Chuyên đề Một số ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy môn sinh học

 bày bài giảng bằng máy vi tính cã kÕt lèi víi m¸y chiÕu (Multimedia Projector).	- Hiện nay hÇu hÕt c¸c tr­êng THCS chuÈn quèc gia ®Òu ®­îc trang bÞ m¸y chiÕu , kÕt nèi m¹ng Internet.	- Tr×nh chiÕu bµi gi¶ng Ên phÝm F5 hoÆc Slide Show  View ShowTrình chiếu một bài giảng (sử dụng máy chiếu)F5 Slide Show  View ShowSử dụng thanh công cụ hỗ trợ:VÝ dô; TiÕt 56: T¸c ®éng cña con ng­êi tíi m«i tr­êng Sinh häc 9)3- Ứng dụng công nghệ thông tin vào kiểm tra th­êng xuyªn.	- Chóng ta th­êng thùc hiÖn kiÓm tra häc sinh ®Çu tiÕt häc, kiÓm tra trong phÇn cñng cè bµi häc, kiÓm tra 15 phót b»ng c¸c c©u hái tù luËn, hay tr¾c nghiÖm nh­ng mÊt nhiÒu thêi gian trong viÖc chuÈn bÞ phiÕu häc tËp, b¶ng phô , sè l­îng c©u hái kiÓm tra ®­îc Ýt, th× viÖc øng dung CNTT sÏ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng nh­îc ®iÓm trªn, kiÓm tra ®­îc sè l­îng HS nhiÒu h¬n, Ýt tèn kÐm vÒ thêi gian vµ tiÒn cña cho GV trong viÖc chuÈn bÞ cho bµi gi¶ng, ngoµi ra cßn cã thÓ kÕt hîp gi÷a kiÓm tra b»ng h×nh thøc tr¾c nghiÖm cïng víi c¸c c©u hái tù luËn ng¾n sÏ ®¸nh gi¸ ®­îc HS mét c¸ch toµn diÖn h¬n.* Mét sè vÝ dô vÒ kiÓm tra th­êng xuyªn.- KiÓm tra bµi cò. ( TiÕt 39 : Sinh häc 9)C©u hái: ThÕ nµo lµ ­u thÕ lai ? Cho biÕt c¬ së di truyÒn cña hiÖn t­îng ­u thÕ lai - ¦u thÕ lai lµ hiÖn t­îng c¬ thÓ lai F1 cã søc cèng cao h¬n, sinh tr­ëng nhanh h¬n, ph¸t triÓn m¹nh h¬n, chèng chÞu tèt h¬n c¸c tÝnh tr¹ng suÊt cao h¬n trung b×nh gi÷a hai bè mÑ hoÆc v­ît tréi h¬n c¶ hai bè mÑ. - Sù tËp trung c¸c gen tréi cã lîi ë c¬ thÓ lai F1 là mét nguyªn nh©n cña hiÖn t­îng ­u thÕ lai. KiÓm tra cuèi bµi Bµi tËp: Khoanh trßn vµo c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt .C©u 1: Trong chän gièng thùc vËt ph­¬ng ph¸p chän läc c¸ thÓ 1 lÇn thÝch hîp víi lo¹i ®èi t­îng nµo ?A- C©y ®­îc g©y ®ét biÕn B- C©y giao phÊn C - C©y tù thô phÊn D- C¶ A vµ B C©u 2 : Trong chän gièng vËt nu«i ph­¬ng ph¸p nµo sau ®©y cã hiÖu qu¶ nhÊt ?A- Chän läc c¸ thÓ, kiÓm tra ®­îc gièng qua ®êi con B- Chän läc hµng lo¹tnhiÒu lÇn C – Chän läc hµng lo¹t mét lÇn D- C¶ A vµ B KiÓm tra 15 phót (Sinh häc 9) C©u I: Khoanh trßn vµo c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt trong c¸c c©u sau:1- §éng vËt biÕn nhiÖt ngñ ®«ng ®Ó.a- Tån t¹i b- ThÝch nghi víi m«i tr­êng c- B¸o hiÖu mïa l¹nh d- C¶ a, b vµ c.2- Líp ®éng vËt nµo cã th©n nhiÖt phô thuéc vµo nhiÖt ®é m«i tr­êng .a- C¸ x­¬ng 	 b- Chim 	c- Thó d- C¶ a, b vµ c.3- Mèi quan hÖ mµ trong ®ã sinh vËt nµy cã lîi cßn sinh vËt kia kh«ng cã ¶nh h­ëng g× lµ mèi quan hÖ.a- Céng sinh 	 b- Héi sinh 	 c- KÝ sinh 	d- C¶ a vµ b.C©u IV: Trong chän gièng cã nh÷ng ph­¬ng ph¸p chän läc nµo .a- Chän käc hµng lo¹t.	c- Kh«ng ph¶i a vµ bb- Chän läc c¸ thÓ d- C¶ a vµ b C©u V: Giíi h¹n sinh th¸i lµ g× ? Cho vÝ dô .