Chuyên đề Giáo dục bảo vệ môi trường trong môn địa lí trung học cơ sở

c.- ë THCS cã thÓ tÝch hîp gi¸o dôc BVMT ë tÊt c¶ c¸c m«n. Ngoµi ra, cã thÓ d¹y häc mét sè chuyªn ®Ò: T¸c ®éng cña sù nãng lªn toµn cÇu, s¶n xuÊt s¹ch,...	b. Ph­¬ng thøc gi¸o dôc: - C¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc ngoµi líp häc: + C©u l¹c bé m«i tr­êng: sinh ho¹t theo chñ ®Ò b¶o vÖ rõng, b¶o vÖ ®éng vËt hoang d·, sö dông n¨ng l­îng s¹ch,... + Ho¹t ®éng tham quan theo chñ ®Ò: v­ên quèc gia, khu b¶o tån, c«ng viªn, v­ên thó, danh lam th¾ng c¶nh, n¬i xö lÝ r¸c, nhµ m¸y, b¶o tµng,... + §iÒu tra, kh¶o s¸t, nghiªn cøu t×nh h×nh ®Þa ph­¬ng, th¶o luËn ph­¬ng ¸n xö lÝ. + Ho¹t ®éng trång c©y xanh, xanh hãa nhµ tr­êng: (tæ chøc nh©n dÞp tÕt trång c©y, ngµy m«i tr­êng thÕ giíi 5/6). + Tæ chøc thi t×m hiÓu vÒ m«i tr­êng: thi ®iÒu tra, s¸ng t¸c (vÏ, viÕt,...), v¨n nghÖ vÒ chñ ®Ò m«i tr­êng. + Ho¹t ®éng §oµn TNCS Hå ChÝ Minh vÒ BVMT: vÖ sinh tr­êng líp, b¶n lµng, tham gia chiÕn dÞch truyÒn th«ng, tuyªn truyÒn BVMT ë nhµ tr­êng, ®Þa ph­¬ng.Giáo dục HS trồng cây xanh để bảo vệ môi trườngb. C¸c ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng: - Ngoµi c¸c ph­¬ng ph¸p chung nh­: th¶o luËn, trß ch¬i,...Gi¸o dôc BVMT cßn vËn dông nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nh­: + Ph­¬ng ph¸p tham quan, ®iÒu tra, kh¶o s¸t, nghiªn cøu thùc ®Þa: Cã 2 c¸ch:	. Tæ chøc cho HS tham quan häc tËp ë khu b¶o tån, nhµ m¸y xö lÝ r¸c, khu chÕ xuÊt, danh lam th¾ng c¶nh,..	. LËp nhãm t×m hiÓu, nghiªn cøu t×nh m«i tr­êng ë tr­êng hoÆc ë ®Þa ph­¬ng. + Ph­¬ng ph¸p thÝ nghiÖm: thÝ nghiÖm ñ r¸c, thÝ nghiÖm tiÕt kiÖm n¨ng l­îng,... N¬i cã ®iÒu kiÖn, lµm thÝ nghiÖm ¶o b»ng c¸c m« h×nh hãa qua ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm (m« h×nh chu tr×nh n­íc, m« h×nh s¶n xuÊt n­íc s¹ch,...). + Ph­¬ng ph¸p khai th¸c kinh nghiÖm thùc tÕ ®Ó gi¸o dôc: m«i tr­êng cã nh÷ng vÊn ®Ò gÇn gòi víi HS: c¬m ¨n, n­íc uèng, kh«ng khÝ ®Ó thë,...GV cÇn tËn dông ®Æc ®iÓm nµy ®Ó gi¸o dôc HS (®iÒu tra l­îng r¸c th¶i ë tr­êng häc, ®Þa ph­¬ng.)b. C¸c ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng: - Ph­¬ng ph¸p ho¹t ®éng thùc tiÓn: gióp HS ý thøc ®­îc gi¸ trÞ lao ®éng, rÌn luyÖn kÜ n¨ng, thãi quen b¶o vÖ m«i tr­êng (trång c©y, thu gom r¸c, dän s¹ch kªnh m­¬ng,... b. C¸c ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng: - Ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò céng ®ång: GV cÇn khai th¸c t×nh h×nh ®Þa ph­¬ng (m«i tr­êng lµng nghÒ, m«i tr­êng rõng,...) ®Ó gi¸o dôc HS cho ®¶m b¶o tÝnh thiÕt thùc vµ hiÖu qu¶. - Phương pháp học tập theo dự án: Gv hướng