Chuyên đề Hocmon Adrenalin và noadrenalin

1. NGUỒN GỐC: Adrenalin (epinephrin) và noradrenaline (norepinephrin) được tiết ra từ miền tủy thượng thận(tuyến thượng thận gồm 2 tuyến nằm trên 2 quả thận và mỗi tuyến gồm 2 miền là miền và miền tủy)- Adrenalineva Noadrenalin là sản phẩm chuyển hoá của amino acid có tên là thyrosine. SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*2. KHÁI NIỆM	Noradrenalin là adrenalin nhưng mất nhóm metyl Ở mạch nhánh. Hàm lượng noradrenalin trong máu lớn hơn Adrenalin 8 – 10 Lần. Sự có mặt của Noadrenelin và Adrenalin trong miền tủy tuyến thượng thận, trong máu, gan, lách, não,nói lên vai trò quan trọng của 2 hocmon này.	Noradrenalin là chất tiền thân sinh lý của Adrenalin được dự trữ trong các hạt Ở đầu tận cùng các sợi thần kinh giao cảm hậu hạch ở tim. SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*3.CÔNG THỨC CẤU TẠO 	OHHOCHOH-CH 2-NH CH 3HOHOCHOH-CH 2-NH 2ADRENALINNORADRENALINSVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*Cấu trúc không gianAdrenalinNoadrenalinSVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*1. Tyroxin bị oxy hóa nhờ men hydrolase2. Dopa bị khử carboxyl nhờ men decarboxylase tạo nên DopaminNguồn gốc của Noradrenalin là acid amin Tyrosin3.Norepinephrine được tổng hợp từ dopamine ,bởi dopamine β-hydroxylae.4.Cơ chế tác dụngSVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh* Sau khi được giải phóng, Adrenalin và Noradrenalin được lấy đi bằng 3 con đường: Tái nhập vào các tận cùng thần kinh nhờ cơ chế tích cực (khoảng 50-80%). Khuyếch tán vào các dịch ké bao quanh( phần lớn số adrenalin và Noradrenalin còn lại). Bị các enzym phân giải như monaminoxydase (mao) có ở tận cùng thần kinh hoặc catechola-omethyltrusferase(comt) có ở mô.SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*Phân giải glycogen ở gan,cơ, tăng hàm lượng đường trong Adrenalin có tác dụng kích thích quá trình thuỷ máu, kích thích phân giải lipit thành glycerin và axit béo. Cơ chế: Adrenalin gắn với chất nhận đặc hiệu nằm trên bề mặt màng tế bào, làm thay đôi cấu trúc màng, hoạt hoá adenylat cyclaza ở màng tê bào, kích thích quá trình hình thành AMP vòng hoạt hoá protein kinaza từ dạng không hoạt động, thành dạng hoạt động. SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh* Protein kinaza hoạt hoá photphorilaza B không hoạt động thành photphorilaza Ahoạt động cùng với sự tham gia của ATP. Photphorilaza A hoạt động xúc tác quá trình phân giải glycogen thành glucozo-1-phospha,sau đó biến đổi thành glucozo-6-phosphat. Dưới tác dụng của phosphataza, thuỷ phân liên kết estephosphat giải phóng nhóm phosphat và glucoza tự do. Glucoza thấm qua màng tế bào vào máy làm tăng hàm lượng glucoza trong máu. SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh* Recepter tiếp nhận Noradrenalin gọi là adrenoteceptor.