- Giíi h¹n sinh th¸i lµ giíi h¹n chÞu ®ùng cña c¬ thÓ sinh vËt ®èi víi 1 nh©n tè sinh th¸i nhÊt ®Þnh.- VD: Giíi h¹n nhiÖt ®é cña C¸ r« phi ë ViÖt Nam tõ 50C ®Õn 420C- Vi khuÈn suèi n­íc nãng cã giíi h¹n nhiÖt ®é tõ 00C ®Õn 920C4- Xây dựng thư viện tư liệu phôc vô cho viÖc gi¶ng d¹y m«n sinh häc.a- X©y dùng kho t­ liÖu.	- Để phục vụ cho công tác giảng dạy, đối với môn Sinh häc th× vÖc x©y dùng kho tư liệu là điều kiện cần thiết và đặc biệt quan trọng vì đặc trưng của m«n sinh häc lµ m«n khoa häc thùc nghiÖm cÇn r¸t nhiÒu hØnh ¶nh, m« h×nh, mÉu vËt, phim vv ®Ó häc sinh ®­îc quan s¸t t×m tßi ph¸t hiÖn kiÕn thøc trong c¸c bµi häc tõ khèi 6 ®Õn khèi 9 do vËy ®Ó n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc th× mçi gi¸o viªn cÇn x©y dùng cho m×nh mét kho t­ liÖu h×nh ¶nh phôc vô cho gi¶ng d¹y . - Trước đây giáo viên xây dựng kho tư liệu bằng cách đọc, tham khảo tài liệu, sách, báo và chép lại những thông tin cần thiết vào sổ tÝch luü t­ liÖu.	- Hiện nay việc ứng dụng CNTT giúp giáo viên xây dựng thư viện tư liệu thuận lợi, phong phú, khoa học hơn và không mất nhiều thời gian như trước đây. Việc khai thác tư liệu có thể lấy từ các nguồn:+ Khai thác thông tin, tranh, ảnh, phim từ mạng Internet ( , http:// edu.vn, http//violet.vn ) 	+ Khai thác tranh ảnh từ sách, tài liệu, báo chí, tạp chí ...	+ Tõ thùc tÕ ë ®Þa ph­¬ng, nhµ tr­êng 	Trong quá trình tham khảo sách, báo, tài liệu, thùc tÕ gặp những tranh, ảnh đặc biệt cần thiết, có thể dùng máy ¶nh kü thuËt sè, m¸y ®iÖn tho¹i chôp, quay sau ®ã ®­a vµo kho t­ liÖu riªng cña m×nh vµ l­u trong USB, cuối cùng cập nhật vào kho tư liệu của mình để phục vụ cho quá trình giảng dạy. + Khai thác từ băng hình, phim video, các phần mềm, tranh ảnh, hình vẻ... thông qua chức năng cung cấp thông tin của máy tính. 	+ Khai thác các hình ảnh tĩnh, động, các phần mềm trên các đĩa CD - ROM, VCD. Chỉ cần kích chuột vào Insert/ Picture/ From file... vào ổ đĩa CD - ROM lựa chọn tranh, hình vẽ cần tìm rồi đưa vào bài giảng.	+ Từ các nguồn khai thác trên giáo viên sẽ lưu trữ cho mình một thư viện tư liệu phong phú, đa dạng để phục vụ cho công tác giảng dạy. Tuy nhiên cần lưu trữ thành từng file dữ liệu để dễ dàng tìm kiếm khi sử dụng..VD: Mét sè h×nh ¶nh trong gi¶ng d¹y Sinh häc THCS . Nöa c¬ thÓ ng­êi S¬ ®å hÖ tuÇn hoµn Ho¹t ®éng cña tim HÖ tiªu ho¸ NhiÔm s¾c thÓ CÊu tróc ph©n tö AND Qu¸ tr×nh nguyªn ph©n Qu¸ tr×nh gi¶m ph©n ¤ nhiÔm do chÊt ®éc da cam .b- X©y dùng ng©n hµng ®Ò kiÓm tra.	