
- Thực hiện việc quản lý bắt buộc theo Quy chuẩn xây dựng Việt Nam "Các công trình SDNLTK&HQ" đối với 100% các tòa nhà xây dựng mới từ năm 2006.
- Giai đoạn 2006 - 2010: hoàn thành việc xây dựng cơ chế, chính sách và ban hành biểu giá NL phù hợp với xu hướng chính sách giá NL của các nước trong khu vực và trên thế giới nhằm đảm bảo mục tiêu SDNLTK&HQ.
b) Phổ biến rộng rãi các trang thiết bị có hiệu suất cao, thay thế dần các trang thiết bị có hiệu suất thấp, tiến tới loại bỏ các trang thiết bị có công nghệ lạc hậu; giảm cường độ NL trong sản xuất; tiết kiệm NL trong mọi hoạt động của đời sống xã hội.
c) Khai thác tối đa năng lực của phương tiện, thiết bị; giảm thiểu mức tiêu thụ nhiên liệu trong GTVT, triển khai thí điểm mô hình sử dụng nhiên liệu thay thế tại một số tỉnh và thành phố lớn, hạn chế lượng phát thải của các phương tiện giao thông, BVMT.
4. Những văn bản quan trọng về SDNLTK&HQ
4.1. Luật số 50/2010/QH12 ngày 17/6/2010 “Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả”. Luật này quy định về SDNLTK&HQ trong các lĩnh vực (sản xuất công nghiệp; trong xây dựng, chiếu sáng công cộng; trong GTVT; trong sản xuất nông nghiệp, trong hoạt động dịch vụ và hộ gia đình; trong dự án đầu tư, cơ quan đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước); về quản lý việc sử dụng năng lượng của cơ sở sử dụng NL trọng điểm; quản lý thiết bị, phương tiện sử dụng NL; trách nhiệm quản lý nhà nước về SDNLTK&HQ; 
4.2. Nghị định số 102/2003/NĐ-CP ngày 03/9/2003 của Chính phủ về “SDNLTK&HQ” quy định về sử dụng NL trong các cơ sở sản xuất; sử dụng NL trong các tòa nhà; sử dụng NL trong trong sinh hoạt; trang thiết bị, phương tiện sử dụng NL; các biện pháp khuyến khích, thúc đẩy SDNLTK&HQ; quản lý nhà nước về SDNLTK&HQ; kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm. Trong đó, Điều 18 về chương trình mục tiêu quốc gia về SDNLTK&HQ nêu yêu cầu giáo dục, đào tạo, phổ biến thông tin, tuyên truyền cộng đồng trong lĩnh vực phát triển, thúc đẩy SDNLTK&HQ, bảo vệ môi trường.
4.3. Pháp lệnh số 02/1998/PL-UBTVQH10 ngày 26/02/1998 của uỷ ban thường vụ quốc hội về việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí về thực hành tiết kiệm, chống lãnh phí quy định “Mọi công dân có nghĩa vụ thực hành tiết kiệm trong sản xuất, tiêu dùng để dành vốn cho đầu tư phát triển, thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước” (trích Điều 1).
4.4. Luật về Điện lực số 28/2004/QH11 của Quốc Hội 11. Trong đó, quy định về tiết kiệm trong phát điện, truyền tải và phân phối điện, nhằm tiết kiệm, nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn NL, BVMT sinh thái. Điều 6 của Luật yêu cầu tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về điện lực và trường học tổ chức phổ biến, giáo dục và hướng dẫn sử dụng an toàn, tiết kiệm, hiệu quả và chấp hành nghiêm chỉnh các quy định pháp lệnh về điện lực.
4.5. Quyết định số 79/2006/QĐ-TTg-CP ngày 14/4/2006 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia về “Sử dụng NL NLTK&HQ”. Trong đó, (Đề án thứ ba của Chương trình) nêu rõ: Đưa các nội dung về giáo dục SDNLTK&HQ vào hệ thống giáo dục quốc dân, trong đó qui định rõ: Xây dựng nội dung, giáo trình, phương pháp giảng dạy lồng ghép các kiến thức về SDNLTK&HQ vào các môn học, phù hợp với từng cấp học, từ tiểu học đến THPT. 
4.6. Quyết định số 1855/QĐ-TTg ngày 27/12/2007 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển NL quốc gia của Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2050 (thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2007 của Bộ Chính trị). Mục tiêu tổng quát là: bảo đảm an ninh NL quốc gia, góp phần bảo đảm giữ vững an ninh, quốc phòng và phát triển nền kinh tế độc lập, tự chủ của đất nước; cung cấp đầy đủ NL với chất lượng cao cho phát triển KT-XH; khai thác và sử dụng hợp lý, có hiệu quả nguồn tài nguyên NL trong nước; đa dạng hóa phương thức đầu tư và kinh doanh trong lĩnh vực NL, hình thành và phát triển thị trường NL cạnh tranh lành mạnh; đẩy mạnh phát triển nguồn NL mới và tái tạo, NL sinh học, điện hạt nhân để đáp ứng nhu cầu phát triển KT-XH, nhất là vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững ngành NL đi đôi với bảo vệ môi trường.