dẫn HS nghiên cứu một vấn đề về môi trường ở địa phương, đảm bảo vừa sức và phù hợp với điều kiện hiện có của địa phương  tạo hứng thú, rèn tính tự lập,...hạn chế thụ động của HS. - Phương pháp nêu gương: hành vi của người lớn là tấm gương có ý nghĩa giáo dục trực tiếp cho HS. - Phương pháp tiếp cận kĩ năng sống: là khả năng ứng xử một cách tích cực đối với các vấn đề môi trường. Gồm một số kĩ năng:	+ Kĩ năng nhận biết và phát hiện các vấn đề môi trường;	+ Kĩ năng xây dựng kế hoạch hành động vì môi trường; 	+ Kĩ năng ra quyết định về môi trường;	+ Kĩ năng kiên định thực hiện kế hoạch hành động vì môi trường.* Chú ý: rèn luyện kĩ năng sống BVMT thông qua việc luyện tập, xử lí các tình huống môi trường cụ thể.* Mét sè vÊn ®Ò bøc xóc vÒ m«i tr­êng hiÖn nay. 	 Nh÷ng th¸ch thøc MT hiÖn nay trªn ThÕ giíi. 	 - KhÝ hËu Toµn cÇu biÕn ®æi vµ tÇn xuÊt thiªn tai gia t¨ng. - KhÝ hËu Toµn cÇu biÕn ®æi vµ tÇn xuÊt thiªn tai gia t¨ng. 	Theo đánh giá của Ban Liên Chính phủ về biến đổi khí hậu toàn cầu thì có bằng chứng cho thấy về ảnh hưởng rất rõ rệt của con người đến khí hậu toàn cầu. 	Các nhà khoa học cho biết trong vòng 100 năm trở lại đây, Trái đất đã nóng lên khoảng 0,50C và trong thế kỷ này sẽ tăng từ 1,5 0C - 4,5 0C so với nhiệt độ ở thế kỷ XX. * Hậu quả của sự nóng lên toàn cầu là: - Mực nước biển dâng cao từ 25 đến 140cm, băng tan sẽ nhấn chìm một vùng đất liền rộng lớn, theo dự báo nếu tình trạng như hiện nay thì đến giữa thế kỷ này biển sẽ tiến vào đất liền từ 5-7m độ cao. -Thời tiết thay đổi dẫn đến gia tăng tần suất thiên tai như gió, bão, hỏa hoạn và lũ lụt. Ví dụ, các trận hỏa hoạn tự nhiên không kiểm soát được vào các năm từ 1996-1998 đa thiêu hủy nhiều khu rừng ở Braxin, Canada, khu tự trị Nội Mông ở Đông Bắc Trung Quốc, Inđônêxia, Italia, Mêhicô, Liên bang Nga và Mỹ.* Hậu quả của sự nóng lên toàn cầu đối với Việt Nam Theo số liệu quan trắc được từ 1931-2000:- Nhiệt độ trung bình tăng 0.7 0C. - Số lượng các đợt không khí lạnh ảnh hưởng tới Việt Nam giảm rõ rệt (29đợt/năm - giai đoạn 1971-1990, 24đợt/năm - giai đoạn 1991-2000; Các năm 1994, 1997 chỉ có 15 đợt).- Số ngày mưa phùn ở Bắc bộ giảm rõ rệt (từ 30 ngày/năm - giai đoạn 1961-1970 xuống còn 15 ngày/ năm - giai đoạn 1991-2000). - Thiên tai ngày càng mang tính chất cực đoan hơn.Dự báo sự nóng lên toàn cầu ảnh hưởng tới Việt Nam ( theo GS.TSKH nguyễn Đức Ngữ):	- Nhiệt độ trung bình năm sẽ tăng thêm 2 0C vào năm 2050 và 2,5 0C vào năm 2070.	- Mực nước biển sẽ tăng 35cm vào năm 2050, 50cm vào năm 2070 và 100cm vào năm 2100.	