- Tõ viÖc ra ®Ò kiÓm tra trong häc kú, trong n¨m häc, trong c¸c n¨m häc mçi gi¸o viªn cÇn x©y dùng cho m×nh mét ng©n hµng ®Ò kiÓm tra víi thêi l­îng kh¸c nhau nh­ ®Ò kiÓm tra 15 phót, 1 tiÕt, häc kú, ®Ò thi häc sinh giái hoÆc tõ c¸c ®Ò kiÓm tra cña Phßng, cña Së hay cña Bé GD & §T sau ®ã copy vµo m¸y tÝnh vµ l­u trong USB lµm nguån t­ liÖu tham kh¶o trong viÖc ra ®Ò kiÓm tra hµng n¨m.5- Sö dông mét sè phÇn mÒm xem phim, phÇn mÒm ®æi du«i trong viÖc øng dông CNTT vµo gi¶ng d¹y m«n sinh häc.- PhÇn mÒm VLC Media Player là chương trình chuyên dụng dùng để xem phim, có thể chạy trên nhiều hệ điều hành khác nhau. VLC có thể xem được tất cả các định dạng video mà không cần cài đặt thêm. Hơn thế nữa, VLC có thể xem được khá tốt những video bị lỗi và những video không cho phép tua nhanh 	- PhÇn mÒm FLV Player dung ®Ó ®äc c¸c phim trªn Internet, dïng phÇn mÒm nµy cã thÓ ®äc ®­îc tÊt c¶ c¸c phim co du«i flv, trong thùc tÕ c¸c phim t­ liÖu sinh häc ®Òu cã du«i flv, swf - PhÇn mÒm ®æi ®u«i Total Video Converter cã thể ®æi ®­îc c¸c du«i phim flv, wma, swf  sang c¸c ®u«i Avi, Wmv  ®Ó ch¹y ®­îc trong PowerPoint.IV- Mét sè kÕt qu¶ khi øng dông CNTT vµo gi¶ng d¹y m«n sinh häc 1- Sè liÖu ®iÒu tra møc ®é thÝch häc m«n sinh häc a- Kh«ng øng dông CNTTĐối tượng điều traRất thíchThích vừaphảiKhông thíchKhông có ý kiến46 HS Khèi 8 15 (33%) 19 (41%) 9 (19%) 3 (7%) Đối tượng điều traRất thíchThích vừaphảiKhông thíchKhông có ý kiến46 HS Khèi 8 27 (59%) 15 (33%) 3 (6 %) 1(2%) b- Cã øng dông CNTT:2- KÕt qua kh¶o s¸t:a- Cã øng dông CNTT:Sè l­îng HSGiái Kh¸ TBYÕu46 HS Khèi 8 5 14243b- Kh«ng cã øng dông CNTT:Sè l­îng HSGiái Kh¸ TBYÕu46 HS Khèi 8 38314V- Mét vài kinh nghiệm bước đầu từ việc ứng dụng CNTT trong giảng dạy.	- Điều cần lưu ý trong giảng dạy là: giáo viên là người hướng dẫn học sinh học tập chứ không đơn giản chỉ là người phát động, cung cấp thông tin. Do vậy, giáo viên phải biết đánh giá và lựa chọn thông tin, hình ảnh, đoạn phim phục vụ bài dạy có tính thiết thực, làm rõ nội dung bài dạy, tránh tham lam, nhồi nhét các loại thông tin, phim, ảnh không phù hợp làm giảm hiệu quả bài dạy.	- Soạn giáo án điện tử, giáo viên cần lưu ý khi dùng hiệu ứng, âm thanh, tiếng động phải phù hợp, không lạm dụng.	- Trong quá trình giảng dạy, giáo viên cần lưu ý đến khả năng tiếp thu, lĩnh hội tri thức, khả năng ghi chép bài học của học sinh để có hướng điều chỉnh kịp thời.	