4.7. Quyết định số 4024/QĐ-BGDĐT ngày 23/7/2008 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT về việc giao nhiệm vụ triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia "Đưa các nội dung giáo dục SDNLTK&HQ vào hệ thống giáo dục quốc dân" với, mục tiêu: “Đưa các nội dung giáo dục SDNLTK&HQ vào các chương trình giáo dục của các cấp học, các trình độ đào tạo của hệ thống giáo dục quốc dân nhằm trang bị cho HS, sinh viên những hiểu biết về vấn đề NL, tình hình sử dụng NL và các biện pháp SDNLTK&HQ, nhằm phát triển bền vững đất nước”.
Những thông điệp sử dụng NLTK&HQ
Thông điệp 1: Tiết kiệm NL mang lại những lợi ích:
- Tiết kiệm tiền cho bạn và gia đình.
- Góp phần đảm bảo nhu cầu điện, gas, xăng cho hiện tại và cho các thế hệ sau.
- Góp phần hạn chế cắt điện luân phiên tại khu vực bạn đang sống.
- Góp phần bảo vệ sự trong lành của môi trường - chính là bảo vệ sức khỏe cho bạn và người thân của bạn;
Tiết kiệm NL là sử dụng đúng lúc, đúng chỗ, sử dụng một lượng NL ít nhất mà vẫn thỏa mãn nhu cầu sử dụng.
Thông điệp 2: Cách sử dụng điều hòa không khí hiệu quả:
- Nên dùng loại máy có công suất tương thích với diện tích phòng.
- Không để thất thoát gió lạnh: làm kín các khe cửa sổ, cửa ra vào, hạn chế số lần mở cửa ra vào.
- Không để các nguồn nhiệt trong phòng.
- Cài đặt nhiệt độ hợp lý: 25oC cho ban ngày, 27oC cho ban đêm.
- Tắt ngay khi không dùng
- Dàn nóng đặt nơi thoáng gió, không để nắng chiếu trực tiếp.
- Làm sạch máy định kỳ.
Thông điệp 3: Mặc dù công suất tiêu thụ của các bóng đèn không lớn như nhiều thiết bị điện khác, nhưng do sử dụng nhiều bóng và thời gian sử dụng lâu nên nó chiếm một khoản chi phí khá lớn trong tổng chi phí tiền điện của gia đình. Vì vậy, hãy nên:
- Sử dụng các cửa sổ lấy ánh sáng có ô văng, giếng trời.
- Phối hợp cửa lấy ánh sáng với cửa thông gió.
- Sử dụng loại đèn chiếu sáng có hiệu suất cao như đèn compact, đèn huỳnh quang T5, T8.
- Dùng chấn lưu điện tử thay cho chấn lưu truyền thống.
- Lắp đặt đèn hợp lý để phát huy hiệu quả chiếu sáng.
- Thường xuyên vệ sinh máng, chóa đèn.
- Tắt đèn ngay sau khi không sử dụng./.
IV. Cùng suy ngẫm và hành động 
Câu 1: Bạn suy nghĩ gì nếu cuộc sống con người và sự phát triển xã hội thiếu năng lượng?
Câu 2: Theo bạn, những vấn đề nào là bức xúc nhất về năng lượng ở Việt nam hiện nay?
Câu 3: Theo bạn, đâu là nguyên nhân dẫn tới những vấn đề bức xúc về năng lượng hiện nay?
Câu 4: Theo bạn, những lĩnh vực nào cần phải quan tâm đến vấn đề sử dụng NLTK&HQ?
Câu 5: Bạn hãy nêu 3 biện pháp (hoặc 3 việc làm cụ thể) để thực hiện SDNLTK&HQ phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của mình
V. TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Giáo trình “Kinh tế NL” của ĐH Bách khoa Hà Nội 
1. Vi.Wikipedia.org/: Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
2. Đỗ Bình Yên. Một số vấn đề về sử dụng NLTK&HQ tại Việt Nam
Báo cáo Hội thảo. Quảng Bá, Hà Nội – Ngày 05/12/2008
3. Nguyễn Thanh Sơn. Than nguồn NL hóa thạch của Việt Nam trong thế kỷ XXI, Tạp chí KHCN-4/2006.
4. Thế giới sắp cạn NL hóa thạch : Thời của NL mới. SGGP Online, tháng 11/2007.
5. Hiểm họa thủy ngân trong công nghệ than nhiệt điện.  tháng 8/2006.
6. Đàm Quang Minh, Vũ Thành Tự Anh. NL gió của Việt Nam, tiềm năng và triển vọng. 
7. Khuynh hướng tích hợp kiến trúc – năng lượng. VNArchitects.com (17/09/2008).
8. Xaviers Rogiers: Khoa sư phạm tích hợp hay làm thế nào để phát triển các năng lực ở nhà trường. NXB Giáo dục, 1996.
9. Lê Vân Anh. Nghiên cứu cơ sở lý luận đưa giáo dục sử dụng NL tiết kiệm và hiệu quả vào chương trình giáo dục các cấp/ bậc học và các trình độ đào tạo từ mầm non, phổ thông đến THCN, cao đẳng và đại học giai đoạn 2007- 2015. Tóm tắt Đề tài NCKH cấp Bộ,Viện KHGD VN, 8/ 2008.