- Nếu tăng 100cm: 40.000km vuông đồng bằng ven biển sẽ bị xóa sổ 10% dân số bị ảnh hưởng trực tiếp 10% GDP bị mất 90% diện tích các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long bị ngập lụt hoàn toàn.	- Mưa bão sẽ nhiều hơn và quyết liệt hơn.* Nh÷ng vÊn đề vÒ M«i tr­êng mµ toµn ThÕ giíi ®ang ph¶i ®èi ®Çu vµo thÕ kû 21. 1- NhiÖt ®é tr¸i ®Êt t¨ng lªn. 2- ThiÕu n­íc ngät; Møc n­íc ngÇm h¹ thÊp. 3- DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp tÝnh trªn ®Çu ng­êi 	h¹ thÊp. 4- NghÒ c¸ suy tho¸i. 5- Rõng bÞ thu hÑp l¹i nhanh chãng. 6- NhiÒu loµi bÞ tiªu diÖt. 7- D©n sè t¨ng lªn qu¸ nhanh.Nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr­êng mµ ViÖt Nam ®ang ph¶i ®èi ®Çu: - N¹n ph¸ rõng. - Khai th¸c qu¸ møc tµi nguyªn sinh  häc. - Tµi nguyªn ®Êt xuèng cÊp. - ThiÕu n­íc ngät vµ « nhiÔm n­íc ngät.  - N¹n « nhiÔm gia t¨ng. - HËu qu¶ cña chÊt ®éc ho¸ häc cña Mü. - D©n sè t¨ng nhanh vµ ®ãi nghÌo.	- Rõng, ®Êt rõng vµ ®ång cá hiÖn vÉn ®ang bÞ suy tho¸i hoÆc bÞ triÖt ph¸ m¹nh mÏ, ®Êt bÞ biÕn thµnh sa m¹c. 	- Theo tæ chøc FAO : h¬n 100 n­íc trªn ThÕ giíi ®ang chuyÓn chËm sang d¹ng hoang m¹c, ®e do¹ cuéc sèng cña kho¶ng 900 triÖu ng­êi. 	- Sù ph¸ huû rõng vÉn ®ang diÔn ra víi møc ®é cao, diÖn tÝch rõng trªn ThÕ giíi kho¶ng 40 triÖu km2, song ®Õn nay ®· bÞ mÊt ®i mét nöa. 	- Sù suy gi¶m n­íc ngät ngµy cµng lan réng h¬n vµ g©y ra nhiÒu vÊn ®Ò nghiªm träng.Caùc nguoàn gaây oâ nhieãm moâi tröôøngCaâu hoûi thaûo luaän1. Nhaän thöùc cuûa thaày, coâ veà giaùo duïc baûo veä moâi tröôøng trong moân Ñòa lí trung hoïc cô sôû.- Giáo dục bảo vệ môi trường : + Nâng cao nhận thức về vai trò, hiện trạng của môi trường. + Giúp cho mỗi người xác định thái độ và lối sống cá nhân đối với môi trường. + Có được những hoạt động cho một môi trường tốt hơn.- Ban hành luật môi trường với những điều khoản thưởng phạt rõ ràng trong việc bảo vệ quản lí môi trường.- Trồng cây gây rừng, với các loại rừng phòng hộ, đặc dụng, rừng tự nhiên.- Xây dựng mô hình kinh tế VAC, VRAC.* Bảo vệ tài nguyên nước:- Xây dựng các hệ thống thải nước ở các khu dân cư, đô thị, công nghệ hợp lí đảm bảo vệ sinh môi trường.- Để sử lí nước thải người ta dùng các biện pháp: Cơ học, hoá học, lí học, sinh học. + Phương pháp xử lí cơ học: Nước thải được lọc qua lưới, sau đó chảy từ từ qua một hoặc nhiều bể chứa cát sỏi. Trong nhà máy còn chứa thêm ống xiphông hoặc quay li tâm để thu các màng mỡ bám trên mặt nước. + Phương pháp lí, hoá học: Cơ sở dựa trên các phản ứng hoá học, các quá trình lí hoá diễn ra giữa các chất bẩn và hoá chất cho thêm vào. Các phương pháp hoá học như là: oxi hoá, trung hoà, tự keo. + Phương pháp sinh học: Nguyên của phương pháp là dựa vào các hoạt động sống của sinh vật có khả năng phân huỷ, bẻ gãy các phân tử hữu cơ lớn thành các hợp chất đơn giản hơn.