- Giáo án điện tử cần phải được thiết kế một cách khoa học, để qua từng slile chi tiết, học sinh phải nhận biết được những nội dung nào là nội dung chính cần ghi chép, nội dung nào là phần diễn giải của giáo viên...	- Trong giáo án điện tử việc dùng màu chữ, phông chữ, cỡ chữ và màu phông nền là điều cần lưu ý. Màu chữ, màu phông nền phải phù hợp, không lạm dụng các sắc màu, cỡ chữ không quá to, không quá nhỏ (cỡ chữ 28 - 30 là vừa phải). Nếu dùng không đúng, không chuẩn sẽ không đảm bảo được tính thẩm mỹ và khó có thể chuyển tải được nội dung bài dạy.	- Một điều đáng lưu ý là cần hiểu đúng CNTT chỉ là một phương tiện hỗ trợ đắc lực cho đổi mới phương pháp dạy học, bởi vì quá trình giáo dục con người không thể “công nghệ hóa” hoàn toàn được, 	- Để ứng dụng CNTT góp phần đổi mới phương pháp dạy học có hiệu quả cao, giáo viên phải thường xuyên không ngừng tự học để nâng cao trình độ chuyên môn mà còn phải nâng cao khả năng sử dụng CNTT.	- Để nâng cao khả năng sử dụng CNTT, ngoài việc đến với các lớp tin học, giáo viên có thể tự học (ví dụ: Giáo viên có thể tự học cách soạn giáo án điện tử thông qua phần mềm hướng dẫn tự học Microsoft PowerPoint...) hoặc có thể học ở bạn bè, đồng nghiệp, những giáo viên có kinh nghiệm, có chuyên môn liên quan đến ứng dụng CNTT... Điều quan trọng là giáo viên phải đóng vai trò là người học thường xuyên để có thể thực hiện được cuộc cách mạng giáo dục nói chung, về phương pháp dạy và học nói riêng, đang được đặt ra hiện nay và xu thế là sử dụng CNTT như là một công cụ dạy học có hiệu quả cao.C- KÕt luËn.	- Chúng ta đang bước vào thể kỷ XXI - thế kỷ của khoa học và công nghệ. Sự chuẩn bị nguồn nhân lực cho thời kỳ mới của đất nước là một trong những nhiệm vụ trọng đại của toàn xã hội và của ngành giáo dục đào tạo nói riêng. Muốn theo kịp với các nước tiên tiến, đón đầu sự phát triển đòi hỏi phải đổi mới giáo dục một cách đồng bộ: chương trình, SGK, kiểm tra đánh giá và đặc biệt là cơ sở vật chất, thiết bị, phương tiện, ph­¬ng ph¸p d¹y häc. 	- ViÖc øng dông CNTT vµo trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y sÏ n©ng cao ®­îc chÊt l­îng gi¸o dôc nãi chung vµ chÊt l­îng häc tËp m«n sinh häc nãi riªng nh­ng ®ßi hái mçi gi¸o viªn chuÈn bÞ bµi gi¶ng thËt tèt vÒ c¶ kiÕn thøc chuyªn m«n vµ kiÕn thøc CNTT trªn c¬ së tù hoc vµ tù båi d­ìng chuyªn m«n.- B»ng sù hiÓu biÕt cã h¹n cña m×nh vÒ chuyªn m«n, vÒ CNTT vµ øng dông CNTT vµo gi¶ng d¹y m«n Sinh häc t«i mong ®­îc sù ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o vÒ dù chuyÖn ®Ò ®Ó chuyªn ®Ò ®­îchoµn thiÖn h¬n.	-T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n vµ kÝnh chóc søc khoÎ c¸c thÇy c« gi¸o !