Để gây tác dụng lên cơ quan đáp ứng, Noradrenalin trước hết phải gắn với các receptor đặc hiệu ở tế bào đáp ứng Có 2 loại receptor tiếp nhận Noradrenalin: alpha_receptor và beta_receptor. trong đó alpha_receptor chỉ kết hợp với Noradrenalin, beta_receptor kết hợp yếu. Hiệu quả khi alpha_receptor kết hợp với Noradrenalin làm co mạch máu ngoại vi và mạch máu cơ quan nội tạng. Tác dụng của Noradrenalinlên các cơ quan khác nhau phụ thuộc vào loại receptor ở các cơ quan đó. SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*Cơ quanHocmonAdrenalinNoadrenalinHệ tuần hoànTim đập nhanh, mạnh, tăng dẫn truyền hưng phấn cho tim - Adrenaline gây co mạch làm tăng lưu lượng máu tuần hoàn, tăng áp suất tâm thu nhưng không ảnh hưởng đến áp suất tâm trương.Ảnh hưởng đến tim không rõ.Mạch máu và huyết áp thì noradrenaline có tác dụng mạnh hơn. 5. Vai trò trong cơ thể động vậtSVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*MáuLàm giảm bạch cầu ái toan Không rõHệ thần kinh trung ươngLàm tăng tính hưng phấn của hệ thần kinh trung ương. Từ đó kích thích hormon glucocorticoid của vỏ thượng thận, làm tăng phản ứng phòng vệ của cơ thể. - Adrenaline còn tăng khả năng xúc tác cho phản ứng ôxi hoá - khử trong cơ thể. - Có nhiều ở vùng dưới đồi. Tác dụng sinh lý chưa hoàn toàn biết rõ. Các chất làm giảm dựu trữ catecholamin ở não như reserpin, a_methyldopa đều gây tác dụng an thần. Trái lại những thuốc ức chế “mao” làm tăng catecholamin thì đều có tác dụng kích thích thần kinh.Tác dụng của adrenaline và noradrenaline trên các cơ quan nói trên thường không bền vì chúng nhanh chóng bị phá huỷ bởi các enzyme aminoxidase, tyrosinase. SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*Trao đổi đường- Cả hai hormon đều làm tăng đường huyết, nhưng tác dụng của adrenaline mạnh gấp 20 lần noradrenaline. Hormon nhóm này kích thích phân giải glycogen dự trữ ở gan thành glucose, làm tăng đường huyết. Cơ trơn nội tạngCả hai honnone đều tác dụng như nhau nhưng noradrenalin thì yếu hơn. Cụ thể:Làm giãn cơ trơn dạ dày, ruột, túi mật, khí quản nhánh và bóng đái.- Làm co hoặc giãn cơ trơn tử cung, khác nhau từng loại động vật và trạng thái sinh lý.Làm co cơ phản xạ đồng tử mắt gây giãn đồng tử, làm co cơ dựng lông.SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*- Riêng adrenalin làm co cơ trơn lá lách, gây co nhỏ lá lách (để tống máu vào hệ tuần hoàn khi cơ thể hoạt động, khi hưng phấn).- Tăng bài tiết mồ hôi.Huyết ápTăng áp: adrenalin làm tăng huyết áp tâm thu, ít ảnh hưởng đến huyêt áp tâm trương.kết quả là huyết áp trung bình chỉ tăng nhẹ.Tăng mạnh hơn adrenalin gấp 1,5 lần. Chỉ cần tiêm 1/10 vạn mmg Noradrenalin cho 1kg thể trọng chó, thỏ, người có thể làm tăng huyết áp.Trên hệ tiết niệu- Làm giảm tiết dịch ngoại tiết ,như là giảm tiết nước bọt, dịch vị ,dịch ruột, nước mắt.- Làm tăng tiết dịch ngoại tiết, như là giảm tiết nước bọt, dịch vị, dịch ruột, nước mắt.SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*Trên hệ hô hấpAdrenalin gây kích thích nhẹ hô hấp làm giãn cơ trên phế quản, làm giãn phù nề niêm mạc ,nên có tác dụng cắt cơn hen phế quản Tác dụng trên phế quản rất yếu vì cơ trơn phế quản có nhiều receptor_beta2Trao đổi đườngGiảm tiết isulin tăng tiết glucagon và tăng phân giải glycogen nên tăng glucogen trong máu.