* Bảo vệ tài nguyên đất. - Hạn chế quá trình du canh, du cư. - Chống bỏ hoang đất trống đồi trọc. - Chống xói mòn đất, rửa trôi, sa mạc hoá. - Chống ngập úng, xâm nhập mặn cho đất. - Hạn chế, hoặc dùng dúng liều lượng các chất hoá học trong sản xuất.* Bảo vệ môi trường không khí : - Giảm ô nhiễm bụi và khí: Dùng các thiết bị lọc và làm sạch các khí thải từ nhà máy, các ống khói lò nung. Sử dụng các thiết bị lọc bụi. - Biện pháp phân tán bụi và các hơi khí: Phương pháp này dựa trên sự phân tán bụi, hơi, khí trong không khí để hoà tan chất ô nhiễm ở một điểm thành chất vô hại. Để làm giảm ảnh hưởng của không khí đi xuống, áp dụng các biện pháp kĩ thuật để có vận tốc phân tán: Ống khói lớn khoảng 8 m/s đối với nhà máy nhỏ hoặc 20 m/s đối với nhà máy lớn. - Biện pháp đối với công nghiệp: sử dụng ít nguyên nhiên liệu đầu vào, áp dụng công nghệ sạch. - Biện pháp sinh học: trồng cây xanh. - Trong giao thông vận tải: Giảm tối thiểu việc sử dụng các xe động cơ cá nhân và đẩy mạnh giao thông công cộng, thay thế bằng nhiên liệu sạch.Bên cạnh những biện pháp đó thì việc giảm sự gia tăng dân số, phát triển kinh tế bền vững nâng cao chất lượng cuộc sống cũng là những biện pháp thiết thực trong việc bảo vệ môi trường.Clorofluorocacbon (viết tắt là CFC): CFC là những hoá chất do con người tổng hợp để sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp và từ đó xâm nhập vào khí quyển. CFC 11 hoặc CFCl3 hoặc CFCl2 hoặc CF2Cl2 (còn gọi là freon 12 hoặc F12) là những chất thông dụng của CFC. Một lượng nhỏ CFC khác là CHC1F2 (hoặc F22), CCl4 và CF4 cũng xâm nhập vào khí quyển. Cả hai hợp chất CFC 11 và CFC 12 hoặc freon đều là những hợp chất có ý nghĩa kinh tế cao, việc sản xuất và sử dụng chúng đã tăng lên rất nhanh trong hai thập kỷ vừa qua. Chúng tồn tại cả ở dạng sol khí và không sol khí. Dạng sol khí thường làm tổn hại tầng ôzôn, do đó là sự báo động về môi trường, những dạng không sol khí thì vẫn tiếp tục sản xuất và ngày càng tăng về số lượng. CFC có tính ổn định cao và không bị phân huỷ. Khi CFC đạt tới thượng tầng khí quyển chúng sẽ được các tia cực tím phân huỷ. Tốc độ phân huỷ CFC sẽ rất nhanh nếu tầng ôzôn bị tổn thương và các bức xạ cực tím tới được những tầng khí quyển thấp hơn.Caâu hoûi thaûo luaän2. Ñeå tích hôïp giaùo duïc baûo veä moâi tröôøng trong moân Ñòa lí moät caùch hieäu quaû, theo thaày, coâ caàn quan taâm nhöõng vaán ñeà gì ?Kính chuùc quyù thaày, coâ söùc khoûe vaø thaønh ñaït.Caûm ôn quyù thaày, coâ