- Làm tăng đường huyết (nhưng yếu hơn Adrenalin), kích thích phân giải glycogen dự trữ ở gan thành glucoseSVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*5. Ứng dụng trong đời sống:5.1 Adrenalin: Adrenalin là một hoóc môn gây cảm xúc mạnh nhất. Trong trường hợp người bị stress, hoóc môn này được giải phóng ra khỏi thận, thấm vào máu, đặt cơ thể vào tình trạng báo động tức thời. Huyết áp dâng cao, tim đập nhanh hơn và bàn tay thì ướt đẫm mồ hôi. Đối với những người đang yêu, adrenalin tạo ra trạng thái nôn nao, đôi khi khá căng thẳng. Chỉ cần một cái nhìn sâu của người yêu, hay sự hồi hộp trước buổi hẹn đã khiến cơ thể giải phóng một lượng adrenalin lớn, đưa người vào trạng thái nóng lạnh như sốt. SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh* Hệ quả là: Toàn bộ tâm trí chỉ hướng tới người mình yêu. Trạng thái này thường kéo dài không lâu, bởi nó tốn nhiều năng lượng và không một cơ thể sinh học nào có thể chịu đựng được nó trong một thời gian dài. Tuy nhiên, những hàm lượng adrenalin vừa phải và thường xuyên lại có tác dụng rất tốt. Chúng giúp cơ thể có khả năng đề kháng. Khi tiêm adrenalin vào cơ thể vật nuôi thì làm tăng đường huyết.SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*- Chống chảy máu bên ngoài (đắp tại chỗ dung dịch adrenalin hydroclorid 1% để làm co mạch). - Tăng thời gian gây tê của thuốc tê vì adrenalin làm co mạch tại chỗ nên làm chậm hấp thu thuốc tê. - Khi tim bị ngừng đột ngột, tiêm adrenalin trực tiếp vào tim hoặc truyền máu có adrenalin vào động mạch để hồi tỉnh.SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*5.2 Noadrenalin - Noradrenalin dùng để nâng huyết áp trong một số tình trạng sốc nhiễm độc, nhiễm khuẩn, sốc do dị ứng Ứng dụng: Noradrenalin chỉ truyền nhỏ giọt vào tĩnh mạch từ 1-4 mg pha loãng trong 250-500 ml dung dịch glucose đẳng trương không được tiêm bắp hoặc dưới da vì làm co mạch kéo dài, dễ gây họai tử tại nơi tiêm. - Với hệ mạch: gây co mạch rất mạnh (gấp 1,5 lần Adrenalin) đối với các mạch ở da, niêm mạc và các phủ tạng, làm tăng sức cản ngoại vi gây tăng HA - Noradrenalin làm giãn mach vành và làm tăng cung lượng mạch vành; cung lượng thận bị giảm, cung lượng não và các tạng cũng giảm nhưng ít hơn SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*- Với tim: do kích thích thụ thể beta1: làm tăng sức co bóp cơ tim (tuy không bằng Adrenalin), tăng tần số tim, tăng tính dẫn truyền nhẹ, tăng tính kích thích nhất là khi cơ tim bị tổn thương - Ðể truyền tĩnh mạch: Cách dùng: Phải pha loãng NA trong dung dịch dextrose 5% dùng để tiêm có chứa hay không chứa natri clorid. (Không được pha loãng NA bằng dung dịch chỉ có natri clorid). Sau khi được pha loãng trong dung dịch dextrose 5%, dịch truyền tĩnh mạch có chứa NA 2,5 hay 4 microgam/ml giữ được ổn định ít nhất trong 24 giờ nếu để ở nhiệt độ phòng và nếu pH vào khoảng 5,6. SVTH: Trần Văn Toàn - Trần Thị Thanh Hương - Nguyễn Thị Bích Việt - Nguyễn Tiến Trinh*Chúc quý thầy cô và các bạn một buổi tối vui vẻ